Helena Grossówna

Były gwiazdami przedwojennych scen: primabalerinami, choreografkami i tancerkami estradowymi, kiedy ich kariery brutalnie przerwała wojna. W Culture.pl odkrywamy nieznane karty w historii polskiego tańca XX wieku. To ważne biografie, jest w nich balet i sowieckie łagry, rewia i walka o Monte Cassino, kabaret i getto.

Helena Grossówna

Urodziła się 25 listopada 1904 w Toruniu. Zmarła 1 lipca 1994 w Warszawie

Przedwojenne gazety nazywały ją "najpiękniejszym uśmiechem Warszawy", ona sama wolała mówić o sobie po prostu "Helenka z Torunia". Była gwiazdą kina i teatru. Występowała u boku Adolfa Dymszy, Eugeniusza Bodo i Aleksandra Żybczyńskiego. Walczyła w Powstaniu Warszawskim, była porucznikiem AK i komendantką kobiecego batalionu "Sokół". Posługiwała się pseudonimem "Bystra".

Tańca uczyła się w Paryżu u Bronisławy Niżyńskiej, siostry Wacława. Na początku lat 30. Grossówna była primabaleriną i kierowniczką baletu Teatru Wielkiego w Poznaniu. Występowała również w poznańskim Teatrze Nowym, kabarecie Różowa Kukułka, Cyruliku Warszawskim i Qui pro Quo. W ciągu czterech tylko lat zagrała w 17 filmach, w tym m.in. w "Kochaj tylko mnie", "Pawle i Gawle", "Zapomnianej melodii".
Filmoznawca dr Krzysztof Trojanowski w "Notatniku Dwójki" przypomniał, że pierwsze słowa w języku polskim, jakie oficjalnie zarejestrowano na filmowej taśmie dźwiękowej, padły właśnie z jej ust. Z kolei na łamach "Nowości" mówił o międzynarodowych planach aktorki:
"Grossówna z Dymszą i Bodo wygrali plebiscyt wśród amerykańskiej polonii na najpopularniejszych aktorów, mieli jechać na tournee. Grossówna, dzięki pomocy Poli Negri miała szansę, by podpisać kontrakt z jedną z wytwórni w Hollywood. Kupili już bilety na statek, wypłynąć mieli w styczniu 1940 roku... Plany pokrzyżowała wojna."
Jej pierwszym mężem był Jan Gierszal, za którego wyszła 14 lipca 1928 roku.Podczas okupacji była kelnerką. Występowała w teatrzyku Na Antresoli. Występowała od czasu do czasu również w oficjalnych teatrach. Była jednocześnie oficerem AK. W stopniu porucznika dowodziła podczas powstania warszawskiego oddziałem kobiecym w ramach batalionu "Sokół" (pseudonim "Bystra"). Po kapitulacji powstania więziona w obozie jenieckim Gross-Lübars, a następnie w stalagu w Oberlangen. Wyszła za mąż za Tadeusza Cieślińskiego, żołnierza 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, która wyzwoliła obóz w Oberlangen. Wśród więźniów była Grossówna. Z Tadeuszem Cieślińskim miała syna Michała.
Od 1948 związała się z warszawskim teatrem "Syrena".
W 1964 roku przeszła na emeryturę. Zmarła 1 lipca 1994 w Warszawie i została pochowana na cmentarzu w Zerzniu.



Anna Legierska
Culture.pl
4 maja 2017