Kontrasty i dopełnienia

"Otros Rastros" Daniela Abreu i "Princess Crocodile" LeeSaar to niemal wymarzone zderzenie dla osoby piszącej o tańcu - X Międzynarodowy Festiwal Teatrów Tańca Zawirowania zaprosił nas wczoraj na dwa spektakle pod niemal każdym względem odmienne, dzięki czemu zestawienie ich jest czystą przyjemnością.

Oba przedstawienia intensywnie prezentowały fizyczność tancerzy, na różne jednak sposoby. U Abreu oglądamy ciało z całą jego fizjologią, z muskulaturą i oddechem. Jego organiczność jest nam dana wprost, sama może być tematem spektaklu przez swój nierozerwalny związek z istotą człowieczeństwa. W pracy duetu Sher i Harari widzimy ciało bliższe tradycji baletowej: lekkie, próbujące uciec od praw fizyki i fizjologii, operujące liniami nałożonymi na ludzką bryłę, nie tymi, które wypływają z niej samoistnie. Jeśli dźwięk oddechu jest tu użyty jako środek sceniczny, to jest to oddech podkreślony, ułożony w świadomą sekwencję, celowo zagrany; w tym typie teatru wykonawca nie dzieli się z widzem oddechem naturalnym, biologicznym, tłoczącym powietrze do płuc. Tancerki LeeSaar są silniejsze i bardziej dynamiczne niż XIX-wieczne sylfidy, ale zachowują podobny wdzięk i delikatność, podczas gdy tancerze Abreu zbliżają się raczej do tulących się do siebie bądź walczących o miejsce do życia gibkich panter.

Ciało kształtowane na scenie przez Daniela Abreu cechuje się swoistą gładkością ruchu, który z wielką intensywnością płynie przez mięśnie i stawy, korzystając ze zwinności, ale i w razie potrzeby subtelności tancerzy. Wszystko jest tu mocne, nic nie jest przerysowane, siła podkreśla delikatność, a delikatność nie jest słabością. Język ruchu LeeSaar jest zgoła odmienny. Tancerki posługują się rwanym ruchem staccato, krótkimi i szybkimi gestami, rzucając je stanowczo w przestrzeń. Kierowanie ruchu na zewnątrz, ekspozycja nóg i skupienie na pracy kości ogonowej połączone z momentami bardzo dosłowną gestykulacją stwarzają wrażenie bariery wyrastającej wokół każdej wykonawczyni, dystansu postrzeganego jako tym większy, im silniej zapadł w pamięć zatańczony w niemal intymnej bliskości "Otros Rastros".

Scenografia "Princess Crocodile" tonie w śnieżnej bieli o jasno wytyczonych granicach i wyraźnych liniach prostych. Prostokąt białej podłogi zamknięty jest białą zasłoną stanowiącą horyzont, tylną ścianę sceny. Fałdy kotary nie stwarzają wrażenia miękkości - przeciwnie, tworzone nimi pionowe linie tym ostrzej zarysowują ascetyczność i laboratoryjny chłód kątów prostych. Abreu tymczasem kreuje przestrzeń miękką, bez wyraźnych granic, płynnie łączącą kulisy ze sceną; scena ta jest ciemna, ale ciemnością bezpieczną, ciemnością jaskini lub groty dającej schronienie. Nie kryje się w niej zagrożenie, a raczej samemu można się ukryć, zanurzyć w dyskretnych cieniach, gdy nie chce się być widzianym.

"Człowiek jest zaangażowany w tworzenie świata. Lata mijają, a on wypełnia przestrzeń obrazami królestw i prowincji, gór i rzek, zatok i łodzi, zwierząt i ludzi, pomieszczeń, instrumentów, gwiazd Tuż przed śmiercią odkrywa, że cierpliwie przez niego rysowany labirynt linii jest niczym innym, jak odbiciem jego własnej twarzy" - ten cytat z Jose Luisa Borgesa stanowi motto "Otros Rastros", przedstawienia obserwującego relację indywiduum ze światem, próby wydobycia z siebie tego, czym chce się oddziałać na rzeczywistość. Spektakl LeeSaar motta nie ma, ale gdyby spróbować dobrać takowe post fatum, mogłyby stać się nim pierwsze dwa zdania z fragmentu wybranego przez Hiszpanów. "Princess Crocdile" to również obraz podróży przez życie, ale koncentrujący się na wewnętrznym świecie jednostki, na poszukiwaniu siebie i analizie rozlicznych odcieni własnego wnętrza.

Jeśli miałabym wybrać Nigdy nie czułam pokusy oceniania, ale kilkoro czytelników jakiś czas temu postawiło mi zarzut niedokonywania jednoznacznych ocen, żądając jaśniejszego wskazywania, "co było dobre". Tak daleko się nie posunę, bo moja miłość do pisania o tańcu płynie m.in. z przekonania, że jest to zjawisko tak bogate, iż w każdym jego przejawie, w każdym spektaklu, można znaleźć coś wartościowego i interesującego. Mogę powiedzieć tylko we własnym imieniu: mnie osobiście bardziej przekonuje Abreu, proponowane przez niego jakości ruchowe i świat sceniczny nasycony emocjami. To nie znaczy, że koncepcja duetu Sher i Harari była mi niepotrzebna do szczęścia. Stała się tłem dla "Otros Rastos" i jego dopełnieniem, drugim głosem w dialogu na temat błądzenia - czy podróżowania? - człowieka przez egzystencję.

Gorąco-chłód, organiczność-geometryczność, miękka ciemność-ostra jasność - kontrastowe jakości cechujące oba spektakle były również osią konstrukcji instalacji "Wystawa ciekawości" Karoliny Kroczak. Widzowie zmierzający do Teatru Studio na spektakl otwierający Festiwal mijali solistki i duety rozstawione w wyznaczonych kwadratach na placu Defilad i na tarasie Pałacu Kultury. Każdy kwadrat był opisany krótką informacją na temat ruchu, który jest w nim eksplorowany. Performerki poszukiwały różnych jakości ruchowych w ramach nadanych im zadań: od zgłębiania pracy dłoni, przez badanie wewnętrznego rytmu po działania osadzone wyłącznie w stopach. Festiwal został więc otwarty pytaniem o ciało, jego możliwości i płynące z nich odczucia. Bardziej trafnego pytania na początek podsumowania dziesięcioletnich działań nie dało się zadać.

Grupa Z "Wystawa ciekawości" Koncepcja: Karolina Kroczak Obsada: Grupa Z, Akademia Tańca Zawirowania Instalacja prezentowana 24.06.2014 przed Teatrem Studio w ramach X Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Tańca Zawirowania (Warszawa)

Daniel Abreu "Otros Rastros" Reżyseria i choreografia: Daniel Abreu Obsada: Anuska Alonso, Alvaro Esteban, Daniel Abreu Światła i scenografia: Daniel Abreu Koordynacja techniczna: Sergio Garcia Spektakl prezentowany 24.06.2014 w Teatrze Studio (Mała Scena) w ramach X Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Tańca Zawirowania (Warszawa)

LeeSaar "Princess Crocodile" Choreografia: Lee Sher & Saar Harari Obsada: Jye-Hwei Lin, Hsin-Yi Hsiang, Candice Schnurr, Hyerin Lee, Isabel Umali, Motrya Kozbur, Delphina Parenti Muzyka: Soundtrack design by Saar Harari Światła i scenografia: Avi Yona Bueno (Bambi) Kostiumy: Naomi Luppescu Koordynacja techniczna: Dan Stearns Spektakl prezentowany 24.06.2014 w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej (Scena im. E. Młynarskiego) w ramach X Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Tańca Zawirowania (Warszawa)

Hanna Raszewska
Teatr dla Was
27 czerwca 2014