Zamilczeć mord
8. Festiwal Dialogu Czterech KulturHistoria miasteczka Rechnrtz z pogranicza węgiersko-austriackiego kojarzyć nam się może z tragedią w Jedwabnem. Jednej nocy zabito tam ponad 200 żydowskich robotników. Wątki przemilczanej zbrodni spisała dla teatru nobiistka Elfriede Jelinek.
Ponieważ ósma edycja Festiwalu Dialogu Czterech Kultur zbiega się z obchodami 65. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto i 70-leciem wybuchu II wojny światowej, jeden z nurtów programu poświęcono wojennej historii miast. Został nazwany strefą wojenną. Jednym z jego elementów jest właśnie spektakl "Rechnitz (Anioł zagłady)" z monachijskiego Kammerspiele.
Wydarzenia, o których opowiada, rozegrały się w nocy 25 marca 1945 roku na zamku zarekwirowanym czasie wojny przez SS. Rezydencję zajmowali hrabia i hrabina Batthyany i to oni przewodzili uroczystości, na którą zjechali esesmani, naczelnicy gestapo i zwolennicy nazistów. Kiedy gości znużyło jedzenie i pijaństwo, zaproszono na zabawę blisko 200 żydowskich robotników przymusowych, którzy tam pracowali. Wszyscy zginęli. Podobnie jak wielu świadków zeznających w tej sprawie. Winni dożyli spokojnej starości. Nigdy nie odnaleziono również zbiorowego grobu ofiar. Rechnitz milczało jak zaklęte.
Jelinek, zafascynowana stwarzaniem rzeczywistości przez język, nie tyle koncentruje się na rekonstrukcji historii, co właśnie na owym milczeniu. Warstwa po warstwie próbuje odsłaniać szczegóły zatuszowanej zbrodni.
Tekst zrealizował Jossi Wieler, jeden z najważniejszych twórców współczesnego teatru niemieckojęzycznego. Urodzony w Kreuzlingen w Szwajcarii pierwsze reżyserskie kroki stawiał w Tel Awiwie. Tam też ukończył uniwersytet. Na początku lat 80. przyjechał do Niemiec. Pracował najpierw jako asystent w Dusseldorfie, a później jako etatowy reżyser w Heidelbergu i hamburskim Schauspielhaus. Inscenizuje dramaty i opery. Ma na koncie kilka wysoko cenionych realizacji utworów Jelinek. "Wolken. Heim" został okrzyknięty w Niemczech najlepszym spektaklem 1994 roku. Nic zatem dziwnego, że właśnie jemu nobiistka powierzyła "Rechnitz".
Munchner Kammerspiele: Elfriede Jelinek, "Rechnitz (Anioł zagłady)", reżyseria Jossi Wieler, dramaturgia Julia Lochte, scenografia i kostiumy Anja Rabes, Teatr Powszechny (ul. Legionow21),12i 13 września o godz. 20.30; bilety 40 zł
