Zagubiona Kasia

Tekstowi Heinricha von Kleista można z marszu przypisać uniwersalne wartości, które uratowały go od zapomnienia, chociaż sam Goethe uznał tę sztukę za "zadziwiającą mieszaninę sensu i bezsensu" i nie dopuścił do premiery w niemieckim Weimarze. W "Kasi z Heilbronnu" odnajdziemy pogoń za pięknem i przemijającą młodością, ludzkie namiętności, kobiecą zazdrość i zawiść czy bezwzględną walkę o mężczyznę, który, jak na dramat rycerski, okazuje się wyjątkowo niemęski.

Reżyser Krzysztof Rekowski swój spektakl traktuje jak baśń. Rządzą w nim więc baśniowe prawa, poetyka snu dominuje nad rzeczywistością, to co realne miesza się z fantazją. Jedna oniryczna wizja goni drugą, jeszcze bardziej oniryczną. Nic dziwnego, że w gąszczu przeróżnych wspomnień i retrospekcji naprawdę trudno się połapać.

W postaciach Kasi i Kunegundy, rywalizujących, każda na swój sposób, o względy Fryderyka, dostrzec można baśniowe wzory dobra i zła, prawości i niegodziwości. Wykpiony przez von Kleista dramat rycerski w spektaklu Rekowskiego staje się udaną parodią rycerskiego pojedynku, w wyniku którego Fryderyk ocala Kunegundę, późniejszą narzeczoną. Z pewnością można też w osobie Fryderyka (oprócz karykatury rycerza) dopatrzeć się diagnozy współczesnego mężczyzny - wycofanego, biernego, miotającego się bez celu wiecznego chłopca. Można, tylko po co? Rekowski nie prowokuje do myślenia, zaprasza widzów do teatru po to, aby pokazać im romantyczną bajkę.

Spektakl rozgrywa się we wspaniałej, monumentalnej przestrzeni, wykreowanej przez Macieja Chojnackiego. Na niemal pustej scenie widać jedynie drewniane krzesła, a w tle niebieskie bramy kontrastujące z smutną, czarną kolorystyką całości oraz pałacowe kolumny, "ścięte" dokładnie na wysokości piętra. Jednak tym, co wypełnia scenę, jest ogromne "lustro weneckie", umieszczone ukośnie nad sceną, nadające wydarzeniom efekt synchronizacji świata rzeczywistego i fikcji, a kiedy trzeba, przepuszczające światło i ukazujące postaci umieszczone za nim lub spełniające funkcję ekranu dla wizualizacji.

W tej scenografii rozgrywa się typowy romans. Ona kocha jego, on kocha ją, ale tylko na pokaz, bo w rzeczywistości on kocha inną, tylko jeszcze o tym nie wie. W śnie poznaje prawdziwą wybrankę swego serca, a ona w bliźniaczym samym śnie poznaje jego. Reżyser w tę historię stara się tknąć powiew grozy, co niekiedy pozwala strawić pozbawione przeważnie logiki wydarzenia, kiedy indziej nadaje im wymiar niezamierzonej groteski.

Rekowski sięga po techniki filmowe, melodramat, posiłkuje się estetyką kiczu. Im bardziej pobudza maszynerię sceny i pompuje efektami swoją inscenizację, tym bardziej rozpaczliwe wydają się umizgi aktorów, jakby nieco zagubionych, odklejonych od bohaterów, pozostawionych samym sobie. Trudno przekonująco odegrać monolog do kuli bilardowej, albo kilkuminutowe duszenie krzesłem. Tym bardziej, że tempo siada już w drugiej scenie (sąd kapturowy). Szkoda, gdyż obiecujący, dwuznaczny początek, rozbudza nadzieje. Po precyzyjnej, wycyzelowanej konstrukcji bohaterów polskiego pierwowzoru "Kasi..." w reż. Jerzego Jarockiego (1994), z Kingą Preis w roli tytułowej i Mariuszem Bonaszewskim jako Fryderykiem nie ma tutaj śladu.

Nie oznacza to, że aktorzy gdańskiego spektaklu grają źle. Katarzyna Kaźmierczak buduje jedną z najciekawszych swoich ról w Wybrzeżu - jej Kasia jest wiernopoddańcza i irytująca niczym Gombrowiczowska Iwona, a zarazem budzi dużą, niewytłumaczalną sympatię. Małgorzata Brajner daje Kunegundzie determinację i osobowość "wampirycznie" łaknącej miłości kobiety, a w wyniosłą jaśniepańskość ubiera postać Hrabiny Marzena Nieczuja-Urbańska. Tylko Michał Kowalski (Fryderyk) jest spętany w swojej roli i zagubiony jak jego bohater.

Krzysztof Rekowski miał do dyspozycji sporo atutów. Działający na wyobraźnię tekst, świetną scenografię, dobrą, niebanalną muzykę (Marcin Mirowski) i ambitnych, nieco mniej grających ostatnio aktorów, ale zwyczajnie nie znalazł pomysłu na spektakl. Jednak historie miłosne zawsze są w modzie. Jedna mniej, czy więcej nie robi specjalnej różnicy. Ale właśnie "Kasia z Heilbronnu" mogła tę różnicę zrobić. Mogła.