Strzeżcie się fałszywych proroków!

"Świętoszek" to dramat, który od początku budził kontrowersje. Gdy Molier wystawił go po raz pierwszy w swoim teatrze w Paryżu w 1664 roku spotkał się wówczas z bardzo dużą krytyką ze strony opinii społecznej. Protestowały władze kościelne i świeckie. Autorowi zarzucano ośmieszanie moralności oraz szarganie świętości. W związku z czym spektakl natychmiast zdjęto z afiszy i przez kilka lat obowiązywał zakaz wystawiania sztuki. Czy dziś nadal tak bulwersuje? Raczej nie, a wprost przeciwnie - rozśmiesza, bawi i jednocześnie poucza widzów.  

Akcja "Świętoszka" według Moliera rozgrywa się w domu bogatego i pobożnego kupca Orgona, który przygarnia pod swój dach przypadkowo napotkanego żebraka – kaznodzieję. Głębokie przekonanie o świętości swojego lokatora całkowicie go oślepia. Tylko rodzina dostrzega dwulicowość Tartuffe’a oraz prawdziwy cel jego intryg. Niestety, nim pan domu również zrozumie, że to zwykły oszust i manipulator, będzie już za późno na jakiekolwiek działanie, a finał okaże się tragiczny. 

Szymańska reżyseruje sztukę w sposób świeży i zabawny. W przestawieniu nie brakuje elementów komicznych, jak również tych dość przykrych. Jednocześnie stawia przed aktorami spore wyzwanie. Muszą pokazać tragedię i zło ukryte pod osłoną komedii. Tartuffe w wykonaniu Michała Sobieralskiego pod płaszczem skromności i pokory nosi chciwość, rządze i dwulicowość. Nie przejmuje się nikim i niczym, patrzy tylko na to, jak dostarczyć sobie największych zysków i przyjemności. W tym celu manipuluje i oszukuje. Przeszkodzić w tym próbuje mu rodzina i ciotka Klena. W tej roli Katarzyna Wojtaszak, która stara się pokazać, jak ta pełna życia i wigoru kobieta, nieco prześmiewna, ale gdy trzeba poważna i troszcząca się o dobro najbliższych, próbuje ratować rodzinę i (przede wszystkim) brata przed podłym manipulantem. Niestety, koniec jej starań jest nader smutny. Wojtaszak po raz kolejny udowodniła, że ma wiele wcieleń i żadne wyzwanie nie jest jej straszne.

Orgon - w tej roli utalentowany Hubert Kożuchowski - to zaślepiony, dumny i uparty pan domu, który w swym zaparciu nie dostrzega prawdziwego fałszu. Myśli, że rodzina sprzeniewierzyła się przeciwko niemu i chce skrzywdzić Świętoszka, nie widzi źródła prawdziwego zła i niebezpieczeństwa. Oślepiają go słodkie słówka i przymilanie się Tartuffe’a. 

Warto zwrócić również uwagę na grę świateł, która potęguje tragizm niektórych scen. Pierwszy akt jest jasny i w miarę pogodny, jednak im bardziej akacja się rozwija, tym zaczyna się robić ciemniej. Dominuje szarość, czerń i półmrok. Ze światłem współgra muzyka Moniki Kusz i śpiew chóru. Dzięki niej w pamięć zapadają sceny takie jak modlący się pod krzyżem Tartuffe. Jest przez to bardzo plastyczna, czuć zgrozę, strach i pewną metafizykę.  

"Świętoszek" według Moliera Szymańskiej to sztuka z jednej strony prowokująca komizmem słownym, z drugiej jednak przedstawia tragedią ludzką. Zbyt wielka ufność i zaślepienie mogą doprowadzić do zguby. Nie można być aż tak zatwardziałym w swych racjach, trzeba posłuchać czasem innych, jednak potrafić przesiać ich rady i wybrać to, co najlepsze, nie krzywdzące innych. Nie można dać się zwieść, trzeba być czujnym i ostrożnym w swych poczynaniach. Łatwo ulec manipulacji, zwłaszcza, jeśli jest ona połączona z pochlebstwami, a znacznie trudniej dostrzec prawdę i słuszność osób, które troszczą się o nasze dobro, ale bez zbędnej obłudy i fałszu. Prawda zawsze w oczy kole.