Trzynaście wybitnych sportsmenek

We wstępie, autor przedstawia pozycję kobiet w polskim sporcie w interesującym go przedziale czasowym. Ale także w ważnym okresie, w którym to medale dla Polski zdobywały najznakomitsze wówczas sportsmenki. Omawia problemy i przeszkody natury społecznej i kulturowej, które doprowadziły do konstatacji o tym, że „Dziwna rzecz, jak długo ludzkość przeoczała znaczenie kobiety w społeczeństwie i korzyści, jakie z pielęgnowania zdrowia jej ducha i ciała wyciągnąć można". Autorem tego cytatu jest Władysław Chojnacki, a pochodzą z roku 1905. Słusznego wyboru dokonał Krzysztof Szujecki, bo odzwierciedlają one sposób, w jaki traktowano udział kobiet w sporcie. Ale, jak dodaje, jeszcze przez długie lata pierwsze sportsmenki pokonywały wiele barier, szczególnie obyczajowych, by realizować swoje sportowe marzenia.

Autor we Wstępie uzasadnia wybór sportsmenek, punktując jednocześnie ich najbardziej charakterystyczne cechy oraz zdarzenia z życia, które sprawiły, że stały się ich znakami rozpoznawczymi. - Pierwsza Polka na skoczniach narciarskich, pierwsza polska olimpijka, florecistka i tenisistka, najlepsza sprinterka świata, najlepsza dyskobolka, tenisistka, rekordzistka świata w zawodach szybowcowych, czasów międzywojennych i powojennych. Autor przywołuje z przeszłości m. in. postać ponadtrzydziestokrotnej mistrzyni świata w łucznictwie – Janiny Kurkowskiej-Spychajowej, wielokrotnej rekordzistki świata w łyżwiarstwie szybkim – Zofii Nehringowej, nieoficjalnej mistrzyni świata w biegu narciarskim – Bronisławy Staszel-Polankowej, narciarki Janiny Loteczkowej. Nazwisk jest wiele i zasługują one na osobne opracowania.

„Diablica na cyklodromie" to określenie Karoliny Kocięckiej, urodzonej w roku 1875, czyli dziesięć lat po tym, kiedy to na ulicach Warszawy pojawił się pierwszy rower. Specjalizującej się w kolarstwie szosowym, pierwszej Polki, biorącej udział w wyścigach kolarskich o charakterze sportowym. Krzysztof Szujecki wprowadza czytelnika w klimat Warszawy znajdującej się wówczas pod zaborem rosyjskim, omawia jej infrastrukturę i warunki do jazdy rowerem. Przy okazji zamieszcza przegląd welocypedów, jakie można było zobaczyć na ulicach miasta. I jest także omówienie rowerowej mody damskiej i zaangażowanie ówczesnych projektantów mody w opracowywanie strojów rowerowych. Autor przywołuje również przykłady kobiet znanych i mniej znanych, dla których rower stał się atrybutem wyemancypowania. Jest i informacja o Warszawskim Towarzystwie Cyklistów. I na tym tle autor prowadzi czytelnika od pierwszych startów cyklistki, poprzez wyścigi rowerowe aż do roku 1934, bo z tego roku pochodzi zdjęcie przedstawiające Karolinę Kocięcką na rowerze podczas zawodów w Petersburgu. W tym samym roku przebywała też w Rzymie. Niestety nie wiadomo, jakie były jej dalsze losy...

Ostatnią postacią w plejadzie sportowych gwiazd jest Elżbieta Duńska-Krzesińska, którą autor określił jako „niezależną i zbuntowaną". Jedna z najwybitniejszych lekkoatletek polskich, rekordzistka świata, mistrzyni i wicemistrzyni olimpijska,która specjalizowała się w skoku w dal i w tej dziedzinie przeszła do historii polskiego i światowego sportu; biegała również na krótkich dystansach. Po zakończeniu kariery sportowej praktykowała jako stomatolożka, ponieważ ukończyła studia w tym zakresie. Autor kreśli piękny i wyczerpujący portret „Złotej Eli", bo tak ją nazywali Polacy. Krzysztof Szujecki stworzył portret, w którym podkreśla jej niezwykłą osobowość i aktywność w życiu sportowym.

W konstruowaniu sylwetek polskich sportsmenek Krzysztof Szujecki wykorzystał wszystkie dostępne mu źródła. Każdą postać prowadzi w podobny sposób, ale trzeba zauważyć, że z jednej strony różnicuje je metodami literackimi, które tworzą odrębną indywidualność, a z drugiej strony według określonego porządku merytorycznego i kompozycyjnego tworzy leksykon najwybitniejszych polskich sportsmenek. Dzięki temu czytelnik poznaje je nie tylko w odniesieniu do sportowych sukcesów, ale przede w najbliższym i najdalszym otoczeniu, w relacjach z innymi osobami, na tle obyczajowym i kulturowym, na tle charakterystycznych rysów czasów, w których żyły. W ten sposób autor tworzy pełną panoramę okresu, w którym funkcjonowały. A przy tym tworzy poprzez piękny literacki język nie tylko biografie poszczególnych sportsmenek, ale także opowieść, o czasach, w których żyły. Każda prezentowana postać to oddzielna biografia, a jednocześnie wszystkie razem tworzą opowieść o nich samych i o latach, w których odnosiły zwycięstwa.

Kolejną wartością tej książki są także fotografie, ilustracje. Dopełniają słowo i obrazują nie tylko zawodniczki podczas turniejów na stadionie, ale także w innych zdarzeniach pozasportowych, w których brały udział. Są zdjęcia rodzinne i jest fantastyczna fotografia sportowa. Jest i niezwykle czytelny układ graficzny i projekt okładki autorstwa Tomasza Majewskiego. Zdjęcie na okładce przedstawia zawodniczkę Martę Kwaśniewską podczas rzutu oszczepem. I ma ono wymiar symboliczny, bo odzwierciedla kobiecą witalność, energię. Pragnienie wolności i wolę zdobywania założonych celów.

__
"Sportsmenki. Pierwsze polskie olimpijki, medalistki, rekordzistki" - Krzysztof Szujecki; Układ graficzny i projekt okładki: Tomasz Majewski; Wydawnictwo: MUZA; Rok wydania: 2020; Okładka: twarda; Liczba stron: 496; ISBN 9788328714410