Zielona wyspa Zdrojewskiego

debata o kulturze z inicjatywy ministra Zdrojewskiego

Pakiet ustaw deregulacyjnych do połowy roku i nową konstytucję dla kultury w latach 2011-12 zapowiedział wczoraj w Sejmie minister kultury Bogdan Zdrojewski [na zdjęciu] na pierwszej od lat parlamentarnej debacie o kulturze

Do debaty doszło z inicjatywy ministra Zdrojewskiego, który przedstawił w Sejmie informację o stanie polskiej kultury, kierunkach polityki kulturalnej państwa i planach resortu na najbliższe lata. Mimo że była to pierwsza od lat debata o kulturze, posłowie ją zignorowali. W czasie wystąpienia Zdrojewskiego sala pustoszała, jako jeden z pierwszych wyszedł Jarosław Kaczyński, prezes PiS. Do końca wytrwało kilkunastu posłów, głównie Platformy Obywatelskiej. Szkoda, bo min. Zdrojewski przedstawił interesujący materiał do dyskusji. Mówił zarówno o sukcesach, jak i porażkach. Do tych pierwszych zaliczył międzynarodowe nagrody dla polskich artystów, wielki powrót publiczności do teatrów, kin i galerii po kryzysie lat 90., wzrost nakładów na inwestycje w kulturze, ożywienie w polskim filmie wywołane przez Polski Instytut Sztuki Filmowej i sukces polskich sezonów kulturalnych w Izraelu i Wielkiej Brytanii. Do tych drugich: zaniedbania w ochronie zabytków, straty w edukacji artystycznej spowodowane wycofaniem ze szkół plastyki i muzyki, słabe i na ogół nienowoczesne lokalne centra kultury i biblioteki, politykę samorządów, które wolą finansować rozrywkę zamiast sztuki wysokiej, oraz niski poziom nakładów publicznych na kulturę. Pod tym ostatnim względem Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie.

- Polscy artyści nie zawodzą, zawodzą anachroniczne instytucje - mówił Zdrojewski i przekonywał posłów do poparcia zmian w legislacji, które mają znieść ograniczenia w działalności kulturalnej i pobudzić rozwój kultury instytucjonalnej. Chodzi m.in. o wprowadzenie trzy-siedmioletnich kontraktów dyrektorskich w teatrach, muzeach, filharmoniach i galeriach, gwarancje wieloletniego finansowania działalności (na razie na trzy, w przyszłości na pięć lat) czy równy dostęp do środków publicznych dla instytucji publicznych, pozarządowych i prywatnych.

Pierwsze projekty z pakietu deregulacyjnego mają trafić do Sejmu w I kwartale tego roku, całość ma być gotowa do połowy roku, tak aby część przepisów (kontrakty dyrektorskie) mogła wejść w życie od nowego roku po wyborach samorządowych. Zdrojewski zadeklarował, że nowa ustawa o działalności kulturalnej powstanie w latach 2011-12, a więc później niż zapowiadano do tej pory.

Ważnym punktem wystąpienia była kwestia wzmocnienia mecenatu państwa, o które apelowali uczestnicy ubiegłorocznego krakowskiego Kongresu Kultury. - Nie chcemy zamieniać mecenatu państwa na mecenat prywatny, ale poszerzyć go o inne źródła finansowania - oświadczył minister i podtrzymał deklarację, że do roku 2015 rząd podwoi wydatki publiczne na kulturę do 1 proc. PKB. 

Tymczasem w tym roku budżet Ministerstwa Kultury wzrośnie jedynie o 8 proc. - do 2,37 mld zł. To głównie zasługa środków unijnych, które od niedawna są wliczane do budżetu, bez nich ministerstwo miałoby do dyspozycji podobną kwotę jak w roku ubiegłym. Kazimierz Michał Ujazdowski (Polska Plus) miał w związku z tym wątpliwości, czy zapowiedzi wzrostu są realne. Zdrojewski przekonywał, że tak. 

Wystąpienie ministra kultury zostało nadspodziewanie dobrze przyjęte przez posłów opozycji, którzy wręcz prześcigali się w pochwałach. Jerzy Wenderlich (Lewica) nazwał min. Zdrojewskiego "zieloną wyspą" w rządzie Donalda Tuska, a Lena Dąbkowska-Cichocka (PiS) chwaliła Zdrojewskiego za szczerość i krytycyzm: - Taką diagnozę mogłaby przedstawić opozycja. 

Również przedstawiciele klubów koalicji PO-PSL chwalili Zdrojewskiego.

Debata po wystąpieniu poza pochwałami niewiele wnosiła do dyskusji o reformie. Wśród kilkudziesięciu pytań, jakie zadano ministrowi, większość stanowiły interwencje w sprawie lokalnych instytucji i ośrodków kultury. Tylko nieliczne odnosiły się do meritum. Posłowie krytykowali plan zniesienia zakazu łączenia bibliotek z innymi instytucjami, który według nich grozi likwidacją placówek w małych ośrodkach. Zdrojewski bronił pomysłu, przekonując, że możliwość łączenia jest potrzebna do budowy wielofunkcyjnych ośrodków kultury w gminach i będzie stosowana pod kontrolą organizacji bibliotekarzy i samego ministerstwa.

Posłowie zwracali także uwagę na dramatyczną sytuację kultury w mediach publicznych, Zdrojewski obiecał przeznaczyć ze środków własnych ministerstwa i programów operacyjnych 5 mln zł na radiową "Dwójkę" i radiowe instytucje: Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia, Polską Orkiestrę Radiową, krakowski Chór Radiowy i Orkiestrę Kameralną "Amadeus", oraz kolejne 5 mln zł na realizację programów w TVP Kultura, które zamówi Narodowy Instytut Audiowizualny.

Przedstawiciele PiS-u pytali również o szanse na realizację Muzeum II Wojny Światowej i Muzeum Historii Polski w związku z obcięciem środków publicznych, Zdrojewski obiecywał zwiększenie dotacji na te inwestycje.

Poza tym dominował poselski folklor: poseł Sławecki (PSL) wyrzucał Zdrojewskiemu, że w noworocznym koncercie z Wiednia zabrakło utworów Chopina, posłanka Dąbkowska-Cichocka (PiS) upomniała się o Marię Konopnicką, której sejmowa komisja kultury nie chciała poświęcić nadchodzącego roku, a poseł Szymon Girzyński (PiS) ostrzegał przed ideologicznym przejęciem rocznicy bitwy pod Grunwaldem przez Litwinów. Ożywienie na sali wywołał poseł Pięta (PiS) pytaniem o planowaną wystawę sztuki homoseksualnej w Muzeum Narodowym w Warszawie, którą nazwał "mizdrzeniem się do homolewicowych mediów".

- Nie podzielam pańskich obaw o jakość tej wystawy, mam pełne zaufanie do dyr. Piotra Piotrowskiego. Gdybyśmy chcieli usunąć ze sztuki wątki homoseksualne, musielibyśmy zamknąć Muzeum Watykańskie. Jestem przekonany, że ta wystawa nawet panu się spodoba - odpowiedział Zdrojewski.

Roman Pawłowski
Gazeta Wyborcza
22 stycznia 2010

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...