Klasyka i awangarda teatru alternatywnego

Tegoroczny A Part przebiegnie wedle już wypróbowanej formuły: kilka przedstawień twórców, którzy należą już do klasyki teatru alternatywnego, tyleż samo mało znanych, ale ciekawych przedstawień importowanych i premierowe przedstawienia gospodarzy.

Gwoździem tegorocznego programu będzie monodram Veronici Velez „Genoveva” w reżyserii Eduarda Gilio z Teatro Acción, oparty na historii Genovevy Ortiz – urodzonej w 1804 r. argentyńskiej bohaterki narodowej. Kiedy jej mąż, gubernator José Cubas stał się jeńcem niejakiego Mazy, ten wyznaczył astronomiczną cenę za darowanie mu życia – 10 000 pesos. Genoveva dotąd chodziła, aż zadłużyła się u połowy miasta, ale uzbierała tę kwotę. Wszystko na darmo. José i tak został stracony, a jego głowę zatknięto na palu i wystawiono na widok publiczny razem z pozostałymi sześciuset ofiarami rzezi Catamarci. Zapisy z tych czasów mówią, że ciężarna Genoveva długo wtedy klęczała przed piramidą z głów pomordowanych żołnierzy, zaciskając zęby i odmawiając różaniec. Kronikarz epoki wspomina, że po jej policzku nie spłynęła ani jedna łza – Genoveva nie chciała dać satysfakcji mordercom męża. Cały dług spłaciła własnymi rękami. Potem poświęciła się działalności dobroczynnej. 

Ciekawym projektem jest przedstawienie „DNA” grupy KoME Evy Balzer, Karoliny Pietrzykowskiej i Moniki Wachowicz. Spektakl jest bardzo intymnym rozliczeniem aktorek ze spuścizną po matce. Spajającym go elementem są listy aktorek przełamujące barierę niewypowiedzianego. 

Theatro Pantomissimo posługuje się klasyczną pantomimą do zupełnie nieklasycznej tematyki. W ich spektaklach brudna muzyka miesza się z ostrą krytyką społeczną, nieraz zresztą podlaną sporą dozą makabry. Na festiwalu zobaczymy spektakl „On The Dark Road” zainspirowany dziecięcym wyobrażeniem wizerunku śmierci. 

Skłonność do makabry nieobca jest też niemieckiej grupie Theaterlabor z Bielefeld. Ich produkcja z 2005 r. „Body Fragments” dotyka tematu ciała w sposób podpowiedziany przez malarstwo Francisa Bacona, więc jest to ciało zdeformowane, zbolałe, przysparzające wszelkiego rodzaju cierpień ciało-klatka i zmuszające do zadawania ich innym ciało-kat. 

Teatr Ósmego Dnia to absolutna klasyka alternatywy. Od dawna odpowiednio uznana, uhonorowana za działalność opozycyjną i opisana we wszystkich syntezach historii krajowego teatru i kilku podręcznikach polskiego dla liceów. Tak jak w czasach poprzedniego ustroju cierpliwie wyciosywali dla siebie i widzów choć odrobinę przestrzeni osobistej wolności, tak dziś poświęcają swoje spektakle osobom dyskryminowanym, wykluczonym, niszczonym przez wszelakie systemy opresji. „Czas matek” zainspirowała historia kobiet w nieskończonej żałobie po dzieciach torturowanych i pomordowanych przez argentyński reżim. Dziś walczą one o odnalezienie i odzyskanie wnuków urodzonych w więziennych celach i adoptowanych przez oprawców swoich rodziców. Jednak nawet zwycięstwo w tej prywatnej wojnie nie przynosi ukojenia – zwykle ich wnuki nie mogą udźwignąć przewrotności i potworności własnych historii. Odnalezieni po latach już dorośli ludzie nie godzą się na kontakty z biologicznymi babciami, czasem nie radzą sobie z tą tragedią i popełniają samobójstwa. 

Twórcy poznańskiego przedstawienia stawiają znak równości pomiędzy „babciami z Buenos Aires” a Palestynkami, które gdzieś ponad murem jednoczą się z matkami z Izraela, egzystującymi na granicy życia i śmierci Czeczenkami oraz Rosjankami i Amerykankami wyrażającymi swój sprzeciw wobec toczonych przez ich kraje wojen. 

Również o Teatrze Porywacze Ciał musiał słyszeć każdy, kto choćby otarł się o działalność polskiego teatru alternatywnego. Od 11 lat niezmiennie zaskakują nas mądrymi spektaklami, które są przy tym nieodparcie śmieszne. Nie inaczej będzie w przypadku „Correctomundo” – surrealistycznej wiązanki luźno połączonych ze sobą etiud, spod których wyżera przerażenie światem, w którym pierwszą lekcją jest wykład o czyhającym zagrożeniu, a poziom frustracji każdego z bohaterów objaśniających dzieciom ten świat jest bliski furii. 

Program festiwalu 
18.06 czwartek 
godz. 18.00 > Rondo Sztuki 
Otwarcie festiwalu + wernisaż wystawy fotografii Jacka Lidwina „Człowiek, przestrzeń, światło”. Zdjęcia zostały zrobione podczas festiwali A Part w 1998, 2000, 2001, 2006, 2007, 2008 r. Wystawa będzie codziennie uzupełniana o fotografie wykonane poprzedniego dnia w trakcie trwania festiwalu. Potrwa do 3.07. 

godz. 20.00 > Teatr Śląski (Duża Scena) 
„Body Fragments” – Theaterlabor Bielefeld (Niemcy). „Body Fragments” (Fragmenty ciała) to rezultat artystycznych zmierzeń Theaterlabor z pracami angielskiego malarza Francisa Bacona, który stał się znany dzięki swoim szokującym obrazom ludzkiego ciała. Uchwycone przez artystę poruszenia, pozycje i stany ciała zainspirowały aktorów do przełożenia efektów ich pracy nad ciałem na równie wstrząsające obrazy teatralne. Premiera spektaklu miała miejsce w 2005 roku podczas Biennale w Wenecji. Przedstawienie będzie prezentowane w Polsce po raz pierwszy. 

Theaterlabor to jeden z najstarszych i najbardziej renomowanych profesjonalnych teatrów eksperymentalnych w Niemczech. Został założony w 1983 roku przez reżysera Siegmara Schroedera. Istotnym źródłem inspiracji dla twórców grupy, pracujących od wielu lat w niezmiennym składzie były metody teatralne Jerzego Grotowskiego i Eugenio Barby, a także włoska Comedia dell’Arte i azjatyckie style tańca i teatru. Theaterlabor wciąż eksperymentuje. Do każdego kolejnego przedstawienia wypracowuje odrębną estetykę dopasowaną do tematu spektaklu. 

19.06 piątek 
godz. 20.00 > Teatr Korez 
„On The Dark Road” – Theatro Pantomissimo (Czechy). Przedstawienie „On The Dark Road” (Na mrocznej drodze), noszące podtytuł „The Death Of The Marquis De Sade” (Śmierć Markiza de Sade) jest kompozycją snów i fantazji, wysnutych ze scenicznych improwizacji. Jedną z inspiracji do powstania spektaklu była informacja, że bardzo często na dziecięcych rysunkach pojawia się wyobrażenie śmierci. Gdzie ukryta jest granica niewinności, skoro ta ponura wizja odbija się już na niewinnej twarzy dziecka? Z konstatacji tej, zestawionej z twórczością i postacią francuskiego skandalisty i bluźniercy powstał spektakl „On The Dark Road”. Polska premiera. 

Theatro Pantomissimo założyło w 2006 roku dwoje młodych aktorów: Mirenka Cechowa i Radmir Vizvary. Aktorzy współpracują na co dzień w wybitnymi czeskimi artystami pantomimy, takimi jak: Bolek Polivka, Ctibor Turba i Boris Hybner. Przedstawienia Theatro Pantomissimo to mroczne bezsłowne duety, łączące pantomimę i „physical theatre” ze stylistką slapsticku i poetyką wrażliwości. Zespół będzie gościł w Polsce po raz pierwszy. 

godz. 22.00 > boisko Uniwersytetu Śląskiego 
premiera: „Faust” – Teatr A Part z Katowic. Trzecia część plenerowego Tryptyku Egzystencjalnego, kolejne, po „Feminie” i „El Nino” autorskie widowisko Teatru A Part. Osnute jest na kanwie mitu faustycznego, w żadnym razie nie jest jednak adaptacją znanych literackich pierwowzorów. Historia faustyczna oraz alchemiczny sztafaż są tu pretekstem do kreowania teatralnych obrazów dotyczących dwoistości natury ludzkiej, rozpostartej między potrzeby ciała i ducha, seksualne siły i pęd ku śmierci, potrzebę poznania i zagubienie, intelekt i emocje. Na poziomie opowieści to historia o kobiecie i zadurzonym w niej mężczyźnie, zaplątanym w obsesyjną spiralę uczuć. Świat, w którym rozgrywa się spektakl to emocjonalny sabat, odbywający się w głowie bohatera. 

20.06 sobota 
godz. 10.00 > GCK (sala 211) 
Warsztaty teatralne Eduardo Gilio (Argentyna) 

godz. 18.00 > Teatr Korez 
premiera: „Kołysanka” – Teatr A Part z Katowic; reż. M. Herich, wyk. M. K. Gliwa. Drobne, niewerbalne studium sceniczne. Kolejny, obok „Klepsydry”, solowy „projekt funeralny” teatru. Przedstawienie można traktować jako kontynuację „Klepsydry”, dopełnienie losów bohaterki tamtego spektaklu, którą obserwujemy tym razem u kresu życia. Spektakl powstał w wyniku współpracy aktorki Marii Katarzyny Gliwy i reżysera Marcina Hericha i jest rozwinięciem jednej z etiud aktorskich przygotowanych przez Teatr A Part jako część międzynarodowego projektu „Labirynt Wenus”, zrealizowanego w Bielefeld w Niemczech w 2008 roku. Tematem tej monotonnej, „prostej” historii jest niedołężność, samotność i starość. W Kołysance zostaje połączona stylistyka spektakli Teatru A Part z językiem teatralnej awangardy spod znaku teatru Tadeusza Kantora i dramaturgii Samuela Becketta. 

godz. 20.00 > Kinoteatr Rialto 
„Genoveva” – Teatro Acción (Argentyna). Projekt solowy oparty na biografii Genowefy Ortiz. Wyst. Veronica Velez. Teatro Acción został założony w 1980 roku w Buenos Aires jako teatralne laboratorium, skupione na badaniu potencjału człowieka jako aktora. Założycielem teatru jest Eduardo Gilio, reżyser i nauczyciel. Sprzeciwiając się konwencjonalnemu teatrowi Teatro Acción wypracował własną metodę aktorską, opartą na surowym, codziennym treningu, pomagającym przezwyciężyć ograniczenia fizyczne i głosowe w dążeniu ku psychofizycznej jedności. 

21.06 niedziela 
godz. 10.00 > GCK (sala 211) 
Warsztaty teatralne Eduardo Gilio (Argentyna) 

godz. 18.00 > Kinoteatr Rialto 
„DNA” (przedstawienie w toku) – Grupa KoME (Polska/Niemcy). Pierwszy projekt KoME, przedstawienie w toku, oparte na osobistych doświadczeniach aktorek, które dzielą się prywatnym światem i spostrzeżeniami o sobie, o swoich matkach i babkach. Rdzeniem projektu jest wspólna pasja dla teatru intymnego, gdzie ważne jest bliskie spotkanie aktora z widzem oraz współpraca w zespole oparta na wzajemnym szacunku i zaufaniu. 

godz. 19.30 > Teatr Korez 
„Correctomundo” – Teatr Porywacze Ciał z Poznania. Teatr Porywacze Ciał powstał w 1992 roku. Został założony przez ówczesnych studentów Wydziału Lalkarskiego PWST Katarzynę Pawłowską i Macieja Adamczyka. W swoich autorskich spektaklach twórcy mierzą się z mitami popkultury, kpią z nich, przedrzeźniają je, a jednocześnie pokazują jak dalece są przez nie ukształtowani. Z dużą swobodą poruszają się we współczesnej przestrzeni kulturowej, cytują, komentują, przetwarzają obrazy i wątki zaczerpnięte z innych dziedzin sztuki. Porywacze Ciał zrealizowali do tej pory kilkanaście autorskich spektakli, które były prezentowane na wielu festiwalach teatralnych w Polsce i za granicą. Grupa prowadzi warsztaty teatralne i współpracuje z artystami różnych dziedzin. 

godz. 22.00 > boisko Uniwersytetu Śląskiego 
„Czas matek” – Teatr Ósmego Dnia z Poznania. Plenerowe widowisko pomyślane jako ciąg obrazów i wydarzeń rozgrywających się w wielopoziomowej przestrzeni – opowiada historię macierzyństwa i śmierci językiem groteski i dramatu. 

Teatr Ósmego Dnia powstał w 1968 roku. Tożsamość artystyczną grupy w równej mierze kształtowały świadomość społeczna i obywatelska pokolenia, które zaczęło swoją polityczną edukację w 1968 roku, jak i estetyka II reformy teatru, a także ideologia kontrkultury. W latach 70. i 80. zaangażowany w działalność opozycyjną. Dziś postrzegany jako legenda polskiej opozycji demokratycznej. W ciągu czterdziestu lat działalności teatr zrealizował ponad trzydzieści spektakli autorskich w oparciu o opracowaną przez twórców metodę kreacji zbiorowej. Oprócz przedstawień scenicznych zespół specjalizuje się w dużych widowiskach plenerowych. Do tego nurtu należy najnowsze przedstawienie teatru „Czas matek”. 

22.06 poniedziałek 
godz. 18.00 > Teatr Korez 
„Walls Of Foam” – Teatro Acción (Argentyna). Autobiograficzny spektakl-demonstracja pracy. Wyst. Veronica Velez. 

godz. 20.00 > Teatr Śląski (Duża Scena) 
„The Making Of Doubt” – Colette Sadler/ Stammer Productions (Szkocja). Międzynarodowa koprodukcja, zrealizowana przez Colette Sadler z czwórką tancerzy, wykorzystująca humanoidalne lalki i protezy. Spektakl jest grą z rzeczywistością, opiera się na przekraczaniu granicy między fikcją a realnością. Colette Sadler jest doświadczoną szkocką tancerką i choreografką, która odebrała klasyczną edukację baletową w The Scotitish Ballett i Royal Balet w Londynie. Uczestniczyła w pracach wielu artystów i grup tanecznych w Szkocji, Anglii, Hiszpanii, USA i Kanadzie, m. in.: Transitions Dance Company i Cie. Vincente Saez. W 2002 roku założyła własną grupę teatralno-taneczną Stammer Productions, z którą zrealizowała dotąd kilka spektakli. 

godz. 22.00 > boisko Uniwersytetu Śląskiego 
„Quixotage” – Teatr Kto z Krakowa. Twórcy: „Don Kichot współczesny – zamknięty we własnym świecie, nieporadny, dziecinny. Zamknięty w szklanej klatce umieszczonej na wysokim jeżdżącym pomoście, wychodzący z niej, żeby ze zdumieniem przyjrzeć się światu. Sancho Pansa jest tutaj przeciętnym facetem w szarym garniturze, który może nie rozumieć przyjaciela, ale go nie opuszcza. Wokół Don Kichota na jeżdżących pomostach wiruje świat – osiem czy dziewięć Dulcynei – kucharek, wybijających rytm na garnkach i sitkach, kusicielskie kobiety w hiszpańskich falbankach, pokurczone potworki reprezentujące politykę czy ideologię…” 

Teatr Kto został założony przez absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w 1977 roku. Od 1985 roku grupa uprawia również teatr uliczny. Od 2005 roku Kto jest teatrem miejskim. Doświadczenia sceniczne, a także uliczne eksperymenty wykształciły specyficzny język teatru, którego tworzywem są: ciało aktora, głos, ruch, muzyka, a w bardzo ograniczonym wymiarze słowo. 

Bilety:
20 zł (do nabycia w miejscach prezentacji), na przedstawienia plenerowe oraz na otwarcie festiwalu wstęp wolny
(mb)

Pola Sobaś-Mikołajczyk
Ultramaryna
9 czerwca 2009