55 lat z bajką

Historia Teatru im. H. Ch. Andersena zaczęła się dawno, dawno temu od... "spektakularnego sukcesu!" - powiedzą Czytelnicy. Nie, moi drodzy, wszystko zaczęło się od klapy...

Klapą było premierowe przedstawienie "Złota kula" Andrzeja Ejsmunda w reżyserii Maryli Kędry - pierwszej szefowej Teatru Lalki i Aktora, jak nazywał się kiedyś Teatr Andersena. To, że zaprezentowana w 1954 roku sztuka okazała się niewypałem, było wręcz błogosławieństwem, bo od tej pory mogło już być tylko lepiej. 

Pochód ku lepszemu zaczął się wraz z wprowadzeniem się artystów do wyremontowanej dla ich potrzeb siedziby przy ul. Dominikańskiej 1. Siedziba miała ciekawą przeszłość - w pomieszczeniach, gdzie rezydowali aktorzy, przed wojną stolarze zbijali trumny, a piwnice były w przeszłości dzierżawione przez... rzeźnika! Legenda głosi, że w obecnej sali widowiskowej podpisano Unię Lubelską. 

Prawdziwą rewolucję zgotował jednak Andersenowi kolejny dyrektor - Stanisław Ochmański. Nie chodzi nawet o to, że w 1960 r. teatr został upaństwowiony, ani że w 1964 roku Teatr Lalki i Aktora przyjął imię Hansa Christiana Andersena (nazwa została wybrana w drodze konkursu ogłoszonego w Kurierze Lubelskim). Ochmański przywiózł do Lublina nową jakość w teatrze - postawił na kameralność, motywy ludowe, no i na wybitnych artystów. Dzięki niemu z lubelskim teatrem współpracowali m.in. Jan Wilkowski, Bohdan Butenko, Adam Kilian, a muzykę pisali m.in. Krzysztof Penderecki, Stanisław Radwan i Czesław Niemen. 

- Kiedy przyszedłem do Lublina z teatru "Arlekin" w Łodzi musiałem tu uczyć wszystkich: od aktorów, przez bileterów, po bufetową - mówi 80-letni dziś Ochmański. 

Przyznaje, że przyjście tu było nie lada wyzwaniem - był wówczas najmłodszym dyrektorem teatru lalkowego w kraju. Eksperymentem na szczęście udanym. 

- Udało mi się wyremontować budynek teatru, a wszyscy moi aktorzy zdali na 5 egzamin aktorski - opowiada Ochmański. 

Także po jego odejściu, Andersen pod rządami kolejno: Mieczysława Ciesielskiego, Włodzimierza Fełenczaka, Tomasza Jaworskiego i Zdzisława Reja korzystał z talentu świetnych artystów, jak np.: Leszek Mądzik, Edward Lutczyn czy Jarosław Koziara. Teatr Andersena AD 2009 pod rządami Arkadiusza Klucznika przechodzi zmiany - jego deski zamieniły się w scenę koncertową, teatr przygotowuje coraz bardziej spektakularne inscenizacje znanych bajek (np. "Przygód Pszczółki Mai"). I bez ustanku przyciąga dużą (choć małą) publikę. - Kiedyś przypadkowo usłyszałem rozmowę pani od organizacji widowni, która niemal krzyczała przez telefon: "nie proszę pani, ani za tydzień, ani za miesiąc, nie mamy już ani jednego wolnego miejsca na spektaklu!" - opowiada Klucznik. - Czy można sobie wyobrazić lepszą recenzję? 

*** 

KALENDARIUM 

1944 Pierwszy zjazd lalkarzy w Lublinie. Przyjeżdża Maryla Kędra - absolwentka lalkarskiego studium Janiny Kilian-Stanisławskiej. Kilka lat później organizuje I Wojewódzki Przegląd Teatrów Lalkowych. Powstaje stowarzyszenie "Kolektyw teatrów lalkowych województwa lubelskiego" 

1954 Teatr Lalki i Aktora rozpoczyna działalność. Premiera przedstawienia Andrzeja Ejsmunda "Złota kula", w reżyserii Maryli Kędry. To także założycielka teatru i jego pierwsza dyrektorka. Pod jej kierownictwem teatr stał się programowo samowystarczalny. 

1957 Ostateczne zakończenie remontu skrzydła byłego klasztoru oo. Dominikanów. 

1958 Dyrektorem zostaje Stanisław Ochmański. Przyszedł z łódzkiego teatru "Arlekin". W Lublinie brakuje dyplomowanych lalkarzy. Ściąga do współpracy wybitnych artystów, jak: Jan Wilkowski, Bohdan Butenko, Henri Poulain, Adam Kilian, Jan Dorman, Zenobiusz Strzelecki, Henryk Jurkowski. 

1960 Upaństwowienie Teatru Lalki i Aktora. 

1964 Zmiana nazwy na Teatr im. Hansa Christiana Andersena 

1974 Od tego roku pojawiają się kolejni dyrektorzy: Mieczysław Ciesielski , Włodzimierz Fełenczak, Tomasz Jaworski, Zdzisław Rej 

1981 Kurier Lubelski drukuje artystyczne credo Teatru Andersena. Mają zostać wprowadzone m.in.: elementy zabawy, teatru uczestnictwa, repertuarowe nowości i nowe rozwiązania scenograficzne. 

1982 Pierwszą premierą stanu wojennego jest Amor Divinus w reżyserii Tomasza Jaworskiego. 

1999 Teatrem kieruje Włodzimierz Fełenczak. Do tekstów o współczesnej tematycje zaliczają się m.in. "Opowieści z królestwa Lailonii" Leszka Kołakowskiego 

2001 Andersen organizuje międzynarodowy festiwal spektakli bożonarodzeniowych 

2007 Arkadiusz Klucznik zostaje dyrektorem naczelnym i artystycznym 

(Opracował SH na podstawie wirtualnych zasobów Ośrodka Brama Grodzka-Teatr NN) 

Przy pisaniu artykułu korzystałem z tekstów H. Jurkowskiego i G. Kondrasiuka.

Paweł Franczak
Polska Kurier Lubelski
31 października 2009