Barbara Rachwalska (1922 - 1993)

Urodziła się 13 kwietnia 1922 w Warszawie. Zmarła 23 grudnia 1993 w Warszawie.

Barbara Rachwalska-Pawlicka w 1944 ukończyła konspiracyjną uczelnię Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie, a w 1945 zdała egzamin eksternistyczny w Łodzi.

W latach 1944–1949 należała do zespołu Teatru Wojska Polskiego w Łodzi, gdzie zadebiutowała w spektaklu „Niespokojna starość" Leonida Rachmanowa w reż. Aleksandra Zelwerowicza i Mariana Wyrzykowskiego (premiera 8 sierpnia 1945).

Nieco wcześniej jednak (2 sierpnia 1945) w tym samym Teatrze wzięła udział w rewii kabaretowej „Barykady Warszawy" (Dama II) w zbiorowej reżyserii: Leonii Jabłonkówny, Dobiesława Damięckiego, Jana Kreczmara i Jacka Woszczerowicza.

W łódzkim Teatrze Wojska Polskiego wystąpiła w wielu znakomitych przedstawieniach, w świetnej obsadzie, wyreżyserowanych przez legendarnych już dziś reżyserów m. in. Henryk Szletyński, Edmund Wierciński, Władysław Krasnowiecki i Leon Schiller.

W 1949 obok m.in. Kazimierza Dejmka, Danuty Mancewicz, Janusza Warmińskiego, Janusza Kłosińskiego i Wojciecha Pilarskiego, była jedną z założycieli Teatru Nowego w Łodzi. Na jego inaugurację, 12 listopada 1949, wystawiono „Brygadę szlifierza Karhana" Vaska Kani, w którym zagrała robotnicę Wlastę. Teatr stawiał sobie za cel wychowanie "nowego", "socjalistycznego" człowieka i skierowany była przede wszystkim do widowni robotniczej. W Teatrze Nowym pojawiły się więc na afiszu socrealistyczne sztuki, w większości reżyserowane zbiorowo. Występowała tam w latach 1949–1963 i 1977–1979.

W latach 1963–1976 występowała w Teatrze Narodowym (1963–1969) i w Teatrze Ateneum (1969–1976).

W 1979 przeszła na emeryturę, ale nadal występowała gościnnie w teatrach warszawskich, m.in. w Teatrze Ateneum (1979), Teatrze na Woli (1979-82), Teatrze Rozmaitości (1982–1984) i Teatrze Polskim (1984–1992).

Na scenie wykreowała m. in. Demeter w "Nocy listopadowej", Panią Rollison w "Dziadach", Olgę w "Trzech siostrach", Orgonową w "Damach i huzarach". Wystąpiła w ponad pięćdziesięciu filmach m. in. w serialach "Dom" jako Talarowa, "Nocach i dniach" jako służąca Barbary Niechcic, w "Magnacie" Bajona jako matka rodu.

Wystąpiła w wielu filmach. Debiutowała rolą Marii Ruczajowej w filmie „Dwie godziny" w reż. Stanisława Wohla (1946), a także m. in. „Ostatni etap" w reż. Wandy Jakubowskiej (1947), „Przygoda na Mariensztacie" w reż. Leonarda Buczkowskiego (1953), „Król Maciuś I" w reż. Wandy Jakubowskiej (1957), „Ewa chce spać" w reż. Tadeusza Chmielewskiego (1957), „Święty Mikołaj pilnie poszukiwany" w reż. Krzysztofa Gradowskiego (1974), „Aktorzy prowincjonalni" w reż. Agnieszki Holland (1978), „Szaleństwa panny Ewy" w reż. Kazimierza Tarnasa (1984) i „Rozmowy kontrolowane" w reż. Sylwestra Chęcińskiego (1991).

Niezwykłą aktywność wykazała w Teatrze Telewizji. Zagrała w nim około stu spektakli od spektaklu „Jesienna nuda" Mikołaja Niekrasowa (Anisja) w reż. Jerzego Antczaka (premiera 31 sierpnia 1962), „Łagodna" Fiodora Dostojewskiego (Łukieria) w reż. Janusza Warmińskiego (premiera 26 lutego 1968), „Klątwa" Stanisława Wyspiańskiego (Matka) w reż. Jana Świderskiego (premiera 10 grudnia 1979), „Balladyna" Juliusza Słowackiego (Matka) w reż. Olgi Lipińskiej (premiera 26 kwietnia 1982) do „Ładnej historii" Gastona Caillaveta, Roberta de Flersa i Ettienne'a Reya (Julisia) w reż. Marka Gracza (premiera 16 kwietnia 1994).

W Teatrze Polskiego Radia zadebiutowała 17 stycznia 1957 w słuchowisku „Diabły kapitana van Tocha" Karola Čapka (Pani Powondra) w reż. Tadeusza Markowskiego. Zagrała w stu pięćdziesięciu spektaklach tego teatru m. in. w słuchowisku „Trzecia jesień" Marii Dąbrowskiej, „Zdrowie chorych" Julio Cortazara, „Cham" Elizy Orzeszkowej, „Dar królowej Jadwigi" Julii Hartwig, „Wierna rzeka" Stefana Żeromskiego, „Nędznicy" Wiktora Hugo, „Emancypantki" Bolesława Prusa, „Ziemia obiecana" Władysława Reymonta, „Czerwona oberża" Honore de Balzaca, „Strojnisie Stanisława Grochowiaka, „Paternoster" Helmuta Kajzara, „Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej, „Śnieg" Stanisława Przybyszewskiego, „Ptasi gościniec" Haliny Auderskiej, „Uczta Baltazara" Tadeusza Brezy, „O czym skrzypią schody" Anny Lisowskiej-Niepokólczyckiej, „Dzikie łabędzie" Hansa Christiana Andersena, „Krzyż" Marka Hłaski i „Fonograf" Jana Parandowskiego.

Jest bohaterką filmu biograficznego pt. „Niebezpiecznie skromna..." w reż. Anny Semkowicz i Marka Bieńkowskiego (1994).

Matka operatora Tadeusza Pawlickiego, producenta filmowego Macieja Pawlickiego, babka aktora Antoniego Pawlickiego.

Nagrody i odznaczenia:
1955 - Złoty Krzyż Zasługi
1960 - Honorowa Odznaka m.Łodzi
1964 - Katowice - OFSRiR - nagroda II stopnia za rolę Wasilisy w "Na dnie"
1983 - nagroda Komitetu d/s PRiTV za wybitne role w filmach telewizyjnych

Źródła: E-teatr, Culture.pl, Wikipedia, FilmPolski



Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
23 grudnia 2023