Stanisław Daczyński (1892 - 1964)

Aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy, reżyser, pedagog.

Urodził się 11 września 1892 w Husiatynie. Zmarł 1 września 1964 w Warszawie.

Sztuki aktorskiej uczył się u Ludwika Wostrowskiego.

Debiutował w 1912 w Łodzi, następnie występował w teatrach kijowskich. Od 7 lipca 1914 grał w Teatrze Polskim w Warszawie.

Po wybuchu I wojny światowej przeniósł się do Teatru Polskiego w Kijowie. Od 1918 przebywał w Warszawie i wystepował w Teatrze Reduta (1919-1921), Teatrze Maska (1922), Teatrze Komedia (1924), Teatrze Małym i Polskim (1925-1931), Teatrzyku literacko-rewiowym Qui Pro Quo (1932), Teatrze Artystów (1932), Teatrze Kameralnym (1933), Teatrze Polskim i Teatrze Małym (1933-1935). Od 1935 zatrudniony przez Arnolda Szyfmana w Towarzystwie Krzewienia Kultury Teatralnej, grał głównie na scenach Teatru Letniego i Teatru Narodowego. Miał urodę amanta i grywał amantów m. in. Pierrota „Papierowy kochanek", Arlekina „Miłość i loteria", Malarza „Katastrofa", Boba Lacoste'a „Ciężkie czasy". Tuż przed II wojną światową w sezonie 1938-1939 pracował w Teatrze Wielkim we Lwowie. Wyreżyserował tam m. in. „Świętoszek", „Subretka", „Koniec i początek".

Podczas wojny kierował konspiracyjnym zespołem studyjnym w Warszawie. Przygotował z zespołem zawodowych aktorów komedię Aleksandra Fredry „Mąż i żona", w której również sam zagrał. W 1944 na konspiracyjny pokaz dyplomowy Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej wyreżyserował „Śluby panieńskie".

Po wojnie od 4 lutego 1945 występował w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi. Pierwszą jego rolą była postać Stańczyka w „Weselu", którą zagrał na zmianę z reżyserem tego spektaklu Jackiem Woszczerowiczem. Premiera „Wesela" odbyła się 22 marca 1945. Kilka miesięcy później 1 czerwca Aleksander Zelwerowicz wyreżyserował w tym teatrze „Świętoszka" Moliera, którego Daczyński współinscenizował. Podczas pobytu w Łodzi reżyserował m. in. „Pannę Maliczewską" Gabrieli Zapolskiej (26.06.1945), „Lekkomyślną siostrę" Włodzimierza Perzyńskiego (12.09.1945), „Świerszcza za kominem" Karola Dickensa (16.01.1946), „Wilki w nocy" Tadeusza Rittnera (23.06.1946) i „Niebieskiego lisa" Franciszka Herczeka (3.08.1946), „Profesję pani Warren" Bernarda Shawa (27.06.1947), „Śluby panieńskie" Aleksandra Fredry (20 07.1947).
W 1949 przeniósł się do Warszawy i aż do przejścia w 1964 na emeryturę współpracował głównie z Teatrem Współczesnym w Warszawie.

Zagrał w kilku filmach m. in. „Miejsce na ziemi" (1959) i „Szczęściarz Antoni" (1960), a także w Teatrze Telewizji „Rakieta Thunderbolt" Mariana Promińskiego w reżyserii Stanisława Wohla (premiera 1.12.1959), „Brat marnotrawny" Oscara Wilde'a w reżyserii Andrzeja Szafiańskiego (17.07.1961), „Biedermann i podpalacze" w reżyserii Erwina Axera (5.10.1964).

Sporo grał w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Najstarszy spektakl to „Fircyk w zalotach" Franciszka Zabłockiego (Aryst) w reżyserii Michała Meliny (premiera 16 stycznia 1949). Między 1942 a 1962 zagrał około dwudziestu spektakli z takimi reżyserami jak: Erwin Axer, Tadeusz Byrski, Kazimierz Rudzki, Andrzej Łapicki, Edward Płaczek, Wiesław Opałek, Zbigniew Kopałko i Janusz Warnecki.

Stanisław Daczyński dysponował znakomitym warsztatem aktorskim - świetną dykcją, umiejętnością prowadzenia dialogu, psychologiczną interpretacją odtwarzanych postaci; cechowała go oszczędność gestu i poetycka ironia.

Był oddanym wykładowcą i prodziekanem Wydziału Aktorskiego PWST w Warszawie z siedzibą w Łodzi (1946-1949).
Posiadał szczególną umiejętność nawiązywania kontaktów z widownią.

Źródła: Słownik biograficzny teatru polskiego, e-teatr, Filmpolski

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
1 września 2022

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia