Igor Śmiałowski (1917 - 2006)

Igor Śmiałowski (Smirnow). Urodził się 20 czerwca 1917 w Moskwie. Zmarł 16 czerwca 2006 w Warszawie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości mieszkał wraz z rodzicami w Wilnie i tam ukończył Gimnazjum im. Joachima Lelewela. Po maturze wstąpił do Akademii Sztuk Pięknych, którą porzucił na rzecz Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie (obecnie Jużnyj Wajennyj Garadok) k. Brześcia.

W 1938 dostał skierowanie do fabryki zbrojeniowej w Starachowicach. W obronie Polski we wrześniu 1939 był żołnierzem 1 Baterii Motorowej Artylerii Przeciwlotniczej 1 Dywizji Piechoty Legionów.

Absolwent tajnej szkoły aktorskiej (Studio Dramatyczne) w Wilnie (1940), w tym samym roku debiutował w kabarecie "Ksantypa" Janusza Minkiewicza.

Pracował jako aktor w dziesięciu teatrach Wilna, Białegostoku, Krakowa, Katowic, Łodzi, i Warszawy:
1940 - 1941 - Studio Literacko-Artystyczne w Wilnie
1944 - 1945 - Teatr Komedii Muzycznej „Lutnia" w Wilnie
1945 - 1945 - Teatr Wojewódzki w Białymstoku
1945 - 1946 - Stary Teatr w Krakowie
1946 - 1947 - Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach
1947 - 1948 - Teatr Syrena w Łodzi
1948 - 1950 - Teatr Syrena w Warszawie
1950 - 1971 - Teatr Narodowy w Warszawie
1971 - 1976 - Teatr Komedia w Warszawie
1976 - 1987 - Teatr Polski w Warszawie

Warto zwrócić uwagę, że Igor Śmiałowski spędził w Teatrze Narodowym 21 lat.

Teatralny debiut: 1 marca 1945 w sztuce Mieczysława Dowmunta "Próba miłości" w reżyserii autora w Teatrze Wojewódzkim w Białymstoku.

Zagrał w ponad osiemdziesięciu spektaklach m. in. u Krystyny Zelwerowicz, Józefa Wyszomirskiego, Janusza Warneckiego, Edmunda Wiercińskiego, Kazimierza Rudzkiego, Bohdana Korzeniewskiego, Dobiesława Damięckiego, Erwina Axera, Władysława Krasnowieckiego, Stanisławy Perzanowskiej, Wilama Horzycy, Kazimierza Dejmka, Adama Hanuszkiewicza, Józefa Pary, Jerzego Krasowskiego i wielu innych.

Jego ostatnią rolą była postać Pułkownika Redfern w sztuce "Miłość i gniew" Johna Osborna w reżyserii Krzysztofa Kolbergera w warszawskim Teatrze Północnym (premiera 23 listopada 1992).
Był ulubieńcem reżyserów filmowych. W kinie zadebiutował w 1946 w "Zakazanych piosenkach" w reżyserii Leonarda Buczkowskiego rolą gestapowca zabijającego niewidomego akordeonistę. Zagrał w ponad trzydziestu filmach fabularnych np. "Don Gabriel", "Epilog norymberski", "Motylem jestem czyli romans 40-latka", "Polonia Restituta", "Dolina Issy" i w kilku serialach filmowych jak "Doktor Ewa", "Stawka większa niż życie", "Noce i dnie", "Chłopi", "Lalka" i "Dom", w którym pojawił się ostatni raz na ekranie jako hrabia Alfred Bizanc w ostatniej części serialu (2000).

Występował również w Teatrze Telewizji, gdzie uczestniczył w około 60 premierach. Telewizyjny debiut w "Groteskach" Juliana Tuwima w reżyserii Wandy Nadzinowej odbył się 14 grudnia 1957, a ostatnia premiera TTV, w której zagrał postać Rosławskiego, odbyła się 29 listopada 1999. Była to sztuka Juliusza Kadena-Bandrowskiego "Bigda idzie!" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Prawdziwym jednak rekordzistą okazał się w pracy w Teatrze Polskiego Radia. Jego charakterystyczny, o ciepłej i "szlachetnej" barwie głos powodował niezwykle częste propozycje aktorskie od realizatorów słuchowisk radiowych. Współpracę z TPR rozpoczął 30 sierpnia 1952, od "Pamiętników" Jana Chryzostoma Paska w reżyserii Zbigniewa Kopalko, a zakończył spektaklem "Powtórki z legend Warszawy" Zofii Orszulskiej w reżyserii Wojciecha Maciejewskiego. W tej szczególnej formie teatru uczestniczył ponad dwieście razy.
Ponadto był lektorem i narratorem w filmach dokumentalnych.

Jest autorem zbiorów anegdot teatralnych "Igor Śmiałowski opowiada" i "Igraszki z Melpomeną" oraz wspomnienia "Cała wstecz".
Jego żoną była Danuta Śmiałowska. W kwietniu 1945 Danuta Sieragowska i Igor Śmiałowski pobrali się w Białymstoku, gdzie trafili jako repatrianci z Wilna. Danuta Śmiałowska zmarła 2 lutego 2015 w Warszawie.

Nagrody i odznaczenia:
1952 Złoty Krzyż Zasługi
1966 Nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych
1967 Zasłużony Działacz Kultury
1967 Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
1967 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1988 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
20 czerwca 2023