Teatralia

W teatrze sezon na teksty

Ile razy można wystawić "Mewę", "Makbeta", "Trzy siostry"? Ograne tytuły znudziły się nawet najbardziej konserwatywnym reżyserom, którzy w nadchodzącym sezonie zaczną eksperymentować z nowymi dramatami

Teksty, teksty, teksty. Jeśli nie nowe (choć takich najbliższe miesiące przynoszą zdecydowanie najwięcej), to przerobione, przeinterpretowane. Piszący (jak Przemysław Wojcieszek, Paweł Demirski, Robert Urbański), przepisujący (Jan Klata, Bartosz Frąckowiak, Jacek Papis, Bartosz Szydłowski) i przepisywani (Wyspiański, Prus, Ibsen, Witkacy) pojawią się na polskich scenach z tematami władzy i transwestytyzmu, portretami wielkich artystów (Warhol, Beckett, Joyce, Strauss) i castingowych wyrobników, analizami ekonomiczno-politycznymi i najbardziej osobistymi dramatami. Po sezonach debiutów, sezonach mistrzów, sezonach polskich, sezonach małej stabilizacji, ten zapowiada się więc jako sezon prapremier i odważnych adaptacji. 

Nowa sztuka Przemysława Wojcieszka "Zaśnij teraz w ogniu" otworzy sezon w Teatrze Polskim we Wrocławiu (5 X). Mali ludzie marzący o wielkiej karierze teatralnej ściągają do stolicy. Okazuje się jednak, że w ich własnych rodzinach kryją się dramaty znacznie większe od tych, jakie kiedykolwiek byliby w stanie zagrać. W Polskim swój kolejny (po "Dziadach. Ekshumacji") dramaturgiczny patchwork pokaże też Paweł Demirski. Dramaturg był ostatnio pod silnym wpływem "Śmierci praktykanta" René Pollescha z berlińskiego Volksbühne-Prater. Było to widać choćby w bulwarówce politycznej "Był sobie POLAK, POLAK, POLAK i diabeł" z teatru w Wałbrzychu, w której powtórzyły się najbardziej charakterystyczne dla Pollescha chwyty: od wprowadzenia na scenę suflera po licytowanie się przez aktorów swoimi zarobkami. Czy za przypadek należy więc uznać, że nowa produkcja Demirskiego nosi tytuł "Śmierć podatnika" (reż. Monika Strzępka, początek 2008 roku)? 

Do wrocławskiego teatru wróci też Jan Klata. Niewystawiana od lat "Sprawa Dantona" Stanisławy Przybyszewskiej (styczeń 2008) będzie kolejną polityczną przepisywanką po "Szewcach u bram", jaką wraz ze Sławomirem Sierakowskim Klata szykuje w TR Warszawa. Premiera odbędzie się symbolicznie - 11 listopada. 

Przepisywać i adaptować będzie znów duet reżysersko-dramaturgiczny Wiktor Rubin - Bartosz Frąckowiak. W najbardziej warszawskim teatrze (w końcu, kto oprócz TR Warszawa ma stolicę w nazwie?) wystawia najbardziej warszawską powieść - "Lalkę" Bolesława Prusa. Będzie to lekcja odwagi i pokory przed "Cząstkami elementarnymi" według Houellebecqa planowanymi na druga połowę sezonu (Wrocław).

Ciekawe "sztuki według" będzie można zobaczyć w nowohuckiej Łaźni Nowej. Dramat Federica Garcii Lorki "Krwawe gody" w adaptacji Bartosza Szydłowskiego stanie się opowieścią o różnicach etnicznych, które nawet w homogenicznej Polsce bywają źródłem tragedii. Do współpracy zaprosił artystów pochodzenia romskiego, którzy wcielą się w niektóre role, zaprezentują swoją muzykę (zespół Kale Jakha) i rysunki. 

Michał Zadara obrał inną strategię. W tym sezonie stawia na dosłowne odczytywanie tytułów. Jak "Operetka" (Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, muz. Leszek Możdżer, 11 X), to operetka - Gombrowicz wart musicalu. Jak komedia kryminalna, to pod tytułem "Komedia kryminalna" (tekst własny, Teatr Współczesny w Szczecinie, kwiecień). Czym będzie zatem "Księga rodzaju 2" rosyjskiego duetu z dokumentalnego Teatru.doc (Antonina Wielikanowa i Iwan Wyrypajew, Teatr Współczesny we Wrocławiu, 8 IX)?

Obcy wśród nas

Na jesieni czeka nas także szereg "pierwszych razów" z zachodnimi autorami. Grzegorz Wiśniewski pracuje w Teatrze im. Jaracza w Łodzi nad polską prapremierą "Brzydala" Mariusa von Mayenburga (8 IX). Dramat niemieckiego autora znanego m.in. z "Pasożytów" czy "Ognia w głowie" to opowieść o walce szpetnego inteligenta ze światem stawiającym wyłącznie na wizerunek. Sztuka "Pomrocność jasna" tegorocznego laureata Nagrody Pulitzera Davida Lindsaya-Abaire\'a (reż. Piotr Nowak, Teatr Montownia w Warszawie, 15 IX) dostarczy chwili wytchnienia po tekstach demaskatorskich, politycznych, krytycznych, pokazując, ile tożsamości może w ciągu jednego dnia przybrać kobieta dotknięta amnezją. W warszawskiej Polonii Piotr Cieplak pokaże, że słowa najbardziej wymięte i zbanalizowane w życiu publicznym (zaufanie, odpowiedzialność, wina, czystość moralna) stają się mocne i aktualne, gdy chodzi o sprawę molestowania dzieci przez księdza wychowawcę. Tylko czy faktycznie miało ono miejsce? Autor "Wątpliwości" John Patrick Shanley (29 IX) próbuje pokazać, jak łatwo jednym pomówieniem zniszczyć życie wielu osób. Sprawa gwałtu na dzieciach powróci także w "Oczyszczeniu" Petra Zelenki, który na fali nieoczekiwanej popularności po raz pierwszy wyreżyseruje w Polsce własną sztukę (Stary Teatr, 26 X). 

Polskie nowości to raczej propozycje egzotyczne, jak "Rafalala" (Teatr Polonia, reż. Monika Powalisz, 3 IX), debiutancki film monogram transgenderowego artysty, czy "Pani bóg Halina" Marka Millera (reż. Marta Spiss, Stary Teatr, 15 IX) reportaż z życia sekt. 

Wielkie nazwiska pojawią się w inscenizacjach Magdaleny Piekorz ("Łucja szalona" Don Nigro, Teatr Słowackiego w Krakowie, 5 X), która opowie o miłości córki Jamesa Joyce\'a do jego sekretarza Samuela Becketta, oraz u Krystiana Lupy, który na początku nowego roku sfinalizuje swoją pracę nad poświęconą Andiemu Warholowi "Fabryką" (Stary Teatr). 

Hurtowy napływ nowych tekstów - tak od dawna oczekiwany - powinien posłużyć przede wszystkim reżyserom, którzy w ostatnich sezonach kręcili się wkoło tych samych tytułów, ścigając się, kto wyciśnie z ogranego klasyka coś jeszcze nowszego, dziwniejszego, bardziej kontrowersyjnego.

Joanna Derkaczew
Gazeta Wyborcza
30 sierpnia 2007

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...