Historia Polski w tanecznej pigułce

Opera Śląska wieńczy artystyczny sezon premierą spektaklu baletowego „Pictures of Poland" w reżyserii Artura Żymełki, zdobywcy Teatralnej Nagrody Muzyczną im. Jana Kiepury w kategorii „Najlepszy choreograf" oraz Złotej Maski za poetycką opowieść „Sól ziemi czarnej" o dawnym Śląsku. Reżyser zdecydował się kontynuować przekładanie historii na język baletu. Tym razem osnową spektaklu stały się dzieje kraju nad Wisłą.

„Pictures of Poland" to oryginalny kolaż baletowych obrazów. Zainspirowany został albumem zespołu Tangerine Dream, a na scenie zaprezentowano historię Polski w tanecznej pigułce. Z uwagi na trwający remont sceny Opery Śląskiej najnowszy spektakl wystawiony został w zabrzańskim Domu Muzyki i Tańca.

Asumptem, a zarazem inspiracją do stworzenia widowiska był koncert niemieckiego zespołu rockowego Tangerine Dream, który odbył się na warszawskim Torwarze 10 grudnia 1983 roku. To ważny rok w historii Polski, zwłaszcza w dziedzinie kultury, bowiem wtedy usunięto ze stanowiska dyrektora Teatru Narodowego Adama Hanuszkiewicz, a z Teatru Dramatycznego - Gustawa Holoubka. Jan Paweł II drugi raz odwiedził Polskę, a Komitet Noblowski przyznał pokojową Nagrodę Nobla Lechowi Wałęsie. Zniesiono też stan wojenny, otwierając drogę dla kultury Zachodu. Z tego też powodu w Polsce możliwa stała się wizyta zespołu Tangerine Dream, grającego popularną wówczas muzykę elektroniczną. Warszawski koncert został nagrany, a rok później ukazała się płyta koncertowa zatytułowana „Poland – The Warsaw Concert". Za sprawą zespołu Opery Śląskiej muzyka kultowego zespołu ponownie zabrzmiała w Polsce.

Za reżyserię i choreografię odpowiada Artur Żymełka, z kolei minimalistyczna, aczkolwiek wymowna scenografia to koncept Piotra Tetlaka, a oryginalne kostiumy zaprojektowała Małgorzata Słoniowska (urzekają zwłaszcza przepiękne karminowe i magentowe suknie tancerek, znakomicie prezentują się kostiumy Słowian utrzymane w barwach chtonicznych). Ważnym elementem spektaklu są także wizualizacje Jakuba Psuja oraz reżyseria świateł Dominika Ksola, która buduje dramatyzm i nadaje przedstawieniu specyficzny klimat.

Balet do muzyki elektronicznej? To nie lada wyzwanie. Wymaga sporej dozy wyobraźni i świetnego przygotowania technicznego. Tego jednak artystom Opery Śląskiej nigdy nie brakuje. „Pictures of Poland" to taneczna interpretacja dziejów Polski. W czasie godzinnego spektaklu zaprezentowano istotne punkty na chronologicznej mapie dziejów naszego kraju, prezentując subiektywny obraz historii, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki awangardowej. Poszczególne sceny są ze sobą luźno powiązane, tworząc symboliczny kolaż. W jednym spektaklu zamknięto romantyczne marzenia o Polsce, pozytywistyczną pracę u podstaw, narodowe zrywy w walce o wolność, ale nie zabrakło też pierwiastka sztuki reprezentowanej przez artystów awangardowych.

Baletowy spektakl rozpoczyna scena przybliżająca świat Słowian, po chwili na scenie pojawia się tancerz w białym trykocie z czarnym krzyżem, symbolizujący zakon krzyżacki, przenosząc nas w czasy bitwy pod Grunwaldem, a chwilę później taneczna opowieść dociera do czasów Jagiellonów. Głównym bohaterem jest tu Stańczyk, którego poznajemy z zupełnie innej strony. Przez kolejne okresy w dziejach przeprowadzają nas wizualizacje. Widzimy Kopernika, „Szał" Podkowińskiego, Piłsudskiego, wojnę, tułaczy zmuszonych do opuszczenia swojej ojczyzny, ale też obóz zagłady, stachanowców, przodowników pracy i sportowców, a wreszcie księdza Jerzego Popiełuszkę, Karola Wojtyłę oraz Wojciecha Jaruzelskiego... Artyści za pomocą tańca i wizualizacji opowiadają dzieje polskiej kultury. Baletowy wieczór przypomniał w telegraficznym skrócie o trudnej i jakże skomplikowanej historii Polski, a wszystko w estetycznej oprawie plastycznej.

Jak zwykle z olbrzymią przyjemnością ogląda się cały zespół baletowy. Po mistrzowsku zatańczył Douglas De Oliviera Ferreira, który był obłędnie doskonały technicznie. Powierzono mu rolę Władysława Strzemińskiego, malarza, teoretyka sztuki i pionier konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30. XX związanego z Katarzyną Kobro. Wybór tej postaci może zaskakiwać, bowiem w powszechnej świadomości raczej nie występuje. Na scenie zobaczyliśmy też równie znakomitą Michalinę Drozdowską (Harda, Katarzyna Kobro) oraz Pawła Popielickiego (Otto, Witkacy, Ryszard Siwiec, generał), Alberto Pecetto (m.in. Karol Wojtyła), Macieja Pletnię (Stańczyk), Martynę Wiśniewską (Szał uniesień), Monikę Niedźwiedzką (Wrześniowa dziewczynka), Rhaphaela Molenaara (młody nazista) oraz Karola Paluszkiewicza (człowiek z żelaza).

„Pictures of Poland" w reżyserii Artura Żymełki to nieoczywista, subiektywna interpretacja dziejów Polski przełożona na język tańca i zaprezentowana w niezwykle plastyczny sposób.

Magdalena Mikrut-Majeranek
Dziennik Teatralny Katowice
11 czerwca 2022