Święto miasta z Innym

Jak połączyć odniesienia do najtragiczniejszego wydarzenia w historii Łodzi z zabawowym charakterem festiwalu, jako święta miasta? Formułą, którą proponujemy, jest prezentowanie wydarzeń artystycznych tworzonych, lub - ze współudziałem " Innych" , pozbawionych przez nazistów szacunku, a często skazywanych na zagładę.

Pierwszy weekend festiwalu poświęcamy osobom niepełnosprawnym. Centralnym wydarzeniem zamierzamy uczynić rewię cyrkową, której gwiazdami będą dzieci i młodzież niepełnosprawna. Rewia odbędzie się w prawdziwym namiocie cyrkowym, przygotowania poprowadzą profesjonalni cyrkowcy i iluzjoniści. Niezwykłym gościem wieczoru będzie światowej sławy rosyjski zespół teatralno-cyrkowy, Licedei. Wyjątkowości wydarzenia podkreślą występy, na Piotrkowskiej i przed Manufakturą, ulicznych żonglerów, połykaczy ognia i clownów. Do udziału w tej szczególnej oprawie zaprosiliśmy znane europejskie zespoły, między innymi: Pas Par Tout - niemiecką grupę clownów, teatr uliczny, grający swoje spektakle na fasadach kamienic - Grotest Maru i powołaną na to wydarzenie orkiestrę uliczną Jacka Bieleńskiego - Marynarze Łodzi.

Specjalnym gościem festiwalu będzie berliński teatr RambaZamba - jedna z najważniejszych scen współczesnego teatru niemieckiego. RambaZamba jest wyjątkowym przykładem współpracy profesjonalnych artystów z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie. Nowatorska metoda pracy zespołu polega na traktowaniu odmienności osób niepełnosprawnych intelektualnie jako wartości artystycznej. Stosunek berlińskiej publiczności do zespołu pokazuje, jaką drogę przeszły Niemcy: od pogardy wobec"Innych" do szacunku i akceptacji różnorodności. Wizycie teatru będą towarzyszyć wideo-zapisy przedstawień grupy oraz sesja, pod merytoryczną opieką Instytutu Teatralnego, poświęcona metodzie pracy teatru. Mamy nadzieję, że niemieckie przedstawienie stanie się ważnym doświadczeniem dla polskiej publiczności, inspiracją dla twórców i wzorem dla instruktorów pracujących z osobami niepełnosprawnymi.

W okresie poprzedzającym festiwal otwieramy ...sklep, Galerię Jeansów. Będzie to szczególnego rodzaju miejsce handlu. Na Wschodniej 51, w opuszczonym lokalu sklepowym, dzieci z tamtejszych - naznaczonych wykluczeniem społecznym - okolic, będą mogły kupować markowe jeansy za przygotowane przez siebie dzieła sztuki. Prace młodych artystów będą powstawać pod opieką zespołu Leszka Karczewskiego - autora programów edukacyjnych MS w Łodzi i Kulturanki w TVP Kultura

Festiwal inaugurujemy dwoma wyjątkowymi wydarzeniami: wernisażem "Pasażu Róży" Joanny Rajkowskiej i koncertem "Dźwięki Łodzi" Matthew Herberta.

Wybitna artystka, autorka palmy na rondzie de Gaulle'a w Warszawie, przygotowuje, przy Piotrkowskiej 3, instalację z mozaiki lusterek, która będzie pokrywać ściany całego podwórka . Dzieki Rajkowskiej stara zabudowa oficyn ożywi się i rozświetli, wzbogacając Łódź o dzieło sztuki, ktore zapewne, stanie się stałym elementem pejzażu miasta, jego koną i miejscem spotkań jego mieszkańców. Pasaż Róży autorka dedykuję swojej córce cierpiącej na chorobę siatkówki oka. Obraz otoczenia dzieła, zdekomponowany w nieskończoności odbić w lusterkach, jest wizją autorki obrazu świata widzianego oczami jej dziecka .

W inaugurujący festiwal, piątkowy wieczór, chcemy zaprosić publiczność na prapremierowe wykonanie "Dźwięków Łodzi", utworu skomponowanego przez wybitnego twórcę muzyki elektronicznej, Brytyjczyka, Matthew Herberta. W zeszłym roku Herbert napisał dla Royal Philharmonic Orchestra utwór One Sound , w tym , dla nas - Dźwięki Łodzi. Utwór będzie oparty na dźwiękach miasta, które zarejestrują współautorzy - Łodzianie. Mamy nadzieję, że owocem wydarzenia będzie niezwykły utwór i płyta dystrybuowana na całym świecie - promująca Łódź, a masowe zaangażowanie mieszkańców w projekt wzmocni ich identyfikację z miastem. Koncert Herberta poprzedzi występ łódzkiego zespołu L. Stadt.

Innym, obok Dźwięków Łodzi, z działań aktywizujących społecznie mieszkańców miasta jakie planujemy podczas festiwalu, ma być wspólne muzykowanie na Piotrkowskiej: " Piotrkowska Gra". Chcemy nakłonić mieszkańców do wzięcia udziału w akcji polegającej na ożywieniu głównej ulicy miasta. Pretekstem będzie konkurs na najlepszego muzyka grającego solo i na najlepszy zespół uliczny. Na tydzień przed festiwalem, natomiast, zaprosimy Łodzian "trzeciego wieku" do uczestnictwa w "Potańcówce na Pietrynie", podczas której, oprócz zabawy tanecznej, starsi mieszkańcy Łodzi, przy wspólnym stole( mamy nadzieję najdłuższym w Polsce), będą się dzielić swoimi wypiekami .Spodziewamy się licznego udziału, zwłaszcza kobiet po 55 roku życia - najaktywniejszych uczestniczek łódzkich wydarzeń artystycznych. Pragniemy, przy tej okazji, zaprezentować wyjątkową na skalę Polski aktywność tego środowiska w Łodzi: to tu, na przykład, powstał pierwszy w Polsce Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Jeszcze innym wymiarem działań prospołecznych będą debaty w siedzibie festiwalu, pod wspólnym tytułem "Debaty na Wolności" . Zagadnienia podejmowane podczas debat rozpatrywane będą z obywatelskiego punku widzenia. Cztery z nich przygotuje, wraz ze swoimi gośćmi, Jacek Żakowski, a dotyczyć będą zagadnień:

7.06.Miłości:Kazimiera Szczuka, Lew Starowicz, Janusz L. Wiśniewski

8.06. Edukacji: prof. Anna Brzezińska, Piotr Pacewicz, prof Jan Hartman

14.06. Pracy: prof. Juliusz Gardawski, Jacek Santorski, prof. Stanisława Golinowska

15.06. Społeczeństwa:prof. Janusz Czapiński, prof Maria Jarosz, prof Karol Modzelewski.

Wydarzeniem, które powinno spotkać się ze szczególnym przyjęciem będzie koncert oparty na twórczości Brunona Schulza :"Cynamon" Jurija Andruchowycza i Karbido - owoc współpracy polskich i ukraińskich artystów.

Drugą cześć festiwalu, między 11-tym, a 15-tym czerwca, bezpośrednio odwoływać się będzie do rocznicy ostatniego transportu z getta. Weekend rozpoczniemy "Kołysankami na wieczny sen" Leny Piękniewskiej. Kołysanki to rytuał pożegnania. To wspomnienie ludzi, którzy byli częścią miejsca. Uczczenie żydowskiej historii wtopionej w ulice miasta. To utulenie w muzyce pamięci o wielu pokoleniach polskich Żydów. "Kołysanki na wieczny sen" to modlitwa za zmarłych. Kołysanie dusz.

Podczas drugiego weekendu Festiwalu wystąpią artyści czerpiący twórczo ze źródeł muzyki żydowskiej: Marc Berstein, Cukumft.

Akcent pragniemy położyć jednak na mało dotychczas zbadaną niemiecką perspektywę końca wspólnoty. Kwartalnik Karta we współpracy z Muzeum Miasta Łodzi przygotowuje materiał historyczny na ten temat, który będzie wydany, w specjalnie przygotowanym na festiwal, numerze pisma. Dyskusję na temat ostatnich lat wielonarodowej Łodzi poprzedzi czytanie performatywne materiałów z Karty.

Pragniemy także przywołać klimat Niemiec zniszczonych przez hitleryzm, Niemiec "złotych lat 20-tych i 30-tych", Utwory z tego okresu, przedwojenne piosenki śpiewane po francusku, niemiecku, rosyjsku i w jidisz w nowoczesnych aranżacjach, wykonają studenci Akademii Muzycznej i wydziału aktorskiego PWSFTviT.

Osobną kategorią wydarzeń przygotowywanych specjalnie na festiwal są przedstawienia należące do projektu: "Podwórka".

W zeszłym roku powstały dwa przedstawienia z tego cyklu. Jedno - "Piotrkowskiej 37", autorstwa, laureata "Paszportu Polityki", Krzysztofa Garbaczewskiego, drugie - Zgierska 38, przygotowane przez Teatr Ósmego Dnia. Oba spektakle czerpały z historii miejsc, w których powstały, z tym, że o ile, przedstawienie Garbaczewskiego było raczej swobodną impresją na temat miejsca, to spektakl Teatru Ósmego Dnia z reporterską rzetelnością opowiedział historię mieszkańców kamienicy przy Zgierskiej 38 od czasów przedwojennych aż po współczesność. W przygotowania do tego spektaklu bardzo zaangażowali się mieszkańcy, a samo przedstawienie spotkało się z gorącym przyjęciem, gromadząc ponad 900 widzów.

Podczas tegorocznej edycji festiwalu cyfrowe zapisy przedstawień będą pokazywane na obu podwórkach. Mamy nadzieję, że coroczne prezentacje zarejestrowanych widowisk staną się tradycją festiwalu i świętem społeczności lokalnych. Dalsze dwa przedstawienia cyklu powstaną w tym roku.Pierwsze, przygotowywane przez Janusza Opryńskiego opowiadać będzie historię mieszkańców i podwórka przy Wschodniej 50 gdzie przygotowywał się do napisania "Ziemi Obiecanej" Władysław Reymont, drugie, w reżyserii Mariusza Grzegorzka, o podwórku przy Rewolucji 29. Projekt dofinansowywany jest ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Gościć będziemy także Teatr Nowy z Poznania z przedstawieniem: "Jeżyce". Spektakl jest przykładem artystycznego wykorzystania archiwów społecznych, których idee popularyzujemy razem ze stowarzyszeniem Topografie.

Festiwal zakończy przygotowany specjalnie na nasze zamówienie koncert jazzowo-folkowy," Tramwaj bez kunia" oparty na tematach pieśni, które wykonywano w pierwszych dziesięcioleciach istnienia Łodzi. W koncercie wystąpią młodzi łódzcy muzycy z zespołu Almost Dead Celebrities i kapela ludowa.

Rewitalizacja centrum miasta przez sztukę.

Festiwal pragnie uczestniczyć w rewitalizacji zaniedbanego, zabytkowego centrum Miasta. Naszym celem jest działanie w kierunku powstrzymania degradacji społecznej ścisłego centrum. Z tych powodów większość koncertów, spektakli i pokazów festiwalu, odbywa się w przestrzeni publicznej, na scenach usytuowanych na podwórkach, tworząc szczególną atmosferę, będącą wynikiem połączenia zabytkowego miejsca z wysoką sztuką. W wymiarze symbolicznym - sztuka zmienia sposób widzenia podwórek, przywraca ich zapomniane piękno. Dzięki licznemu udziałowi publiczności, z zapomnianych - podwórka stają się "salonami Łodzi". W wymiarze realnym - bezpiecznie przeprowadzone wydarzenia artystyczne w miejscach zaniedbanych społecznie, wpływają na zmianę stosunku do nich mieszkańców miasta.

Głównym terenem tegorocznego festiwalu będą podwórka przy ulicy Piotrkowskiej między numerem 3 a 37. W zeszłorocznych wydarzeniach prezentowanych na Piotrkowskiej, w rejonie Placu Wolności, podczas dwóch majowych weekendów, brało udział ponad 7 tysięcy widzów. Większość koncertów i spektakli uczestnicy przyjęli ze skupieniem słuchaczy w filharmonii, czy widzów w teatrze. Choć imprezy kończyły się późno w nocy, publiczność czuła się na nich bezpiecznie. Przewidujemy, że w tegorocznej edycji festiwalu weźmie udział jeszcze większa liczba widzów i że festiwal pomoże w przełamaniu złej reputacji tego rejonu Śródmieścia. Większość wydarzeń toczyć się będzie w podwórkach i na nowo wyremontowanych odcinkach Piotrkowskiej - pomiędzy Placem Wolności i ulicą Narutowicza, i pomiędzy ulicą Nawrot i aleją Piłsudskiego. Festiwal, tym samym, ponownie włączy odnowioną Piotrkowską w krwiobieg miasta.

Festiwal Łódź Czterech Kultur jest corocznym wydarzeniem artystyczno-społecznym, odwołującym się do mitu założycielskiego Łodzi: miasta stworzonego przez Niemców, Polaków, Rosjan i Żydów, które stało się najszybciej rozwijającą się metropolią Europy końca XIX wieku. U podstaw sukcesu Łodzi leżała gotowość mieszkańców do asymilacji kolejnych fal imigrantów , oraz umiejętność rozwiązywania problemów miasta ponad podziałami narodowymi i religijnymi. Nie przypadkiem Łódź nazwano Nowym Yorkiem Europy.

Łódź Czterech Kultur to kontynuacja festiwalu stworzonego przez Witolda Knychalskiego w 2002 roku. Kontekstem określającym intencję twórcy był tragiczny finał wielokulturowej wspólnoty:zagłada Żydów i ucieczka Niemców, do której doprowadził najazd na Polskę, w 1939 roku, rządzonych przez nazistów Niemiec, oraz idea upowszechniania postawy opartej na otwartości na inne narody i ich kultury.