Symfonia geniuszu

Program tego koncertu ułożył znakomity dyrygent prof. Wojciech Michniewski, bardzo ceniony za interpretacje muzyki współczesnej.  Ramę (a właściwie kunsztowną oprawę jubilerską) zbudował z IV Symfonii Witolda Lutosławskiego i Symfonii d-moll Cezara Francka, a w środku umieścił perłę wiolinistyki czyli Koncert skrzypcowy d-moll op. 14 Benjamina Brittena. 

O Lutosławskim pisać, owszem, zawsze warto, bo przyjemnie przypomnieć, że studiował matematykę, w czasie wojny był radiotelegrafistą i grywał w kawiarniach z Andrzejem Panufnikiem, a piosenki skomponowane przez niego śpiewał Fogg i Villas. Ale w celach edukacyjnych nie trzeba tego robić, bo przecież przed Lutosławskim cała Polska klęczy na obu kolanach.  To jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów wszech czasów, nasza największa, obok Chopina i Szymanowskiego, narodowa duma.

Z Cezarem Franckiem jest już gorzej. Ten belgijski kompozytor osiadły we Francji, zaliczany do epigonów romantyzmu, genialny organista kościoła św. Klotyldy w Paryżu. (Liszt, który odwiedził artystę w 1886 r., zachwycił się jego improwizacjami organowymi i porównywał go z Bachem), wciąż jest w Polsce znany zaledwie z dwóch kompozycji. A Benjamin Britten, najwybitniejszy kompozytor brytyjski XX wieku, nadal puka do drzwi polskich sal koncertowych. Białystok usłyszał i otworzył.      
- Punktem wyjścia programu białostockiego koncertu była IV Symfonia Lutosławskiego, dzieło wielkie, stanowiące syntezę stylu symfonicznego kompozytora, utwór bardzo mroczny i refleksyjny. Ukończona została w 1992 roku, usłyszałem ją podczas festiwalu „Warszawska Jesień”, 25 września 1993 roku, w wykonaniu Orkiestry Filharmonii Narodowej w Warszawie, pod batutą kompozytora. Uderzyło mnie w niej to otwarcie na odbiorcę, znakomite porozumienie ze słuchaczem - tłumaczy prof. Michniewski. Mówił o tym też sam Lutosławski, który wyjaśniając dlaczego jego symfonia ma formę dwuczęściową (pierwsza część pełni funkcję introdukcji, druga stanowi fazę główną dzieła), stwierdził: „Część pierwsza powinna słuchacza wciągnąć, zainteresować, zaintrygować. Ale nie może ona dać mu pełnej satysfakcji. Musi ona wywołać w nim głód, a w końcu nawet zniecierpliwienie. I to jest odpowiedni moment, żeby zaprezentować część główną. Takie jest moje rozwiązanie i sądzę, iż w praktyce dość dobrze ono funkcjonuje."

Zamykająca koncert Symfonia d-moll Francka (swoiste pendant do utworu Lutosławskiego, który zawsze podkreślał swój związek z kulturą i muzyką francuską) też  jest mroczna, ale to mrok romantyczny, z którego strzelają języki ognia.  Kompozytorski język Francka, mistyczny i bardzo osobisty, pełen wewnętrznej mocy wciąż fascynuje słuchaczy. Gwoli ścisłości, nie zawsze tak było, bo prawykonanie Symfonii d-moll w 1889 roku zostało chłodno przyjęte przez paryską publiczność. Być może Franck, łączący w swoim utworze zdobycze Liszta, Wagnera, Berlioza i Brahmsa, okazał się dla niej zbyt skomplikowany? 

W piątek Franck chyba chłodu nie odczuje, ale proszę też gorąco przyjąć Brittena. Omne trinum perfectum, powiadali Rzymianie, i ta koncertowa trójka to potwierdza.