Reżyseria jest dla mnie realizacją i montażem

Z Panem Piotrem Świątkowskim - autorem i reżyserem serialu radiowego „Próby" zrealizowanego w Radiu Poznań - rozmawia Natasza Thiem.

Natasza Thiem: Co zainspirowało Pana do stworzenia słuchowiska?

Piotr Świątkowski - Filip Frątczak z ZASP-u. Powiedział mi, że jest dramat z aktorami, dzwonią do ZASP-u i boją się. Rozmawiałem również z kolegami, z którymi tworzę Tytuł Tygodnia w Radiu Poznań. Spojrzeliśmy sobie wszyscy głęboko w oczy i przeczytaliśmy nawzajem swoje myśli – tak się narodził pomysł.
Uwięzieni w domach muzycy zespołu „Kantata", za namową swojego dyrygenta, organizują próby on-line. Każdy z muzyków łączy się codziennie z kierownikiem zespołu, aby odegrać na odległość swoją partię koncertu. To, w największym skrócie, fabuła „Próby".

Po wysłuchaniu pierwszego odcinka doszłam do wniosku, że bohaterowie są jak my wszyscy siedzący w domu. Każdy z Nas trochę się nudzi i walczy z samym sobą o pozostanie w czterech ścianach. O czym zatem będą rozmawiać bohaterowie, co się będzie działo prócz prób zespołu?

- Zawsze interesował mnie styk rzeczywistości i świata nadrealnego. Jak czegoś dotykam, tak jak wtedy gdy pisałem powieść historyczną o księdzu Florianie Kniotku, to fakty historyczne ustąpiły temu, co nietykalne, pod powierzchnią. W słuchowisku pojawiają się oczywiście problemy dnia codziennego: bohater zdradził żonę, ma problemy finansowe. To nie jest dosłowna nowela, dlatego wprowadzamy tutaj bohatera, pół-anioła. Radio jest intymne.
W radiu się mówi z wnętrza do słuchacza, to sprzyja wydobywaniu tego, co jest pod powierzchnią. Po wykonaniu pracy, odrobieniu z dzieckiem lekcji wszyscy siedzimy w domu, w ciszy, niejako w pustce. Świat to jest to coś pod powierzchnią, ten słuchowiskowy pół-anioł.

Jak długo przewiduje się nadawanie słuchowiska?

- Cały kwiecień, czyli ok. 26 odcinków po 7 minut, codziennie - od poniedziałku do piątku.

Jak wygląda Państwa praca, jakimi narzędziami się posługujecie? Jak wygląda koordynacja tej pracy? Czy aktorzy faktycznie ze sobą rozmawiają czy może sami czytają swoje kwestie?

- Jak Bismarck kiedyś powiedział – Ludzie nie powinni widzieć, jak się robi politykę i jak się robi parówki. Z pracą w radiu jest jak z parówkami. Przypomina to montaż filmowy, w trakcie montażu dzwonię do aktora by coś powtórzył. Jeśli jest to aktor bądź aktorka, która potrzebuje interakcji z drugą osobą, to korzystam ze Skype'a, jeśli nie, to artysta nagrywa się na dyktafon. W zależności od aktora zmienia się podejście, metoda pracy. Reżyseria jest dla mnie realizacją i montażem. Przykładowo: teraz montuję scenę nauczyciela (dyrygent) , który zadaje pytanie uczniom na mobilnym dzienniku, która zaczyna przypominać program „Jeden z dziesięciu", postanowiłem wykorzystać charakterystyczny dźwięk i rozważam wmontowanie Tadeusza Sznuka.

Jak wygląda praca na scenariuszem, czy pozostawiono miejsce na improwizację?

Oczywiście mamy zarys scenariusza, ale w trakcie montażu przychodzą mi różne pomysły do głowy. Słuchowisko tworzy grupa fantastycznych aktorów o bogatym warsztacie, więc ja tylko zarysowuje obraz bohatera, a reszta należy do aktora. Dla przykładu – Pan Michał Grudziński, który wciela się w rolę Kubery miał być wredny, ale jest wielowymiarowy. Aktor stosuje techniki, dzięki którym wzbogaca swoją postać i tworzy z niej bohatera nieoczywistego. Nie wiem czy jest wredny, czy sympatyczny.

Jak dobrał Pan zespół?

- Obecna sytuacja nie wpłynęła na wybór aktorów, których spokojnie dobieraliśmy pod konkretne postaci. Aktualnie nie ma szans na próby w cztery oczy, dlatego zrobiliśmy to po warunkach, czego moim zdaniem robić się nie powinno, w końcu należy dobierać role odmienne od charakteru, żeby stawiać wyzwania. Oczywiście podczas pracy zmiany miały miejsce, bo chociażby Wojciech Masacz miał być Frankiem, a wciela się w Kaszpirowskiego, postać pół-anioła.

Czy zespół będzie stały, a może zmienny (tj. czy pojawią się jacyś bohaterowie, chociażby epizodyczni)?

Mamy w planach zaangażowanie kolejnych aktorów. Wynika to z rozwoju fabuły: zespół zyska popularność w sieci i do głównego bohatera zaczną dzwonić ludzie ze świata.
___

Pod linkiem:
https://radiopoznan.fm/informacje/kultura/radio-poznan-zasp-i-zaiks-z-pomoca-aktorom
___

Obsada:
Filip Frątczak – dyrygent Michał Zadra, nauczyciel muzyki w szkole podstawowej
Julia Patan – Agata, flecistka, żona głównego bohatera
Anna Langner – Zosia, flecistka, ma romans z doktorem Frankiem
Michał Grudziński – Kubera, wredny perkusista
Bartłomiej Buława – Bartek, wiolonczelista, informatyk, młody i ambitny
Edyta Łukaszewska - Angelika, histeryczka, pianistka
Maciej Hązła - Franek, lekarz, mąż Doroty, kontrabasista
Wojciech Siedlecki - ojciec Michała Zadry
Beata Chorążykiewicz – matka
Wojciech Masacz – Kaszpirowski
Bożena Grzybowska - dyrektorka szkoły, w której pracuje Michał Zadra
Kinga Kaszewska-Brawer - Dorota, żona Franka
Martyna Zaremba – wredna matka ucznia Michała Zadry
Piotr Świątkowski (ur. 1980) – scenarzysta, realizator i reżyser noweli radiowej w odcinkach „Próba". Autor powieści historycznej „Sprawa Floriana Kniotka" (Vesper, 2019) i książek reporterskich „Polakom i psom wstęp wzbroniony. Niemiecka okupacja w Kraju Warty" (Rebis, 2017) oraz (razem z Jarosławem Burchardtem) „Szpieg, który wiedział za mało. Tajemnice kontrwywiadu PRL" (Wydawnictwo Poznańskie 2015). Od 2011 dziennikarz Radia Merkury, a później Radia Poznań.

___

Andrzej Ciborski (ur. 1963) – muzyk legendarnej Orkiestry Teatru ATA. Pomysłodawca serialu TVP „Archiwista". Autor kilkudziesięciu piosenek m.in. do słuchowiska „Wiedźma" zrealizowanego w Radiu Poznań. Juror konkursów recytatorskich. Autor tekstu piosenki serialu „Leśniczówka" wykonywanego przez Edytę Górniak. Dziennikarz Radia Merkury, a później Radia Poznań.