Spotkanie z cyklu Kod Mistrzów

„Dla mnie lalka jest równorzędnym partnerem scenicznym"
Freda Leniewicz (ur. 1938 r., właśc. Fryderyka Leniewicz-Urbaniak)

Wieloletnia dyrektor naczelna i artystyczna Teatru Lalki i Maski Groteska w Krakowie. Podczas swojej kadencji trwającej w latach 1975-1990 wprowadziła na scenę różnorodny i odbiegający od szablonowego repertuar dramatyczny, przeznaczony zarówno dla widzów dorosłych jak i dzieci.

Rodowita krakowianka, absolwentka Oddziału Lalkarskiego przy Wydziale Aktorskim PWST w Krakowie. W latach 1960-1962 aktorka Teatru Rozmaitości (dzisiejszego Teatru Bagatela). W latach 60., wraz z mężem Stanisławem Urbaniakiem, miała ożywione kontakty ze środowiskiem artystycznym skupionym wokół Krzysztoforów i działań Tadeusza Kantora. W latach 1964-1975 pracowała w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie, gdzie współpracowała m.in. z Józefem Szajną (role w Don Kichocie z 1965 roku, Pustym polu, również z 1965 roku).

W czasie dyrekcji w Teatrze Lalki i Maski Groteska postawiła zarówno na eksperymenty z formą plastyczną, jak i treścią dramatu:
„Bardzo zależało mi na tym, żeby zmienić wypracowaną tu wcześniej formułę maski o groteskowości zewnętrznej, formalnej na maskę wynikającej z wnętrza postaci, maskę inspirującą aktora[1] – mówiła w rozmowie z Marylą Zielińską.

Jako reżyserka, czerpała nie tylko z popularnej rodzimej literatury dziecięcej, przenosząc na scenę teksty Marii Konopnickiej (Na jagody 1986), czy Władysława L. Anczyca (Księżniczka głogu – 1985), ale również z literatury zagranicznej, jak teksty Astrid Lindgren (Karlsson z dachu – 1976), Tove Jansson (Maciupek z Krainy Muminków – 1978), Lewisa Carrolla (Alicja w Krainie Czarów – 1979).

Szczególne miejsce w repertuarze teatralnym Fredy Leniewicz zajmował nurt włoski. W Teatrze Groteska za jej kadencji wystawiono sztuki Carla Gozziego, Gennaro Aceto (specjalnie dla Groteski stworzył sztukę Hanusia i mysz Pompeusz 1986) oraz inscenizacje osadzone w stylistyce komedii dell'arte (Kulisy złudy – 1976, O małym cyrku i wielkiej przyjaźni – 1977). Włoskie inspiracje teatralne miały związek między innymi ze stypendium w Piccolo Teatro w Mediolanie, w którym miała okazję obserwować pracę Giorgia Strehlera. Do Polski, na początku lat 80. przywiozła unikatowy dramat Historia porzuconej lalki (powstały na wątkach tekstów Alfonso Sastre'ego oraz Kaukaskiego kredowego koła Bertolda Brechta), jedyną sztukę dla dzieci wystawioną przez Strehlera. Przedstawienie w reżyserii Fredy Leniewicz miało swoją prapremierę na scenie Groteski w czerwcu 1981 roku.

Wspierała także rodzime środowiska artystyczne, dawała szansę debiutu scenicznego wielu polskim twórcom, takim jak Tadeusz Słobodzianek (Pułapka czyli rzecz o względności – 1983) czy poeta Jerzy Harasymowicz (Kasia z czekolady – 1982). Jednym z celów dyrekcji Fredy Leniewicz było działanie na rzecz edukacji teatralnej dzieci i młodzieży. Za jej kadencji przy Grotesce zostało utworzone Studium Wiedzy o Teatrze dla Dzieci i Młodzieży „Krakowska Pacynka" (prowadzone przez Lidię Żukowską), a także Małe Muzeum Groteski. Dzięki staraniom jej i zespołu Groteski, budynek przy ulicy Skarbowej został oddany do całkowitej dyspozycji teatru, a także zmodernizowano i udostępniono tzw. Scenę Kopułową.

Pozostałe ważniejsze spektakle wystawione za dyrekcji Fredy Leniewicz:
Bumbarasz (1977), Dom na granicy (1979), Cudowna lampa Alladyna (1983), Cyrk Bumstarara (1985), Gilgamesz (1985), Letni dzień (1986), Przygody Sindbada Żeglarza (1987), Historia o królewiczu Rumianku i siedmiu Królewnach (1987), Bławatek w Krainie Oceanów (1990).

[1] Cytat pochodzi z wywiadu udzielonego Maryli Zielińskiej na potrzeby wydania książki jubileuszowej Groteska! Teatr Lalki, Maski i Aktora 1945-1990, red. Anna Stafiej, Kraków 1995, s. 50.

Data: 14 października 2024 r.
Godzina: 18.00
Bilety dostępne online oraz w kasie teatru - wstęp 10 zł.
Spotkanie poprowadzi Agnieszka Malatyńska-Stankiewicz.