Udowodnię, że musical to jest biznes

Rozmowa z Jerzym Snakowskim, prowadzącym w Teatrze Muzycznym nowy cykl rozrywkowo-edukacyjny "Musicalomania"

Ponieważ muzyka to Twoja miłość, nie mogę zacząć rozmowy inaczej jak pytaniem: Co u Ciebie słychać?

- Najpierw Wagnera, później Webbera. Czyli przekładaniec. Opera, musical, opera, musical, czasem wrzucę do tego jakąś operetkę, dla polukrowania.

W Operze Bałtyckiej od siedmiu lat prowadzisz cykl spotkań poświęconych historii opery "Opera? Si!", w najbliższą niedzielę w gdyńskim Teatrze Muzycznym rozpoczynasz swój nowy show. O dziejach musicalu. Operę porzuciłeś?

- Skąd! Fascynuje mnie teatr muzyczny w ogóle. Wszystko to, gdzie muzyka organizuje przestrzeń, struktury, emocje - to mnie zachwyca i porusza. O tym będę mówił podczas pierwszego niedzielnego popołudnia w Teatrze Muzycznym, także o tym, że niektórym się wydaje, iż teatr muzyczny, musical, operetka to jest taki gorszy rodzaj teatru. A jest właśnie na odwrót! Teatr dramatyczny to ten, któremu zabrano muzykę. To scena uboższa.

Ponoć różnica między operą a musicalem jest taka, że w operze artysta jest najpierw śpiewakiem, a potem aktorem, w musicalu przeciwnie. Prawda to?

- Zależy gdzie. W "Musicalomanii" opowiem o różnicach w pojmowaniu sztuki w ogóle. Moje programy nie będą stricte o musicalu, raczej o świecie przez pryzmat musicalu albo o musicalu przez pryzmat dziejów świata. Pokażę, że musical nie rozwija się jako coś wyalienowanego, ale że jest bardzo powiązany z socjologią, z historią, z ekonomią. Jedno ze spotkań będzie poświęcone temu, że w Ameryce musical wybitny to ten, który najwięcej zarobił. Bo musical to jest biznes! I gdy w latach 20. w Stanach Zjednoczonych musical rodził się w knajpach, u nas Związek Artystów Scen Polskich wydaje rozporządzenie, odezwę do aktorów, w którym zabrania im występować w lokalach z konsumpcją. Bo to jest niezgodne z etosem aktora. A pierwszy odcinek będzie o tym, że musical powstał na zderzeniu dwóch wielkich kultur.

Ogłosisz nieznaną do tej pory teorię Wielkiego Wybuchu Musicalowego?

- (śmiech) Określę moment, gdy kultura europejska zetknęła się z wielokulturowym tyglem zwanym Ameryką. W lutowym programie postaram się udowodnić publiczności, że musical to biznes. Wiatach 20. można było weń, z powodzeniem, inwestować. Można było kupować musicalowe akcje. Musical był hazardem!

Zaprosisz do programu gości. Takich ekspertów a propos.

- Tak, geograf kultury Mariusz Czepczyński opowie, dlaczego kultura amerykańska odnosi takie sukcesy. Czy możliwy jest kierunek odwrotny, że to Ameryka kiedyś zachwyci się jakąś inną kulturą. W lutym, gdy będziemy mówić o tym, że w musicalu wszystko kręci się wokół pieniądza, gościć będziemy kogoś, kto zajmuje się inwestowaniem w kulturę. Zapytam, czy Kowalskiemu opłaca się inwestować w dzieła sztuki, jeśli tak, to w co konkretnie? Program kolejny będzie o latach 30., kiedy to musical przycichł nieco, stąd tytuł odcinka "Przyczajony tygrys". Ale to też odnosi się do ówczesnej sytuacji politycznej na świecie. I tym samym w opowieści o musicalu zagości Hitler.

A co on ma wspólnego z musicalem?!

- Jako jego bohater może śpiewać ckliwe piosenki. Jest taki musical Mela Brooksa "Producenci". Owi tytułowi producenci (a producent, to jest najważniejszy w tym biznesie człowiek, bo tak naprawdę to on robi musical) wpadają na pomysł, że zarobią, jeśli... poniosą klęskę. Muszą zatem wystawić najgorszy musical.

I wystawili. Miał tytuł "Wiosna Hitlera".

- Opowiadał o tym, jak Hitler dochodzi do władzy. Szalona parodia! Oczywiście, produkcja odniosła... wielki sukces, ich plan o klęsce nie wypalił. Lata 30. w historii musicalu to też Weill, Brecht, "Opera za trzy grosze", czyli opowieść o tym, jak musical zaczął wywierać wpływ na teatry europejskie. W odcinku poświęconym latom 40. przypomnę, jak kino zabiło operę i operetkę, więc musical zaczął romansować z filmem. Tak dojdziemy do lat 50. Reszta w następnym sezonie. Wykłady akademickie na temat historii musicalu nie dały mi tyle, co ten show, który przygotowuję. Teatralna forma wymaga więcej, czasem zaledwie jednego, dwóch słów na określenie tego, co w danym dziesięcioleciu się wydarzyło. To bardzo porządkuje myśli. Cieszę się na to spotkanie z publicznością!

Będzie to rodzaj spektaklu, jak mówisz.

- Zaproszeni goście, ale i tancerze, muzyczny band, soliści, plus archiwalne filmy czy kroniki filmowe. Będę chciał trochę wyczarować atmosferę danego dziesięciolecia.

Twój ulubiony musical?

- Ten, którego nigdy nie zobaczyłem. Bo zwyczajnie nie zdążyłem. Poniósł klęskę, w związku z tym szybko zszedł z afisza. Myślę o "Sunset Bulevard" Webbera. Drugim ulubionym, też porażka, był przerabiany, poprawiany, a mimo to publiczność go nie pokochała "Martin Guerre" twórców słynnego "Les Miserables" Boublila i Schonberga.

Twoja rola w "Musicalomanii" tak jak w "Operze? Si!", to nie tylko zwykła konferansjerka. Będziesz śpiewał? Tańczył?

- (śmiech) Nawet nie wiem, jak będę ubrany. Na pewno ucieknę od smokingu, ale też nie pójdę w dżinsy. Dżinsy fatalnie prezentują się na scenie.

***

"Musicalomania"

To nowy cykl spotkań rozrywkowo-edukacyjnych w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Opowiadaniom eksperta, Jerzego Snakowskiego. towarzyszyć będą występy artystów gdyńskiej sceny. Razem przedstawią, wplecione w historię XX wieku, dzieje musicalu.

Pierwsze spotkanie:

18 stycznia, godz. 12. Bilety 25-35 zł.

W programie m.in. fragmenty "West Side Story", "Kabaretu" i "42nd Street".

Jerzy Snakowski - znawca i popularyzator opery, baletu, musicalu, wykładowca akademicki, autor scenariuszy, konferansjer