Umieranie jest doskonale naturalne

Spektakl zaczyna się od długiego tańca Karoliny Fortuny. Tańca Życia. Bezsensownej walki z samym sobą, dziwnej plątaniny pozbawionej logiki. Ułomności. Ogromnego wysiłku.

Kolejne odsłony dopełniają ten obraz życia jako wiecznego zmagania, ciągłych upadków i podnoszenia się, chorób, kalectw, nic nie znaczących gestów. Tęsknoty za miłością. Nieudanych prób. Braku harmonii. Rekwizytów nic nie znaczących. Powierzchowności. Powierzchowności marzeń (ostatnia scena - marzenia o rowerze, butach z USA, ale i o byciu spalonym). Czy można wartościować ludzi ze względu na ich marzenia? Czy myślenie o śmierci zmienia perspektywę w życiu?

Ludzie są niczym marionetki, pozbawione własnej woli, podobni do siebie, idący przez życie w dziwnym odrętwieniu, jakby przez kogoś kierowani.

Ale jest też śmierć - nieunikniona, jakby powiedział to sam Witkacy - jedyna rzecz pewna i nieodwracalna. Śmierć, która "z przerażenia nad samym sobą czai się zza każdego węgła" ("Szewcy"). Chichot śmierci.

Istotę śmierci pomagają nam podczas spektaklu zrozumieć wiersze Cummingsa, dla którego "umieranie jest doskonale naturalne", czy strofy ks. Józefa Baki ("Aza nie wiesz, że śmierć jest jak jeż? Ma swe głogi, w szpilkach rogi, ukoli do woli, aż jękniesz i pękniesz."). Poezja Jacquesa Préverta czy Anny Baci.

Ale jest w tej opowieści o życiu i śmierci, i tym, co pomiędzy - nadzieja. Bo jest światło (tunel?) w mroku. Światło, które tak pięknie opływało podczas tańca Karolinę Fortunę. Światło, na które tak liczymy po drugiej stronie. Światło, w które wierzymy. I są chwile za życia, kiedy "życie blaskiem drga".

Może jest reinkarnacja? Bo i tak można interpretować scenę upadków i powstawania. Jako metaforę dłuższej drogi - kolejnych naszych wcieleń.

Nadzieja bierze się też ze słów poetów. Bo "umieranie jest wspaniałe", "umieranie jest doskonałe", "doskonale naturalne" "żywe". Bo, jak przekonuje ks. Baka, "trzeba nam do nieba". A "jeśli nie możesz skonać, musisz marzyć, a nie mamy nic do marzenia" (znowu głos Cummingsa).

Jest też pamięć. Pamięć przyjaciół. Pamięć pozostawionych po sobie Rzeczy. Tych Istotnych. Dlatego:

"i (gdy nam czas objawi, że
od czasu nas uwolnić chce)
zapomnij mnie, pamiętaj mnie"

Ten fragment wiersza Cummingsa, powtarzanego podczas spektaklu kilkakrotnie, brzmi jak mantra. Jest jak wołanie zmarłych - wołanie naszych przyjaciół, którzy już odeszli.

Bo spektakl ten powstał w ważnym dla zespołu Witkacego momencie. W ubiegłym roku zmarła wieloletnia aktorka Teatru z Chramcówek - Marta Szmigielska i ich przyjaciel, który wielokrotnie ratował ich i wspierał - Andrzej Gliński. Ich pamięci dedykowany jest "Between". To Marta Szmigielska przed laty śpiewała na scenie Teatru Witkacego te same słowa ks. Baki:

Do nieba
Potrzeba,
Ta meta
Zaleta. ()
Bied, plag, płaczów świat jest skrzynia,
Co raz chorób, szkód przyczynia
Zamczysta,
Nieczysta:
Na koniec
Śmierć goniec!
Nie - nie koniec.

* * *

Na marginesie:
Premiera tego spektaklu prowokacyjnie odbyła się w Witkacym w noc sylwestrową. Ludzie odsuwają myśli o śmierci. Chcą się śmiać. Bo śmieją się żywi. A momentów do śmiechu w tym spektaklu nie było. Była może momentami ironia, groteska. Taki chichot tego, który patrzy z góry. A jednak publiczność się śmiała, czepiała się tego śmiechu jak życia. Gdy Alicja Dąbrowska kokieteryjnie mówiła, że chce być spalona, czy gdy śpiewała, o tym, że jeśli kochasz, musisz odejść. To na pewno nie było śmieszne. Zdenerwowałam się na ten śmiech tylko na chwilę. Bo może to jest sposób, żeby zakrzyczeć śmiechem śmierć.