Teraz Twoja kolej

Ruchy tancerza są pełne ekspresji, zamaszyste, przerysowane i silnie osadzone w dynamicznej muzyce Siergieja Rachmaninoffa. Oryginalny tytuł tego choreograficznego kawałka „Szaleniec” („Mensch im Wahn”) autorstwa Andrei Jerschika wskazuje jednocześnie na bohatera tanecznego dramatu. Taniec obrazuje różne stadium szaleństwa, nie przystosowanego do życia w społeczeństwie wariata, którego punkt widzenia na rzeczywistość jest silnie przefiltrowany przez jego własną subiektywność. (Pierwotnie choreografia była interpretowana jako krytyczna metafora dyktatury). W kolejnym obrazku „Jetzt bist Du dran” na scenę wchodzą jego pomysłodawcy i twórcy Georg Blaschke wraz z Harmenem Trompem, witają się i siadają na krzesłach. Tancerz – Petr Ochvat z psychologicznego procesu retrospekcji przenosi swoje ciało i świadomość w aktualną przestrzeń hali przemysłowej. Czerpiąc impulsy z poszczególnych architektonicznych elementów: ściany, balustrady, podłogi, z jednej strony podąża za w ten sposób sprowokowanym ruchem ręki, głowy lub torsu i bezwładnie opada pod ciężarem własnego ciała. Z drugiej strony „wpasowuje” się w ścianę, kąt i inne elementy hali, próbując następnie powtórzyć zapamiętaną formę ruchu w pustej, pozbawionej zewnętrznych ograniczeń przestrzeni. Bezruch, cisza, zatrzymanie, echo, powolne opadanie, to podstawowe składniki choreografii, której części towarzyszy elektroniczna muzyka Mika Vainio. W ostatnim obrazie Ochvat wyciąga ręce w stronę publiczności i klęka. Oświetlenie zmienia się w padający na niego od tyłu snop silnego światła uwydatniający cień tancerza. Po chwili ciszy i bezruchu artysta siada obok swoich mistrzów. Rozpoczyna się trzecia i ostatnia część projektu - film wideo przedstawiający pracę tancerzy w studio. Pokazany jest na nim proces rekonstrukcji i odtwarzania oryginalnej choreografii Andrei Jerschika przez Trompa i Ochvata, jak również próby ruchowych improwizacji i poszukiwań Trompa oraz Blaschke współdzielących tę samą przestrzeń sali. Wreszcie w ostatniej sekwencji, film przenosi nas do źródeł oryginalnego solo, czyli postaci samego Jerschika, który został ujęty w momencie przekazywania wskazówek i poszczególnych sekwencji ruchowych swojej choreografii Trompowi.

„Jetzt bist Du dran” („Teraz Twoja kolej”) to tryptyk złożony z trzech uzupełniających się części. Po pierwsze dokumentacji przeszłości w postaci odtworzonej przez Harmena Trompa oryginalnej wersji choreografii „Mensch in Wahn” („Szaleniec”) Andrei Jerschika z roku 1929 w wykonaniu czeskiego tancerza Petra Ochvata. Po drugie uwspółcześnionej rekonstrukcji oryginału, która powstała w wyniku współpracy Trompa z austriackim tancerzem Georgem Blaschke oraz trzeciego obrazu reprezentowanego przez amatorski film nakręcony w sali prób, pokazujący formę przejściową pomiędzy oryginałem a jego interpretacją. Stanowiący zarówno zapis procesu przekazu, zapamiętywania, jak i przekładu ruchu przez ciała kolejnych generacji tancerzy. Z jednej strony praca ta podejmuje zatem problematykę dużej subiektywności sztuki tańca, wynikającej z jej medium – ciała, które zawsze jest inne, które zawsze interpretuje, przedstawia ruch w inny sposób, zależny od jego indywidualnej specyfiki, z drugiej strony „Jetzt bist Du dran” konfrontuje konkretne ciało tancerza z bogactwem zobiektywizowanych słowników ruchowych i związaną z nimi wielością możliwych odczytań jednego choreograficznego tekstu, różnorodnością form wypowiedzi i ekspresji w tańcu. Choreograficzny konstrukt Jerschika został tu postawiony w obliczu biegnącego w ludzkiej świadomości czasu, związanego ze zmianami wrażliwości, percepcji, a nawet fizyczności tancerzy. Ten kontrast został dobrze odzwierciedlony na wykonanym podczas prób filmie. Widoczne jest na nim przecięcie się dwóch sposobów myślenia o tańcu i ekspresji w ruchu. Oto z jednej strony mamy postać Harmena Trompa, którego cała uwaga podczas tańca skierowana jest do środka, sprawiającego wrażenie nieobecnego, niewrażliwego na otoczenie. Tromp odwołuje się w ten sposób do sposobu zbliżenia do ruchu i ciała tańca wyrazistego, którego istotą była jednokierunkowa praca z wewnątrz na zewnątrz, czyli przełożenie emocji i napięć tancerza na ruchowy język ciała w przestrzeni. Z drugiej strony, na przeciwległym biegunie, stoi Georg Blaschke, który w niczym nieskrępowanym ruchu przemieszcza się po sali, dotykając jej ścian, przenosząc i popychając znajdujące się na jego drodze przedmioty, czy też samego Trompa. Blaschke przekłada choreografie na swój własny specyficzny styl, który czerpie energię i szuka form ekspresji w przecięciu się ciała i świadomości tancerza z tym co na zewnątrz, ze specyfiką miejsca, jego architekturą, czy też naturalną siłą grawitacji jakiej poddaje się ciało. Taniec jest tu efektem świadomego i aktywnego duetu, w którym to przestrzeń wyznacza granice i formy ruchu. Teorii Blaschke towarzyszy specjalnie stworzony dla niej język, oparty na technice „release”, która pozwala ciału tancerza na swobodne poddanie się strukturze miejsca, bezwolne podążanie za impulsem biegnącym ze strony przedmiotów, architektury, grawitacji, a nawet ubrania. „Jetzt bist Du dran” prezentuje zatem dwie drogi ekspresji: tej, która wychodzi z wnętrza, otrzymanej w wyniku introspekcji oraz tej, która polega na wyjściu poza obręb własnego ciała, woli oraz osobowości tancerza w pozornie obiektywną przestrzeń codzienności, która jak się okazuje przez sam fakt obecności człowieka staję się pełna wyrazu.

Każda generacja wnosi coś nowego do tańca, świeże spojrzenie, postawę, wrażliwość. „Teraz Twoja kolej…”

Georg Blaschke (Austria)