W sidłach namiętności

Przedstawienie nosi przewrotny tytuł „Ardef”; na scenie widzimy więc Fedrę „na wspak”, w historii opowiadanej od końca, w formie retrospekcji. Już w pierwszej scenie widzimy Fedrę, która po zażyciu trucizny czeka na nieuchronną śmierć. Historia jej grzesznej miłości ożywa więc jak gdyby w jej podświadomości – to ona jest narratorką, narzuca widzowi swoją wizję wydarzeń. Nie usprawiedliwia się jednak i nie tłumaczy. A wspominane przez nią wypadki układają się w przejmującą spowiedź kobiety w sidłach emocji.

Anna Skubik od pierwszej chwili gra całą sobą; nie ma w jej opowiadaniu miejsca na łatwe rozwiązania i jednoznaczności. Ukazuje się widzowi z bladą jak maska twarzą i upiętymi do góry włosami, pod oczami lśnią niczym łzy niewielkie cekiny. Aktorka nosi ciemną, okazałą suknię, odsłaniającą biust. Od początku jawi się nam jako kobieta silna i niezależna, władcza matrona, bezradna wobec siły własnych uczuć. W długi tren sukni wplecione są również lalki (autorstwa Anny Żak), które obrazują postaci Hipolita i Fedry (czy może raczej jej alter ego lub „id”, ciemną stronę; jej uosobieniem w dramacie Racine\'a była piastunka Enona). Fedra wkracza na scenę przy niepokojących dźwiękach muzyki o wyrazistym rytmie. Muzyka Stephana Micusa i Daniela Georgieva budować będzie emocjonalne napięcie w całym przedstawieniu.

Całość spektaklu opiera się na monologach Fedry oraz jej dialogach z postaciami wyobrażanymi przez lalki. Lalki to zresztą przerażające, nieludzkie, o pofałdowanym, jakby niedokończonym ciele, fantomy o nabrzmiałych wargach. Funkcjonują niejako w świadomości głównej bohaterki, w rozmywającym się wspomnieniu. Skubik znakomicie odgrywa dwie postacie naraz, prowadzi rozmowy sama ze sobą, a jednak zachowuje rozdział między postaciami. Przepięknie skomponowana jest zatem scena, w której równocześnie jest Fedrą wyznającą miłość pasierbowi i samym Hipolitem, przerażonym gwałtownością jej uczuć.

Kolejnym scenom towarzyszy bardzo wysoka temperatura emocjonalna. Skubik wznosi się na aktorskie wyżyny zwłaszcza w monologach o miłości Hipolita do Arycji (i własnej o tę miłość zazdrości) czy o śmierci pasierba. Potrafi być dynamiczna i subtelna, piękna i straszna. Na scenie uwydatnia głębię psychologii postaci, zarysowanej przez Racine\'a (jak mówi sam tragik: „uwikłana została przez los i gniew bogów w występną miłość, która przede wszystkim ją samą napełnią odrazą i dokłada wszelkich starań, by ją przezwyciężyć”). Fedra tęskni za miłością idealną, Hipolit zaś jest uosobieniem niewinności, a zarazem siły, przeciwieństwem kochliwego Tezeusza. W rozmowie z nim bohaterka jawi się widzowi jako silna femme fatale, a zarazem przymilna, jakby kochająca po raz pierwszy młoda dziewczyna.

W przedstawieniu wykorzystano fragmenty tekstu greckiego. Motyw ten sprawia, że w spektaklu pobrzmiewa echo teatru antycznego; wpisuje „Ardef” w wielowiekową tradycję odczytań mitu o Fedrze. Mówiona w oryginale greckim modlitwa do Afrodyty, powtarzana jest po polsku w ostatniej scenie. Fedra umiera, stopniowo osuwając się na podłogę i klękając na rozłożonej niczym kwiat sukni. W tym momencie aktorka wychodzi w roli, by dokonać przekładu recytowanego uprzednio tekstu. Skarga do bogini za zesłanie na bohaterkę najgorszych cierpień brzmi w tym miejscu szczególnie mocno; przepełniona jest boleścią.

„Ardef” to niezwykle kameralne widowisko aktorskie i lalkarskie. Oszczędność środków wyrazu bynajmniej nie szkodzi przedstawieniu, lecz pozwala skupić uwagę na tym, co najistotniejsze. Widz dociera bowiem do samego jądra sztuki, silnie wpisanej w tradycję. A płynny rytm tekstu w przekładzie Artura Międzyrzeckiego pozwala na odkrycie głębi jego piękna. Owego dotkliwie poruszającego nas piękna, mającego swe źródło w ludzkich namiętnościach.