Świat miniony

"Paryż 1938" - aut. Piotr Szarota - Wydawnictwo Iskry

„Paryż 1938" Piotra Szaroty to opowieść o świecie w przededniu wojny. Stolica Francji – symbol wolnego, demokratycznego świata, w książce Szaroty jest ostatnim miejscem, gdzie toczy się artystyczne życie w pełnym tego słowa znaczeniu. Tutaj wciąż rodzi się nowa sztuka, rozwija się literatura i trwa intelektualny rozwój. Tymczasem obok rodzi się nowy świat będący zaprzeczeniem, negacją wolnej Europy. Z perspektywy Paryża, oczami ówczesnych jego mieszkańców, możemy przyjrzeć się nadchodzącej, nieubłaganej katastrofie.

 

Opowieść o Paryżu na rok przed wybuchem wojny, jest dla autora tylko pretekstem do opowiedzenia szerszej historii. To historia miasta – mekki artystów. To o nich jest ta książka, o ludziach tworzących miasto i nadających stolicy Francji wyjątkowy charakter. Szarota opowiada o dziesiątkach wybitnych przedstawicieli kultury i sztuki z całego świata przebywających wówczas, z różnych powodów, w Paryżu, żyjących i tworzących to miasto i jego klimat. Dostajemy od autora opis świata niezwykłego, otwartego i pełnego życia.

Do najciekawszych fragmentów książki należą te, w których autor przedstawia stosunek artystów, ludzi literatury i sztuki wobec ideologii faszyzmu i komunizmu, które zaczynały wówczas święcić swoje tryumfy w Europie. Patrzy na te zjawiska przez pryzmat wydarzeń rozgrywających się w Europie: kończącej się wojny w Hiszpanii i anschlussu Austrii. Jaki był stosunek do tych wydarzeń ludzi wykształconych, inteligentnych i utalentowanych? Jak odnosili się do tego, co niósł ze sobą nazizm i stalinizm? Czy dostrzegali w nich zło, czy może angażowali się po ich stronie? Jak uzasadniali swoje wybory? O tym również jest ta książka.

Praca Szaroty jest także zapisem historii Europy lat 30. XX wieku, historii smutnej, pełnej uchodźców wypełniających Paryż. Uciekali z Niemiec, Austrii, Czechosłowacji, Hiszpanii. Wkrótce mieli również uciekać z Paryża. Kontrast pomiędzy tym, co wypowiedziane w tej książce, a tym, co przemilczane – wywiera na czytelniku największe wrażenie. Czuć w tekście napięcie przed tym, co nieuniknione i nieuchronne. A to napięcie niosą w sobie bohaterowie tej książki. Oni przeczuwają co się stanie, a my czytelnicy razem z nimi. Pięknie ubiera to w słowa Szarota.

„Paryż 1938" to książka o świecie odchodzącym w przeszłość. Nadchodzi wojna, cierpienie i śmierć, a Paryżanie domyślają się co ich czeka. Stolica Francji jest trochę jak „Titanic" - nieuchronnie zmierzająca w stronę swojej góry lodowej, którą jest wojenny kataklizm. Kończy się epoka światła i rozumu, ale nie ginie nadzieja, wiara w ludzi, ich rozum, w nieskrępowany rozwój, w wolność jednostki i społeczeństwa. Tym wszystkim był Paryż w 1938 roku. Takim jest w książce Szaroty.

Paweł Głuszek
Na marginesie historii
7 lutego 2020
Książki
Paryż 1938
Portrety
Piotr Szarota

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...