Władysław Hańcza (1905 - 1977)

Aktor teatralny, telewizyjny, filmowy i radiowy, reżyser, pedagog.

Urodził się 18 maja 1905 w Łodzi. Zmarł 19 listopada 1977 w Warszawie.

Urodził się w rodzinie związanej z przemysłem włókienniczym. Naprawdę nazywał się Władysław Tosik, a nazwisko zmienił na początku lat 30.

W 1924 zdał maturę w Gimnazjum Humanistycznym im. ks. I. Skorupki w Łodzi. Początkowo miał być inżynierem włókiennikiem, ale sprawy rodzinne przeszkodziły mu w wyjeździe na studia do Belgii. Wtedy zdecydował przenieść się do Poznania, gdzie na Uniwersytecie Poznańskim podjął studia filozoficzne i polonistyczne. W 1927 rozpoczął również naukę w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu, statystując także na scenie. 27 listopada 1927 zadebiutował jako aktor na poznańskiej scenę rolą Hermesa w przedstawieniu Noc listopadowa według Wyspiańskiego. W czerwcu 1929 zdał egzamin kwalifikacyjny ZASP-u i stał się pełnoprawnym aktorem.

Na poznańskiej scenie występował do roku 1930, później do wybuchu wojny grał kolejno w: Teatrze Śląskim w Katowicach w latach 1930–1931, Teatrze Miejskim w Toruniu w latach 1931–1932, Teatrze Stanisławy Wysockiej w Łodzi w latach 1932–1933, ponownie w Teatrze Polskim w Poznaniu w latach 1933–1937 oraz w Teatrze Miejskim w Łodzi w latach 1937–1939. Tuż przed wybuchem wojny przeniósł się do Warszawy, gdzie miał grać w Teatrze Narodowym. W czasie wojny pracował w Warszawie jako magazynier i konwojent. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony przez Niemców do obozu pracy w Chociebużu, gdzie przebywał od października 1944 do maja 1945. Po powrocie do kraju występował w latach 1945–1946 i 1947–1948 w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, a w sezonie 1946–1947 krótko grał w Krakowie, gdzie zadebiutował również jako reżyser teatralny. W 1948 rozpoczął pracę w Teatrze Polskim w Warszawie, którego aktorem pozostał aż do śmierci w 1977. Lektor Polskiej Kroniki Filmowej w latach 1944–1953. Przez wiele lat był wykładowcą PWST w Warszawie.

W filmie zadebiutował dopiero po wojnie rolą byłego obozowego kapo Filipa w filmie Dwie godziny z 1946 (premiera odbyła się w 1957). To właśnie role filmowe przyniosły Hańczy największą popularność i uznanie. Zagrał w ok. 40 filmach i serialach telewizyjnych; kreował zwykle role drugoplanowe, jednak jego wyrazista sylwetka, dykcja i charakterystyczny głos zwracały uwagę i utrwalały się w pamięci. Prawdziwą sławę i stałe miejsce w pamięci widzów przyniosły mu głównie trzy wybitne filmowe kreacje. Pierwsza z nich to Władysław Kargul w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego, na którą składają się filmy: Sami swoi (1967), Nie ma mocnych (1974) oraz Kochaj albo rzuć (1977). Stworzył w nich niezapomniany duet z Wacławem Kowalskim. Kolejnymi wielkimi rolami Hańczy były: Maciej Boryna w serialu Chłopi (1971–1972) Jana Rybkowskiego oraz Janusz Radziwiłł w Potopie (1974) Jerzego Hoffmana.

Pierwszą żoną Władysława Hańcza była aktorka Helena Chaniecka. Byli małżeństwem od 1929 do rozwodu w latach 30. Mieli jednego syna, również Władysława (ur. 1932 – zm. 1966). Jego drugą żoną była popularna aktorka Barbara Ludwiżanka. Byli małżeństwem do śmierci Hańczy w 1977. Nie mieli dzieci.

Hańcza zachorował niespodziewanie jesienią 1977. Trafił do szpitala w Warszawie, gdzie zmarł 19 listopada 1977. Miał 72 lata. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. 

Nagrody i odznaczenia:

1955 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1955 - Medal 10-lecia PRL
1964 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
1971 - Nagroda Komitetu d/s RiTV za rok 1970 za kreacje aktorskie w Teatrze TV
1972 - Złoty Ekran
1973 - Nagroda zespołowa Komitetu d/s PRiTV dla realizatorów filmu "Chłopi"
1973 - Nagroda I stopnia ministra kultury i sztuki w dziedzinie teatru I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej
1976 - Nagroda miasta st.Warszawy
1976 - Order Sztandaru Pracy I klasy

Źródło: Wikipedia, E-teatr, FilmPolski

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
18 listopada 2023

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...