Granice człowieczeństwa

„Solaris" to najbardziej znana książka Stanisława Lema, zaliczana do klasyki fantastyki naukowej, wydana po raz pierwszy w 1961 roku i od tego czasu wielokrotnie wznawiana. Lem wspominał, że kiedy przystępował do jej pisania, sam nie wiedział jak się skończy i o czym tak naprawdę będzie.

Powstała jednak opowieść spójna i trzymającą czytelnika cały czas w napięciu. Nic więc dziwnego, że została trzykrotnie sfilmowana, m.in. przez Andrieja Tarkowskiego (1972) i Stevena Soderbergha (2002).

Granice człowieczeństwa

Jednak to nie tylko zagadkowa fabuła składa się na sukces książki, ale zawarte w niej przemyślenia na temat istoty i granic człowieczeństwa i możliwości poznania niepoznawalnego. Choć bohaterowie Lema są ludźmi przyszłości, to jednak przeżywają podobne nam osobiste dramaty, nękają ich te same wątpliwości, które są doświadczeniem człowieka XX i XXI wieku. Naukowcy zamieszkujący stację badawczą dążą do zgłębienia fenomenu Planety Solaris, stając przed dylematami moralnymi i problemami etycznymi, z jakimi mierzy się również dzisiejsza nauka. Protagoniści są istotami na wskroś ludzkimi, przynoszą na Solaris bagaż własnych lęków i trudnych doświadczeń. Kontakt z obcą istotą następuje właśnie poprzez konfrontację z własną słabością. Kris, Sartorius i Snaut, miotając się w rozterce, rozpaczliwie szukają odpowiedzi na dręczące ich pytania, i mimo ich braku nie ustają w swych wysiłkach.

Swoją powieścią Lem ukazuje nam, że wątpić, to nie znaczy nie zadawać pytań.

Elżbieta Depta
Materiał Teatru
13 października 2017