Na początku była "Julka...", czyli impresja o Jaworznie

Jaworzno to niemal stutysięczne miasto na Górnym Śląsku. Pochodzą stąd m.in. Mirka Szawińska i Wojciech Brzeziński. Ona to poetka i wokalistka, związana z FAMĄ. Jan Poprawa w książce "Trzynastu Poetów" nazwał ją "nową Osiecką". Jest także autorką tekstów na płycie Ewy Farny. On jest aktorem Teatru Współczesnego w Szczecinie, śpiewa również w zespole DeBeT.

W prowadzonej przez księdza Mirosława Toszę wspólnocie "Betlejem" - na scenie "Oratorium" - bezdomny aktor Mirosław Samsel kilkanaście razy zagrał monodram "Czułem się dobrze tylko w górnych sytuacjach", który prezentował później m.in. w Krakowie i Gdyni. Gitarzysta Maciej Talaga współpracował z Janem A. P. Kaczmarkiem (Orkiestra Ósmego Dnia) i Edytą Bartosiewicz (płyta "Love"). Jest również współautorem muzyki do kilkunastu filmów fabularnych ("Zakład", "Bandyta", "300 mil do nieba", "Poznań \'56"). Obecnie na wystawie każdej jaworznickiej księgarni leży najnowsza powieść Michała Witkowskiego - "Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna - Szczakowej". W "Białym Kruku" zorganizowano nawet spotkanie z autorem, połączone z promocją książki. W znajdującej się w centrum Miejskiej Bibliotece Publicznej miały miejsce spotkania m.in. z Ewą Lipską i Janem Pawłem Krasnodębskim. Z kolei Wisława Szymborska w "Rymowankach dla dużych dzieci" umieściła następujący limeryk:

"Pewna siostra szpitalna w Jaworznie
na dyżurach prowadziła się zdrożnie.
By nie zgrzeszyć z tą sanitariuszką,
pacjenci kryli się pod łóżko -
chorzy lekko a nawet obłożnie"

Przy Miejskim Centrum Kultury i Sportu działa Teatralna Grupa Wielozadaniowa. Powstała kilka lat temu, a zrzesza najzdolniejszą młodzież z jaworznickich szkół. Wyłonieni podczas pierwszego castingu amatorzy przez rok pracowali nad musicalem "Julka na afisz", którego premiera miała miejsce 25 kwietnia 2004 roku. Pomysłodawcą spektaklu był Aleksander Brzeziński - kompozytor, współpracujący m.in. z Basią Stępniak - Wilk, twórca muzyki do kilku spektakli teatralnych (m.in. szczeciński "Cyrk \'76", zabrzański "Znaki szczególne - brak"). Reżyserowała Ewa Sałużanka, wówczas mająca już na swoim koncie m.in. spektakl Teatru Telewizji "Dziennik uczuć" (w obsadzie - Magda Kumorek i Elżbieta Okupska) i współpracę reżyserską przy "Triumfie ducha" (w roli głównej - Willem Dafoe). W czasach, gdy uczęszczałem jeszcze do LO nr 2, jako uczeń klasy o profilu ogólnym z elementami wiedzy o filmie i teatrze, miałem okazję mieć z nią zajęcia. Pamiętam nie tylko opowieści o tym, że Hitchcock grał w swoich filmach zwłoki, pływające w basenie, ale również pierwszy dokument pani reżyser - poświęcony Grzegorzowi Ciechowskiemu i Republice. Wtedy nie miałem pojęcia, że ta nosząca się dość ekstrawagancko pasjonatka, wykłada na katowickim Wydziale Radia i Telewizji, a swoją rozprawę doktorską zatytułowała "Aktor nieprofesjonalny w procesie pracy nad rolą na przykładzie grupy rówieśniczej młodzieży szkolnej".

Zanim historia, marzącej o sławie dziewczyny z patologicznej rodziny, zakończyła się obowiązkowym happy endem, widownię okrążał motocyklista, by po chwili wjechać na scenę i z piskiem opon zahamować dosłownie kilka centymetrów od szpitalnego łóżka, na którym siedziała Julka, w przebieg Sądu Ostatecznego włączał się Bóg, a przed zaskoczoną publicznością przemaszerowała klacz o wdzięcznym imieniu Baśka...

Zainteresowanie było tak ogromne, że dwa miesiące później spektakl zagrano po raz kolejny. Każde z przedstawień oglądało ponad tysiąc osób, a publiczność za każdym razem nagradzała młodych wykonawców owacją na stojąco. Okazało się, że w tym mieście - w Polsce kojarzonym jedynie z drużyną Szczakowianki - ktoś coś potrafi i chce to robić. Przedsięwzięciu od początku kibicowała lokalna prasa. "Tydzień w Jaworznie" i "Sokół Jaworznicki" publikowały zdjęcia z prób, fragmenty tekstów piosenek, a także wywiady z twórcami. Musical zebrał świetne recenzje - takie tytuły, jak "Julka zadziwia Jaworzno!" czy "Julka na stojąco" mówią same za siebie. Oba przedstawienia rejestrowała lokalna telewizja, piosenki ze spektaklu młodzi wykonawcy śpiewali m.in. podczas Dni Jaworzna i na odbywającym się w Mysłowicach festynie "Europa bez granic". W planach było nagranie płyty z songami z musicalu i zaprezentowanie spektaklu publiczności ogólnopolskiej...

Niedługo potem Justyna Chowaniak - odtwórczyni tytułowej roli - wyjechała do Warszawy, by występować w Studiu Buffo (m.in. w "Metrze" i "Romeo i Julii"). Później mogliśmy ją oglądać w "Przebojowej nocy" i "Złotej sobocie", gdzie brawurowo zaśpiewała dwa przeboje Edith Piaf - "Milord" i "Padam, padam" (oba występy można obejrzeć na YouTube). Niedawno pojawiła się w 917. odcinku serialu "Na Wspólnej" - zagrała Magdę, koleżankę Maksa (Adam Fidusiewicz). Pracuje również jako stylistka - jej największym dotychczasowym osiągnięciem jest sesja minister Julii Pitery w tygodniku "Newsweek". Marta Wawrzyn uznała tę okładkę za jedną z najlepszych w całej historii polskiej edycji pisma. Z kolei Łukasz Sztandara - wcielający się w rolę muzyka z "Piramid" i Doktora - zagrał w chorzowskim Teatrze Rozrywki w "West Side Story". Wystąpił również w emitowanym w TVP2 serialu "Kopciuszek". Inni - jak na przykład Dawid Szec czy Michał Woźniak - traktowali "Julkę..." jedynie jako przygodę. Trzecia odsłona musicalu miała miejsce w czerwcu 2006 roku. Mimo, iż zmieniła się niemal połowa zespołu, był to naprawdę - jak głosił tytuł jednej z recenzji - "wielki powrót Julki".

W kwietniu ubiegłego roku wystawiono widowisko słowno - muzyczne "Życie jest teatrem, czyli biedny Lolo". Tworzywem literackim tej opowieści o relacjach między kobietą a mężczyzną były wiersze Białoszewskiego, Tuwima, Gałczyńskiego, Szymborskiej i samej Sałużanki. Podczas ostatniego castingu do Teatralnej Grupy Wielozadaniowej dostały się: Martyna Knot, Małgorzata Matusik, Magda Żalińska, Marzena Żytkowicz, Anna Matusik i Monika Polak. Pierwsza z nich wystąpiła - obok m.in. Roksany Jarzynki i Dominika Sochy - w spektaklu, zatytułowanym "Teatrzyk piosenki Zbigniewa R.", podsumowującym 40 lat pracy artystycznej Zbigniewa Rutkowskiego. Na przedstawienie złożyły się teksty Mirki Szawińskiej, Rafała Wojaczka, Tadeusza Śliwiaka i Ewy Sałużanki. Oprócz Teatralnej Grupy Wielozadaniowej w MCKiS działają m.in. zespół taneczny "Paradox", zrzeszająca młodych amatorów fotografii Szkoła Widzenia i Grupa Teatralna Theatrum Verbum.

Jak widać, Jaworzno nie jest pustynią na kulturalnej mapie Polski.

Tomasz Klauza
Dziennik Teatralny Katowice
29 lutego 2008