Arnold Szyfman (1882 - 1967)

Urodził się 23 listopada 1882 w Ulanowie. Zmarł 11 stycznia 1967 w Warszawie.

Arnold Szyfman, właściwie Arnold Zygmunt Stanisław Schiffmann. Urodził się w Ulanowie w rodzinie żydowskiej. Po maturze, w latach 1902-1905 studiował na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1903-1904 dodatkowo studiował na uniwersytecie w Berlinie. W maju 1906 roku uzyskał stopień doktora filozofii za rozprawę „Analiza psychologiczna woli". W latach 1906-1908 współpracował z tygodnikiem „Świat". Już w dzieciństwie zachwycił go teatr, na studiach zaczął pisać sztuki. Jedną z nich – „Fifi" – wystawił w 1906 w Teatrze Miejskim w Krakowie Ludwik Solski. W 1907 roku napisał komedię polityczną „Pankracy August I", której nigdy nie wystawiono. W Krakowie stworzył także własny teatrzyk „Figliki", który już po miesiącu zbankrutował.

W 1908 roku, za ukochaną aktorką przeprowadził się do Warszawy. W 1909 w restauracji Oaza przy ulicy Wierzbowej otworzył pierwszy w Warszawie kabaret literacko-artystyczny „Momus", który prowadził do marca 1910. W tym samym roku przyjął chrzest w obrządku rzymskokatolickim.

Z jego inicjatywy w 1909 rozpoczęto budowę Teatru Polskiego w Warszawie, który zainaugurował działalność w 1913 roku. Stanowisko dyrektora teatru (razem z Teatrem Małym) pełnił do lipca 1915 oraz w latach 1918-1939. Zgromadził w nim znakomity zespół artystyczny. Warszawska scena na skarpie mogła wówczas poszczycić się największymi sławami aktorskimi, doskonałymi scenografami i wybitnymi reżyserami, którzy ukształtowali oblicze polskiego teatru w XX wieku. W Teatrze Polskim reżyserowali przede wszystkim Józef Sosnowski, Aleksander Zelwerowicz, a także później Leon Schiller, sam Szyfman rzadziej parał się inscenizacją, jednak stworzył na swojej scenie liczne spektakle, m.in. otwierającego jej działalność „Irydiona" Zygmunta Krasińskiego.

Podczas II wojny światowej ukrywał się w Warszawie pod przybranym nazwiskiem. Po wyzwoleniu Warszawy przystąpił do odbudowy życia teatralnego stolicy. Od sierpnia 1945 roku objął stanowisko dyrektora Teatru Polskiego. W 1948 został odznaczony z okazji 40-lecia pracy zawodowej i odwołany ze stanowiska dyrektora Teatru Polskiego. W 1950, w wieku 68 lat, został dyrektorem Teatru Wielkiego w budowie. Także w to przedsięwzięcie zaangażował się bez reszty, nie zrezygnował z niego nawet, gdy w 1954 po raz kolejny wrócił do Teatru Polskiego.

Zmarł w Warszawie. Jest pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Arnold Szyfman pisał liczne recenzje, artykuły, polemiki i sprawozdania, które publikował na łamach czasopism poświęconych teatrowi, m.in. „Teatrze" i „Pamiętniku Teatralnym". Jego innowacje w zakresie inscenizacji, reżyserii, scenografii i gry aktorskiej zreformowały polską sztukę teatralną. Był czołową i jednocześnie jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci polskiego życia teatralnego w okresie międzywojennym.

Nagrody i odznaczenia:
1935 - Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury za szerzenie zamiłowania do polskiej literatury dramatycznej.
1948 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
1959 - Order Sztandaru Pracy I klasy
1963 - Honorowa Odznaka m.st. Warszawy

Źródło: Słownik teatru, Wikipedia, E-teatr

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
11 stycznia 2024