Nad wyraz ciekawa - bardziej dziwna

5 maja 2022 r. w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie rozpoczęła się VI. edycja Festiwalu Scenografii i Kostiumów „Scena w Budowie". Głównym elementem festiwalu jest konkurs, gdzie najlepsze polskie spektakle z sezonu artystycznego 2020/2021 walczą o „Złotą Kieszeń".

Co roku kwintesencją Festiwalu "Scena w budowie" jest przyznanie nagrody "Złota Kieszeń". Festiwal i towarzyszący mu konkurs mają na celu docenienie walorów wizualnych spektakli teatralnych. W finale konkursu bierze udział osiem spektakli o szczególnych walorach scenograficznych i kostiumograficznych, których premiery miały miejsce w sezonie artystycznym 2020/2021. Trzy z nich tj. „Zły" Teatru Polskiego z Bielska-Białej, „Faust" Teatru Wybrzeże w Gdańska oraz „Robot" w wykonaniu stowarzyszenia Unia Teatr Niemożliwy zostaną zaprezentowane na scenie CSK Lublin. Festiwal zakończy się pokazem plenerowego spektaklu „Peregrinus" Teatru KTO z Krakowa.

Tegoroczna edycja festiwalu rozpoczęła się 5 maja wernisażem "#Dorman2022". A już od 6 maja codziennie można odwiedzić wystawę poświęconą postaci Jana Dormana.

Jan Dorman to urodzony 11.03.1912 r. w Dębowej Górze artysta eksperymentator, reżyser, pedagog, twórca Teatru Dzieci Zagłębia, który pisał i adaptował teksty, tworzył oprawę plastyczną i muzyczną, niekiedy wcielał się w rolę aktora.

Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Malarstwa. W 1945 r. założył w Sosnowcu Międzyszkolny Teatr Dzieci, który w 1950 r. przeniósł do Będzina i dał nazwę Teatr Dzieci Zagłębia (tam teatr funkcjonuje do dziś). Dorman był autorem nowej wizji teatru, bardzo indywidualnie myślącym o nimi oraz. W niespotykany dotąd w Polsce sposób traktował lalkę teatralną a także konsekwentnie poszukiwał nowego języka teatralnego, który udało mu się stworzyć. Zmarł 21 lutego 1986. Jego pogrzeb był wydarzeniem niejako wyreżyserowanym przez niego, ponieważ wysnuł kiedyś plan wg, którego później zorganizowano uroczystość - ostatni performance Dormana, co w wielu wzbudziło podejrzenia jakoby sfingował on swoją śmierć.

"Dorman to postać zwrotna, przewrotna, konfabulująca, konsternująca, czasem absurdalna, ekscentryczna, zaskakująca i dziwaczna I teraz wyobraźmy sobie wystawę zbudowaną na wszystkich tych cechach w sali o wymiarach 25 metrów na 6 - Jan Dorman staje się tutaj przestrzenią, duchem, wyobraźnią. Jest w powietrzu, na ścianach, w wirtualnym eterze, wyświetla się i brzmi. Aby dobrze się tutaj czuć - trzeba pozwolić sobie na odrobinę dystansu." - Laura Sonik – kuratorka

Ekspozycja składa się z często nieoczywistych obiektów, instalacji związanych z Dormanem, w sposób stanowiący interpretację, parafrazę lub cytat z jego życia oraz twórczości. Wystawa wzbogacona jest o innowacyjne doświadczenia, poprzez multimedialne kompozycje, animacje, video, kody QR, czy przeniesie się do przestrzeni Dormana za pomocą gogli VR. Jedynym z głównych punktów, jaki można obejrzeć stanowi "sklejka" tj. autorska struktura papierowa Dormana, którą stanowi zbiór sklejonych kartek papieru z rysunkami, opisami scen, szkicami, zapisanymi obserwacjami autora oraz biletami czy rachunkami z restauracji.

Niewielka wystawa, może się zdawać z pozoru błaha, nie nad wyraz ciekawa - bardziej dziwna. Jednak już od progu zaskakuje i wzbudza lekką konsternację oraz niepokój, ale przede wszystkim wprawia odbiorcę w ciekawość. Po wejściu od razu wzrok przykuwa zawieszona niby niewinnie, lecz znacząco trumna. Uważam, że takie umiejscowienie tego obiektu jest niezwykle trafne, gdyż stanowi bodziec skupiający uwagę, skłaniający do zwolnienia i refleksji oraz subtelnie wciąga odbiorców w niejednoznaczny, wielowymiarowy świat Dormana. W przestrzeni da się wyczuć atmosferę absurdu, szaleństwa, eksperymentalności, ale także głęboko zakorzenionej pasji. Mistyczności wydarzeniu jakim jest wejście w ten świat poprzez wystawę nadaje fakt, że w otaczającej ciszy i delikatnym półmroku da się poczuć jakąś niematerialną obecność.

W moim odczuciu teatr lalek nadal stanowi niedoceniony obszar artystyczny w Polsce. Dlatego uważam, że warto zapoznać się z postacią i zgłębić choć namiastkę twórczości Jana Dormana - człowieka tak niezwykle związanego z tym rodzajem teatru który wywarł na niego spory wpływ, a także poczuć jego ducha poprzez tę wystawę.

Wystawa dostępna od 6.05.2022 do 3.07.2022 w CSK Lublin.

Weronika Linkiewicz
Dziennik Teatralny Lublin
9 maja 2022