Teatr Bagatela w procesie twórczego rozwoju

Od przedwojennego teatru rewiowego, poprzez teatr dla dzieci ("Wesoła Gromadka" - tu pierwszy raz na scenie stanął młodziutki Roman Polański), teatr gwiazdorski Haliny Gryglaszewskiej, w którym debiutowali m.in.: Jerzy Trela, Olgierd Łukaszewicz i Teresa Budzisz-Krzyżanowska, teatr eksperymentalny Mieczysława Górkiewicza współpracujący m.in.: z Tadeuszem Kantorem (legendarne wystawienie "Balladyny" w 1974 roku) i Kazimierzem Wiśniakiem, aż po teatr lektur szkolnych lat 80-tych i 90-tych. 

MISJA

Obecne oblicze Teatru zostało ukształtowane w latach 1998-2000. Wykrystalizowała się do dziś obowiązująca wizja tego miejsca, określono potencjalną widownię teatru. W sytuacji, gdy 7% studentów pierwszego roku nigdy nie było w teatrze, rolą teatru powinno być wprowadzenie tych ludzi do świata sztuki. A zatem: PO PIERWSZE EDUKACJA.

Bagatela swoją misję rozumie jako zaspokajanie społecznej potrzeby udziału w kulturze teatralnej, ale również - co jeszcze ważniejsze - budzenie potrzeby uczestniczenia w tej kulturze osób, które dotychczas nie miały z teatrem kontaktu. Za punkt honoru uważa więc Bagatela budowę i rozwój zespołu teatralnego, aby prezentowane w teatrze przedstawienia wyróżniały się najwyższym poziomem artystycznym.

LINIA REPERTUAROWA

Z przyjętej misji wynika linia repertuarowa Teatru, składająca się z pięciu grup gatunkowych:

Repertuar komediowy realizowany z zachowaniem wysokich standardów artystycznych.
Klasyka z udziałem gwiazd. 
Duże i małe musicale. 
Muzyczny repertuar dla dzieci i młodzieży. 
Prezentacje najciekawszych sztuk współczesnych realizowanych w niekonwencjonalnych formach teatralnych. 

O sukcesie przyjętej koncepcji artystycznej i repertuarowej świadczy rekordowa frekwencja, a także udział Teatru w ważnych festiwalach krajowych i międzynarodowych, m.in.: Międzynarodowy Festiwal Teatralny KONTAKT w Toruniu, Festiwal Sztuki Reżyserskiej INTERPRETACJE (trzy Złote Mieszki za reżyserię "Othella" oraz nagroda krytyki), Międzynarodowy Festiwal Odkryć Teatralnych WYSPA TEATRALNA w Sankt-Petersburgu, Międzynarodowy Festiwal Teatralny BIAŁA WIEŻA w Brześciu, Festiwal Gombrowiczowski w Warszawie, Międzynarodowy Festiwal Teatralny ZŁOTE LWY we Lwowie (nagroda Złotych Lwów dla spektaklu "Rewizor"), Międzynarodowy Festiwal Teatralny w Pecsu. W poprzednich latach Teatr zdobył czterokrotnie statuetkę Złotych Masek dla najlepszego spektaklu roku.

ZESPOŁOWOŚĆ

Teatr Bagatela świadomie zarządza rozwojem artystów. Dyrekcja ma świadomość, iż jak w dobrej orkiestrze, również w teatrze jedną z najważniejszych rzeczy jest zespołowość. Podobnie jak w orkiestrze - zebranie grupy najwybitniejszych solistów nie gwarantuje sukcesu artystycznego. Najgłębsza istota budowania zespołu nie polega na spisie wybitnych nazwisk, ale na wzajemnym duchowym inspirowaniu się ich osobowości. Na specyficznym uwrażliwieniu na innych członków zespołu, dzięki czemu tworzą się niewidzialne więzi między wszystkimi aktorami przedstawienia. Tylko tak specyficznie powiązany zespół może oddziaływać na widza i docierać do najwrażliwszych zakamarków jego psychiki. Proces powstawania zespołu jest długotrwały i wymaga ogromnego wyczucia w doborze osób, ale również repertuaru i reżyserów, którzy ten proces rozwiną i wzbogacą. 

SUKCESY AKTORÓW

O prawidłowym rozwoju talentów aktorskich w opisywanym wyżej procesie dydaktycznym świadczy docenianie i wyróżnianie aktorów Bagateli. Wojciech Leonowicz otrzymał najważniejszą nagrodę aktorską im. Leona Schillera za rolę Raskolnikowa w "Zbrodni i karze" i za rolę Antoniego Wziętego w "Szalonych nożyczkach". Dzięki pracy w Teatrze Bagatela gwiazdami najwyższego formatu zostali: Tomasz Kot, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Przemysław Branny. Wielu aktorów otrzymuje propozycje zagarnia ról filmowych, możemy ich również podziwiać na małym ekranie. W ostatnim czasie Magdalena Walach zagrała m.in. w serialach: "Pensjonat pod Różą", "Twarzą w twarz", "M jak miłość", "Tancerze", "Ojciec Mateusz". Wygrała również VII edycję "Tańca z gwiazdami". Urszula Grabowska wzięła udział w serialach "Na dobre i na złe" oraz "Tylko miłość". Grała również w serialu kryminalnym "Glina" oraz filmach "Świadek koronny", "Joanna" (dwie nagrody indywidualne) i "Syberiada polska". Wojciech Leonowicz oraz Sławomir Sośnierz wystąpili w filmie "Papież Jan Paweł II", ponadto Leonowicz zagrał w filmie "Karol -człowiek, który został papieżem". Alina Kamińska pojawiła się w filmie "Bezmiar sprawiedliwości", Krzysztof Bochenek zagrał w "Placu Zbawiciela", Juliusz Krzysztof Warunek wystąpił m.in. w "Tajemnicy twierdzy szyfrów" i "Na dobre i na złe", Dariusz Starczewski zagrał w filmach "Jak żyć?" i "Heniek", a Marcel Wiercichowski w "Prawie miasta" i "Alei Gówniarzy". Kamila Klimczak zaś została przyjęta do zespołu "Piwnicy pod Baranami". To tylko mały wyimek z długiej listy pozateatralnych przedsięwzięć, w których biorą udział aktorzy Teatru Bagatela.

LABORATORIUM 

Jednym z mechanizmów gwarantujących sukces artystyczny prezentowanych spektakli jest "Laboratorium Młodej Reżyserii". Ideą "Laboratorium" jest testowanie sztuk, możliwości interpretacyjnych i obsady poprzez ich sceniczne czytanie. Publiczność ma możliwość wypowiedzi, dzięki temu Dyrektor dowiaduje się, na ile dany dramat dotyka aktualnych problemów i budzi zainteresowanie widowni.

"Laboratorium Młodej Reżyserii" jest jednym z etapów podejmowania decyzji o wprowadzeniu sztuki do produkcji. Proces podejmowania decyzji o nowym spektaklu wymaga przeanalizowania etapu rozwoju artystycznego każdego z aktorów mogących potencjalnie wziąć udział w przedstawieniu oraz wyboru reżysera, który realizując swoją wizję artystyczną spektaklu, będzie prawidłowo dbał o artystyczny rozwój aktorów. Praca reżysera nie może zakłócić zaplanowanego długofalowo procesu budowania zespołu, dlatego tak ważne jest, żeby o repertuarze decydował wyłącznie dyrektor artystyczny, który jednocześnie odpowiada za poziom artystyczny teatru, rozwój aktorów i budowanie zespołu.

NAJCIEKAWSZE SPEKTAKLE Z CAŁEJ POLSKI

Bagatela współpracuje również z agencjami artystycznymi, które sprowadzają do Krakowa najciekawsze produkcje polskie w gwiazdorskich obsadach. Na deskach Bagateli występowali m.in.: Zbigniew Zapasiewicz, Joanna Szczepkowska, Krystyna Janda, Anna Seniuk i Janusz Gajos. Spektakle gościnne odbywają się jedynie w dniach, kiedy Teatr nie wystawia swoich sztuk, np. w poniedziałki.

ZAANGAŻOWANIE W WYDARZENIA MIEJSKIE

Teatr jako miejska instytucja kultury współrealizuje ważne dla Miasta uroczystości takie jak: Noc Teatrów, Letni Festiwal Małych Form Teatralnych, Kocham Kraków z Wzajemnością. Teatr uczestniczy również w wymianie kulturalnej goszcząc spektakle z miast partnerskich. Jako instytucja wrażliwa społecznie współorganizuje imprezy charytatywne, m.in.: "Bądźcie z nami", Koncert Towarzystwa Opieki Nad Zwierzętami. 

DOM BOYA-ŻELEŃSKIEGO I KASYNO

Siedziba Teatru Bagatela została zbudowana z inicjatywy Tadeusza Boya-Żeleńskiego i przylega do kamienicy, w której mieszkał. Zabytkowa kamienica zbudowana w 1883 roku - Dom Boya-Żeleńskiego - to obecnie część administracyjna Teatru, która wymaga szczególnie troskliwej opieki, a każde zadanie remontowe musi odbywać się pod nadzorem konserwatora zabytków. Od 1999 roku sukcesywnie prowadzimy remonty konserwatorskie, dzięki którym Dom Boya-Żeleńskiego odzyskał swój dawny blask. Spektakle prezentowane są w sali na 338 miejsc w budynku pomiędzy ulicami Karmelicką i Krupniczą. Sala w podziemiach na 50 miejsc jest obecnie w trakcie remontu.

Teatr Bagatela to również 2 sale teatralne przy ul. Sarego 7 w pomieszczeniach przedwojennego Kasyna Obywatelskiego i Loży Masońskiej. Mogą one pomieścić do 130 widzów każda, w zależności od zaaranżowania przestrzeni do grania i widowni. Sale na Sarego nie mogą być wykorzystywane do grania jednocześnie; gdy w jednej wystawiany jest spektakl , druga służy za foyer. Wszystkie sale zostały wyposażone w profesjonalny sprzęt oświetleniowy i akustyczny. 

Dodatkowo Teatr posiada własne studio nagrań o najwyższym standardzie.

TEATR PROMUJE MIASTO

Teatr jako miejska instytucja kultury jest ważnym ogniwem promocji Miasta Krakowa. Teatr Bagatela świadomie zarządza swoją reputacją. Działania promocyjne i PR obejmują Kraków, ale także obszar w promieniu do 100 km od Krakowa. 

W procesie promocyjnym ważna jest współpraca ze środowiskami akademickimi, nauczycielami, domami kultury, uczniami szkół licealnych. Szczególną wagę Teatr przywiązuje do współpracy z samorządami studenckimi krakowskich uniwersytetów. Jako grupę docelową (target marketingowy) wybrał studentów i młodą inteligencję. Do nich adresuje wszelkie działania reklamowe i marketingowe. Plastyka reklam jest świadomie ukierunkowana na najważniejsze grupy odbiorców.

Dla prawidłowej działalności promocyjnej Teatru ogromne znaczenie ma profesjonalnie prowadzona strona internetowa, dająca możliwość interaktywnej komunikacji. Widzowie mają szansę nawiązać kontakt z aktorami, reżyserami i dyrekcją. Stronę www.teatr.pl regularnie odwiedza około 35 000 internautów miesięcznie. Z dużą grupą widzów (ponad 6 000) Teatr utrzymuje stały kontakt mailowy, kolejne 4 800 lubi profil Bagateli na portalu społecznościowym Facebook, a zasięg zamieszczanych tam informacji obejmuje około 10 000 osób.

Bezpośrednio do widzów Bagateli kierowane jest czasopismo "Premiera". Znacznie szerszy zakres adresatów mają wydawane przez Teatr książki. Na szczególną uwagę zasługuje tu "Prolog do Teatru Śmierci Tadeusza Kantora. Balladyna 1974 r." Jolanty Kunowskiej.

BUDŻET I CO ZA NIM IDZIE

Dotacja Teatru Bagatela w 2011 roku wyniosła 4 606 000 zł, natomiast wysokość dotacji w 2012 to 4 329 000 zł (mimo 4% inflacji i 6% wzrostu cen energii). Teatr stracił więc 277 000 w stosunku do dotacji z roku ubiegłego, do tego miał 170 000 zobowiązań z 2011, które z powodu niewypłacenia ostatniej raty dotacji musiał przesunąć w koszty roku bieżącego. 

Dyrekcja Teatru Bagatela przeprowadziła optymalizację wydatków. Zwiększono ilość granych spektakli, uzyskując kolejny raz REKORD POLSKI w ilości widzów: 151 649 (na spektaklach granych w siedzibie teatru i podczas występów gościnnych). Uzyskano też REKORD POLSKI w ilości uzyskanych przychodów własnych - nie licząc dotacji to kwota 5 920 717, co stanowi 132% wartości dotacji ! W Polsce teatry wypracowują średnio 35% wartości dotacji. W roku 2011w Bagateli sprzedano bilety wstępu o wartości 5 652 687 zł, zatem wartość sprzedanych biletów w porównaniu z rokiem 1999 (kiedy sprzedaliśmy bilety o wartości 744 691zł) zwiększyła się o 759 %. Niestety tylko ok. 22% tej kwoty stanowi dochód teatru.

Zwiększenie ilości granych spektakli ponad miarę, skutkujące przekroczeniem psychicznej wydolność aktorów, zwiększenie wydajności w poszukiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania, wprowadzenie maksymalnych oszczędności, podniesienie cen biletów do granicy popytu i uruchomienie wszystkich rezerw nie zaspokajają potrzeb finansowych niezbędnych do realizowania optymalnego program artystycznego oraz wypełniania misji teatru.

WNIOSKI 

Niestety konieczność maksymalizacji dochodowości i zwiększania cen biletów do granicy bariery popytowej spowodowała zmianę grupy docelowej teatru z młodzieży i studentów, których nie stać na obecne ceny biletów, na osoby samodzielne finansowo. Krótkowzrocznością byłoby cieszenie się ze zwiększonych przychodów wynikających z tego, że ponad 75% biletów to bilety pełnopłatne. Ten wynik oznacza również, że Teatr Bagatela przestał być dostępy dla ogromnej grupy młodzieży, której nie stać na zakup biletów. Taka sytuacja podważa edukacyjną misję teatru, bowiem nie ma w tym teatrze młodego widza. Do Bagateli chodzi obecnie grupa, którą instytucja wychowywała przez ostatnie 12 lat, a która dochodząc do wieku rodzicielstwa zmniejszy swoją aktywność uczestniczenia w kulturze teatralnej. A zatem wprowadzanie zbyt wysokich cen biletów w dłuższej perspektywie skazuje teatr na utratę widzów. 

Nie da się zadekretować sukcesu artystycznego, ale prawidłowo budując zespół, rozwijając wrażliwość artystyczną i kształtując nadzwyczajne zaangażowanie aktorów oraz, co najważniejsze, angażując wybitnych reżyserów, zmniejsza się ryzyko niepowodzenia. Budowanie zespołu aktorskiego tak, by renomowani twórcy chcieli w Bagateli pracować, to proces wieloletni.

TEATR BAGATELA PO WIELU LATACH KONSEKWENTNEJ PRACY STWORZYŁ WYBITNY ZESPÓŁ Z GWIAZDAMI DUŻEGO FORMATU, GOTOWY DO REALIZACJI NAJTRUDNIEJSZYCH ZADAŃ I WYBITNYCH SPEKTAKLI.

SPONSORING

W pozyskiwaniu finansów na tak bogatą działalność Teatr nie poprzestaje na otrzymywaniu dotacji z budżetu Miasta Krakowa. Dzięki regularnej współpracy ze środowiskiem menadżerów Teatrowi udało się pozyskać sponsorów, jakimi są firmy TAURON oraz COMARCH. Aktualnie Bagatela poszukuje sponsora strategicznego, a także możliwości współpracy z gminami, by wspólnie produkować spektakle i prezentując je, realizować zapisane w ustawie o samorządzie zadanie, polegające na zaspokajaniu potrzeb kulturalnych obywateli. 

KONTROLE

Teatr Bagatela jest jedyną instytucją Miasta Krakowa, w której w ciągu ostatnich 4 lat kontrole nie wykazały żadnych nieprawidłowości. Kontrole kończyły się protokołem bez zaleceń i bez uwag.

PRZYSZŁOŚĆ

Uzyskiwane przez Teatr rekordowe dochody własne przekraczające wartość dotacji w 2012 roku, wraz z otrzymywaną w dotychczasowej wysokości dotacją, nie wystarczają na realizację optymalnego, bogatego programu, na jaki zasługuje Teatr Bagatela w Krakowie. Nie sprawdza się dotychczas stosowana praktyka przekazywania Teatrowi poprzez inne instytucje kultury dodatkowych pieniędzy na realizację projektów zleconych przez Miasto. Pociąga to za sobą konieczność formułowania specjalnych kontraktów pomiędzy instytucjami, a w konsekwencji utratę części pieniędzy na pokrycie VAT-u. Chcąc zrealizować stawiane sobie cele, Teatr będzie się ubiegał o zwiększenie dotacji, tak by zawierała w sobie koszty imprez zleconych przez Miasto oraz o znaczniejsze dofinansowanie zadań Teatru w roku jubileuszowym.