Garść informacji historycznych

Pierwotne, operowe libretto The story of Semele napisane w latach 1705-1706 przez Williama Congreve dla kompozytora Johna Ecclesa nigdy nie doczekało się wystawienia i uznane zostało przez jemu współczesnych za niemożliwe do adaptacji scenicznej. Ponownego opracowania tekstu dla Georga Friedricha Händla dokonał nieznany librecista (prawdopodobnie Newburgh Hamilton), a kompozytor w roku 1743, w nieco ponad miesiąc, skomponował do niego najwyższej próby muzykę.

Utwór Haendla nie jest ani operą, ani oratorium. Napisany, podobnie jak późniejszy Hercules, do świeckiego tekstu, z założenia miał być wystawiony jako oratorium, na scenie, z chórem i bez akcji scenicznej. Pierwsze wystawienie sztuki miało miejsce w Teatrze Covent Garden 10 lutego 1744 roku. W sumie zagrano cztery spektakle różnie przyjęte zarówno przez publiczność, jak i krytykę, a głosów niezadowolenia, a nawet oburzenia, nie brakowało. Charles Jennens, mecenas sztuki i przyjaciel Händla, oceniał dzieło w sposób następujący: „Nie oratorium, ale sprośna opera... Opera Angielska, ale przez głupców nazywana Oratorium i jako takie wykonana w Covent Garden" (Christopher Hogwood, Händel, Kraków 2010).

Rzeczywiście, zarówno akcja sceniczna, jak i sam tekst Semele ma zabarwienie miłosne, a nawet erotyczne, co jednak w czasach obecnych nie budzi podobnych sprzeciwów jak w epoce Händla, a nawet może stać się magnesem przyciągającym widzów i słuchaczy.

Dzieło za życia kompozytora doczekało się jedynie jednego wznowienia (w grudniu 1744 roku) w King's Theatre w Londynie, które – mimo skrótów i usunięcia części nazbyt śmiałych treści – zostało wykonane zaledwie dwa razy. Dopiero w roku 1925, dzięki wystawieniu w Cambridge, opera- oratorium Händla rozpoczęła powolny lecz triumfalny powrót na sceny operowe świata.

Po kolejnej realizacji w 1954 roku w Londynie sztuka należy do stałego repertuaru teatrów operowych, a niektóre wystawienia (np. z roku 2007 w Zurychu) przywróciły jej należne miejsce wśród kompozycji wielkiego barokowego mistrza.

źródło: www.amuz.lodz.pl

___

Streszczenie

AKT I
Zebrani w świątyni Juno tebańczycy, oczekują na uroczystość zaślubin Semele – córki króla Kadmosa, z księciem Athamasem. Nie dla wszystkich jednak jest to radosna chwila. Semele darzy bowiem miłością boga Jupitera, a jej siostra Ino potajemnie kocha Athamasa. Nagle w świątyni rozlega się przerażający grzmot – jest to interwencja Jupitera, który chce wybawić Semele od niechcianego małżeństwa. Przestraszeni goście uciekają, a Kadmos oznajmia Athamasowi, że jego narzeczoną uniósł do nieba wielki orzeł.

AKT II
Zazdrosna Juno, żona Jupitera, zstępuje z niebios, by zniszczyć swą rywalkę, nową kochankę męża. Posłanniczka bogów Iris zdradza jej, gdzie Jupiter ukrył Semele. Juno udaje się na górę Kitajron, jednak kryjówki księżniczki strzegą dwa straszliwe smoki. Na górze Kitajron w pałacu Jupitera Semele budzi się z błogiego snu. Do księżniczki przybywa jej boski kochanek i obsypuje ją czułymi pieszczotami. Semele prosi go, aby obdarzył ją przywilejem nieśmiertelności. Jupiter nie mogąc spełnić prośby księżniczki, pragnie ją pocieszyć. Rozkazuje zefirom, by sprowadziły do niebiańskiej kryjówki siostrę kochanki – Ino.

AKT III
Juno, chcąc uzyskać pomoc boga snu Somnusa, obiecuje mu rękę nimfy Pasithei. W zamian za to Somnus zsyła na Jupitera pełen namiętności sen o Semele, by zauroczony księżniczką bóg nie był w stanie odmówić żadnej prośbie kochanki. Juno otrzymuje od Somnusa magiczne berło, by uśpić smoki strzegące pałacu Jupitera i siostrę Semele. Bogini przyjmuje postać Ino i udaje się do księżniczki. W chytry sposób przekonuje kobietę, by zmusiła kochanka do obdarzenia ją nieśmiertelnością. Sposobem na to ma być ukazanie się Jupitera w jego boskiej postaci. Trawiony namiętnością bóg zgadza się spełnić życzenie ukochanej i objawia się jej w pełni swego niebiańskiego blasku. Tym samym sprowadza na Semele męczeńską śmierć. Kobieta, nie mogąc znieść oślepiającego blasku, płonie żywcem. Na niebie pojawia się Apollo przekazując dobrą nowinę: z popiołów Semele zrodzi się nowy bóg – Bachus, który zapobiegnie cierpieniu i wszelkim troskom w niebie i na ziemi.

William Congreve na podstawie historii z poematu epickiego Metamorfozy Owidiusza

(-) (-)
Materiał Opery
12 kwietnia 2017