Tramwaj donikąd?

"Tramwaj zwany pożądaniem" Tennessee Williamsa należy do kanonu najważniejszych dramatów ubiegłego wieku i jak ulał pasuje do wizji dyrektora teatru Ingmara Villqista, by przybliżać widzom prawdziwe perełki literatury światowej. Niestety reżyser przedstawienia Piotr Kruszczyński zrobił wiele, by nie wykorzystać potencjału sztuki Williamsa, w czym dzielnie sekundują mu aktorzy Teatru Miejskiego. 

Blanche DuBois przyjeżdża do siostry tramwajem o nazwie "Pożądanie" niemal wprost na scenę - zanim na nią wejdzie, widzimy w parominutowej projekcji jak wysiada z tramwaju. Biel i ekskluzywny, rewiowy charakter jej ubrań ostro kontrastują z długą przyczepą kempingową w jakiej mieszka siostra Blanche - Stella i jej mąż Stanley Kowalski. Witająca od lat niewidzianą siostrę Stella nie wie, że właśnie wprasza się do jej domu rozkapryszona i niezrównoważona psychicznie awanturnica, która w krótkim czasie zmieni życie państwa Kowalskich w koszmar. 

Realia Ameryki lat 50-tych reżyser przeniósł do dzisiejszych czasów, odświeżając nieco tekst sztuki Williamsa. Stanley z kumplami - Mitchem i Stevem - nie spotyka się więc po to, by pograć w pokera, a w gry komputerowe, zaznaczone za pomocą joysticków i retuszy w tekście. Małostkowe, prymitywne życie pochodzącego z Polski Stanleya, wpisuje się raczej w sposób życia dzisiejszej młodzieży zarobkowej w Wielkiej Brytanii, jednak reżyser nie dostrzega tych zależności. Koncentruje się na tym, by dramat pasował do "nowych" czasów - wplata do sztuki Williamsa takie dodatki jak np. "rusz tę wielką dupę". Zabiegi te wystarczają jednak tylko na powierzchowne odświeżenie tekstu, który mentalnie tkwi w połowie ubiegłego wieku. 

Scenografia (Piotr Kruszczyński) przypominająca dom z "Urodzin Stanleya", nasuwa skojarzenia z dostojnymi sztukami warszawskiego Ateneum. Wyróżniają się szyny znane z produkcji Sceny Letniej (np. z "Procesu" w reż. Waldemara Śmigasiewicza), po których wjeżdżają elementy scenografii, odpowiadające za wnętrze domu Kowalskich. A w nim władać ma nieokrzesany, brutalny Stanley, jednak do tej roli Kruszczyński wybrał sympatycznego, niepozornego chłopca o cukierkowej buzi - występujący gościnnie Jarosław Sacharski, budując swoją postać zgodnie tekstem Williamsa jest więc z góry skazany na niepowodzenie. W tej sytuacji nachalnie "gwiazdorząca", emfatyczna Beata Żarnecka-Buczek jako Blanche nie ma na scenie żadnej przeciwwagi. Na ich tle całkiem nieźle wypada cicha i spokojna Stella (Katarzyna Bieniek) - wyrozumiała, pogodzona ze swoim losem żona i kochająca siostra. 

Zagadką jest dla mnie próba wżenienia w spektakl dusznego klimatu filmów Davida Lyncha, z popisowym utworem "Mulholland Drive", czyli "Llorando", które w "Tramwaju" wykonuje sąsiadka Stelli i Stanleya - Inez (Dorota Lulka). Lynchowski świat świetnie przecież współgrający z sytuacją Blanche, reżyser podkreśla przyciemnionym światłem i specjalnie podświetlonym wentylatorem, który tworzy złudzenie zaciemnionego słońca, w określonych momentach pulsującego złowieszczo. Więcej recept na Lyncha Kruszczyński niestety nie ma. 

Z prawdziwym żalem oglądam kolejne premiery Teatru Miejskiego. Nie udało się Barbarze Sass zachwycić dziełem Harolda Pintera - "Urodzinami Stanleya", a kuriozalny "Woyzeck" Georga Büchnera w reżyserii Katarzyny Deszcz bardziej zniechęca niż zachęca do "przygody z klasyką". Cieszący się w kraju uznaniem Piotr Kruszczyński miał wraz z nastaniem nowego sezonu odwrócić złą passę Miejskiego. Jednak miałki, pozbawiony rytmu, wypreparowany z emocji, pełen niekonsekwencji i bardzo słabej gry aktorskiej "Tramwaj zwany pożądaniem" trzeba usytuować po stronie dwóch wcześniej wymienionych. 

Może następnym razem się uda?