Tadeusz Różewicz (1921 - 2014)

Jego ojciec, Władysław Różewicz, był urzędnikiem sądowym. Poeta ukończył Gimnazjum im. Feliksa Fabiańskiego w Radomsku. Starszy brat autora „Kartoteki", Janusz, był poetą. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Tadeusz Różewicz starał się o przyjęcie do Liceum Leśnego w Żyrowicach i do Szkoły Marynarki Handlowej w Gdyni.

W 1939 roku podjął pracę jako goniec i magazynier, a następnie jako urzędnik magistrancki w kwaterunku. W 1942 roku, idąc w ślady brata, został członkiem AK, dostał pseudonim „Satyr". W 1943 roku przystąpił do leśnej partyzantki. Jednocześnie zajmował się twórczością poetycką i dziennikarstwem konspiracyjnym.

W 1944 roku poeta boleśnie przeżył śmierć brata, który został rozstrzelany przez hitlerowców w sierpniu 1944 roku. Po wojnie Różewicz ujawnił swoją działalność w AK, a w 1948 roku dostał Medal Wojska Polskiego. Pisarz początkowo mieszkał w Częstochowie, potem w Krakowie, gdzie studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Współtworzył również środowisko Neoawangardy Krakowskiej.

Debiutem pisarza był zbiór „Niepokój" z 1947 roku. Różewicz otworzył nim nowy rozdział w dziejach polskiej poezji. Objawił się jako kontynuator tradycji awangardy, zwolennik wiersza wolnego, bezrymowego, który oddaje złożoność ludzkiego doświadczenia. Wiersz „Ocalony" stał się wyrazem przeżyć pokolenia porażonego wojną, bezsilnego w obliczu kataklizmu wszystkich

W 1950 roku wyjechał na rok do Budapesztu. Po powrocie do Polski zamieszkał w Gliwicach. Ożenił się z Wisławą Kozłowską, z którą następnie miał dwóch synów. Różewicz nie był przychylnie nastawiony do ustroju komunistycznego, jednak w 1964 roku podpisał protest pisarzy przeciwko Listowi 34, w którym intelektualiści domagali się złagodzenia cenzury. W 1968 roku poeta przeniósł się do Wrocławia.

Tadeusz Różewicz to jeden z najwybitniejszych poetów współczesnych. Należał do pokolenia Kolumbów. Choć pierwsze próby literackie autora „Kartoteki" powstawały jeszcze przed wojną, ostateczny charakter jego twórczości ukształtowało bolesne doświadczenie wojenne. Jego młodzieńcze wiersze z okresu okupacji zostały zgromadzone w tomie „Echa leśne".

Wiersz „Ocalony" stał się wyrazem przeżyć pokolenia porażonego wojną, bezsilnego w obliczu kataklizmu wszystkich humanistycznych wartości.

Wojna, a przede wszystkim temat holocaustu stanowią naczelną oś całej twórczości Różewicza, pojawiają się one zarówno w „Czerwonej rękawiczce" z 1948 roku, jak i w „Nożyku profesora" z roku 2001. Doświadczenie wojenne stało się również podstawą do napisania dramatów takich, jak „Kartoteka" i „Do piachu". Inny wielki temat Różewicza to metafizyczna pustka i kryzys duchowy, który poeta wyraził w słynnym wierszu „Bez" z tomu „Płaskorzeźba".

Pisarz poruszał również często problem kryzysu kultury europejskiej i wszechobecności pop kultury, jak np. w dramacie „Stara kobieta wysiaduje". Inne znane utwory dramatyczne Różewicza to „Na czworakach" i skandalizujące „Białe małżeństwo". Wśród opowiadań do najwybitniejszych należą „Śmierć w starych dekoracjach" (1970).
Członek Wydziału VI Twórczości Artystycznej Polskiej Akademii Umiejętności.

Dramaty
1960 – Kartoteka
1962 – Grupa Laokoona
1964 – Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja
1965 – Wyszedł z domu
1969 – Stara kobieta wysiaduje
1972 – Na czworakach
1975 – Białe małżeństwo
1979 – Śmierć w starych dekoracjach
1979 – Do piachu
1982 – Pułapka
1997 – Kartoteka rozrzucona – finał Nagrody Literackiej Nike 1998
1997 – Palacz

Został pochowany w kościele ewangelickim Naszego Zbawiciela w Karpaczu.

Nagrody i odznaczenia:
1959 - Nagroda artystyczna m.Krakowa w dziedzinie literatury
1966 - Nagroda państwowa I stopnia w dziedzinie literaturyza całokształt twórczości poetyckiej.
1972 - Wrocław - XIII Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych - nagroda za twórczy udział dramatopisarski we wrocławskich festiwalach
1977 - Wrocław - XVIII Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych - nagroda tłumaczy literatury polskiej obecnych na festiwalu
1984 - Nagroda Teatralna Sekcji Krytyków za corz szersze uznanie twórczości dramatopisarskiej na scenach zagranicznych
1984 - Wrocław - XXIV FPSW - nagroda I stopnia za dramat "Pułapka"
1984 - Kalisz - XXIV KST - Nagroda Główna dla "Pułapki" jako jednego z najwybitniejszych tekstów powojennej dramaturgii polskiej
1986 - Zasłużony dla kultury narodowej
1993 - Honora Odznaka ZAiKS-u (wręczna z okazji 75-lecia ZAiKS-u)
1994 - Nagroda Kulturalna Śląska przyznana przez rząd Dolnej Saksonii za całokształt twórczości
1995 - Dyplom i medal honorowego obywatela miasta Gliwice
1997 - Teatr Polskiego Radia - Festiwal Słuchowisk - nagroda za "Kartotekę rozrzuconą"
1997 - Nagroda ministra kultury i sztuki za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej.
1997 - Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
1998 - Nagroda im. Jana Parandowskiego, przyznawana przez polski Pen-Club
1998 - Nagroda Literacka Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego
1998 - Tytuł Honorowego Członka ZAiKSu
1999 - Nagroda miesięcznika "Nowe Książki" za "książki, które od lat umacniają wiarę czytelników w literaturę"
1999 - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego
1999 - Tytuł Civitate Wratislaviensi Donatus
1999 - Nagroda Literacka im.Reymonta przyznana przez Związek Rzemiosła Polskiego za całokształt twórczości
2000 - Nagroda Wielka Fundacji Kultury za rok 1999
2000 - Busola - nagroda tygodniak "Przegląd" dla osób godnych naśladowania
2000 - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
2000 - Nagroda Literacka NIKE za książkę "Matka odchodzi"
2000 - Śląski Wawrzyn Literacki za książkę "Matka odchodzi"
2000 - Paryż - nagroda im. Zygmunta Hertza przyznawana przez redakcję paryskiej "Kultury"
2001 - Tarnów - V Festiwal Komedii "Talia" - główna nagroda festiwalu, statuetka Talii, za dwa utwory komediowe zaprezentowane w Tarnowie - "Spaghetti i miecz" ze Starego Teatru w Krakowie i "Śmieszny staruszek" z Wrocławskiego Teatru Lalek
2001 - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
2001 - Wrocław - tytuł najważniejszej osobowości twórczej w plebiscycie "Dolnośląski Brylant Roku 2000"
2002 - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego
2002 - Bosanski Stećak - Literacka Nagroda Bośni Hercegowiny za całokształt twórczości
2003 - Włochy - Librex Montale - włoska nagroda literacka "dla autora, który wywarł nieprzeciętny wpływ na poezję europejską drugiej połowy XX wieku".
2005 - Wrocław - Dolnośląski Brylant Roku - nagroda za tom poezji "Wyjście".
2006 - Wrocław - XV Wrocławskie Promocje Dobrych Książek - Nagroda "Pióra Fredry" i Książka Roku 2006 dla "Utworów zebranych"
2006 - Warszawa-Wrocław - Złote Berło - Nagroda Fundacji Kultury Polskiej
2006 - Gdańsk - tytuł doktora honoris causa Uniwerytetu Gdańskiego
2006 - Lublin - Nagroda literacka im. Józefa Czechowicza
2007 - Cassino(Włochy) - Nagroda Specjalna za tomik "Il guanto rosso" ("Czerwona rękawiczka")
2007 - Doktorat Honoris Causa ASP we Wrocławiu
2008 - Wrocław - Wrocławska Nagroda Poetycka "Silesius" za całokształt twórczości
2008 - Stasburg - Europejska Nagroda Literatury
2009 - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
2010 - Doktorat honoris causa Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi
2011 - Warszawa - Nagroda specjalna "Polityki" - Kreator Kultury "za świadectwo dane kilku kolejnym epokom oraz pytania, które włączyły polską literaturę i teatr w europejską debatę o najważniejszych doświadczeniach współczesnego człowieka"
2011 - Dolnośląska Nagroda Kulturalna Silesia

Źródła: Culture.pl, Wikipedia, E-teatr