Świątecznie - Joan Baixas

Świętowanie dnia lalkarza ma zwrócić uwagę międzynarodowej społeczności artystycznej, wszystkich rodzajów instytucji i całej opinii publicznej na lalkę i jej twórcze możliwości.

Co roku, władze UNIMA zwracają się do wybitnych, światowych przedstawicieli sztuki lalkowej, autorytetów o niekwestionowanym dorobku twórczym, o wystosowanie z tej okazji orędzia. W 2012 roku jego autorem jest artysta hiszpański, Joan Baixas - malarz, lalkarz, twórca niezapomnianych spektakli i widowisk, dyrektor Festiwalu Sztuki Wizualnej w Barcelonie i wielu znaczących imprez artystycznych na świecie.

***

Orędzie na Światowy Dzień Lalkarstwa

Posłanie od Joana Baixasa

Obchodzimy dziś nasze Wielkie Święto.

Zdecydowanym ruchem odłóżmy więc gazetę, wyłączmy telewizyjne wiadomości i wznieśmy toast za sztukę i braterstwo. Bo dziś jest dzień radosny i uroczysty. Bo właśnie dziś obchodzimy Światowy Dzień Lalkarstwa.

Nie wolno nam zapominać o bolesnej rzeczywistości: o cierpieniu, o nieszczęściu i ubóstwie, które dotyka ludzi na całym świecie, ale właśnie dlatego, że nie chcemy o tym zapominać, świętujemy, by w ten sposób oddać cześć ludzkiej godności, by złożyć hołd nieustającej gorliwości, z jaką człowiek każdego dnia umacnia swą egzystencję, podejmując walkę z przeciwnościami losu i własną śmiertelnością.

Sztuka jest hymnem śpiewanym na cześć ludzkiej godności. W materii poezji niczym fale oceanu zlewają się w jedno przeszłe i przyszłe pokolenia, poprzez poezję dochodzi do zetknięcia kultur i spotkania narodów. To dzięki sztuce rodzi się wspólnota poglądów pośród tych, którzy razem przeżywają zdumienie i zachwyt, wybierając się w podróż w nieznane - wymiana myśli pomiędzy twórcą i widzem. Dlatego każdy akt twórczy to ziarnko piasku wrzucone w tryby maszynerii tego świata.

Sztuka lalkarska wytrwale zmierza ku osiągnięciu tych celów. Za każdym razem kiedy animujemy lalkę, podpisujemy niejako deklarację niepodległości. Będąc niesfornym dzieckiem sztuki obrazu i słowa, interpretacji i narracji, marionetka umacnia w nas marzenie o utraconej niewinności, o szczęściu i beztrosce, a jednocześnie przypomina nam o drugim ekstremum, jakim jest okrucieństwo.

Niewinność to cnota niezwykle ważna. Pozwala osiągnąć wewnętrzną harmonię. Stanowi niewyczerpane źródło artystycznej inspiracji, czego najlepszym przykładem są tacy twórcy, jak Jarry, Kurosawa, Miró, Arseniew i wielu innych.

Przeciwko okrucieństwu możemy jedynie uzbroić się w kostium, a na twarz przywdziać maskę sarkazmu.

Jak powiedział kiedyś Mircea Eliade, "zwierzę zanurzone jest w naturze niczym kropla wody w oceanie". Również i marionetka zanurzona jest w świecie wyobraźni niczym kropla wody w oceanie. Egzystuje w obrębie terytorium, gdzie ludzki rozum staje na krawędzi królestwa zwierząt i roślin, na granicy ziemi i powietrza. Świat wyimaginowany to źródło energii dla plemion i narodów, zaś marionetka porusza się w nim bez żadnych ograniczeń, niczym władca tego zmyślonego imperium. Niczego nie analizuje. Nie ingeruje w ludzkie sprawy. Po prostu kwitnie i przynosi szczęście.

"Najważniejszą cechą gatunku ludzkiego - jak twierdzi Peter Sloterdijk - jest tchnięte w niego życie. Pierwszego aktu ożywienia istoty ludzkiej dokonali bogowie. I to właśnie temu boskiemu ożywieniu zawdzięczamy nasze człowieczeństwo". Głęboka treść tej filozoficznej refleksji stanowi idealne odzwierciedlenie istoty aktu twórczego, jakiego za każdym razem dokonuje lalkarz. W sztuce lalkarskiej chodzi bowiem o to, by podarować życie nieożywionemu przedmiotowi i zgromadzić ludzi wokół tego magicznego rytuału.

Wiele lat temu niewielka grupa aktorów lalkowych wpadła na bardzo dobry pomysł, by utworzyć specjalną organizację, której celem będzie umacnianie i rozwijanie współpracy teatrów lalek na całym świecie. Działająca dziś na skalę ogólnoświatową Międzynarodowa Unia Lalkarska UNIMA stanowi niezbędne narzędzie konsolidacji profesjonalnych działań artystycznych na rzecz rozwoju sztuki, a także walki o ludzką godność.

A zatem, drodzy przyjaciele, bawmy się i radujmy! Dziękujmy bogom za to, że obdarowali nas taką piękną profesją, dziękujmy naszym poprzednikom za stworzenie UNIMY i celebrujmy cud, jakim jest sztuka wyobraźni. Raz jeszcze wznieśmy toast za zdrowie marionetki!

Joan Baixas

przekład - Zofia Szachnowska