Nie ma człowieka, nie ma problemu

Teatr Współczesny we Wrocławiu przedstawia spektakl, który w dokumentalny sposób opowiada o dramatycznych losach przesiedlonych Polaków i Niemców.

Spektakl ,,Transfer!” Jana Klaty to projekt niezwykły. W przedstawieniu występuje jedynie czterech zawodowych aktorów. Trzech z nich wciela się w przywódców politycznych: Stalina, Churchilla, Roosevelta a czwarty gra w zastępstwie zmarłego Jana Charewicza. Pozostałe osoby występujące w spektaklu to naoczni świadkowie historii: Polacy i Niemcy. Siedzą w głębi sceny i po kolei wychodzą przed publiczność opowiadając swoje autentyczne przeżycia wojenne we własnym języku. Na środku sceny, na podwyższeniu, wielcy politycy, rozstrzygają losy świata. Są wystylizowani na gwiazdy rockowe. Zachowują się bardzo cynicznie i żałośnie. Dyskutują o przesunięcie granic, jakby to była tylko zmiana cienkiej linii na mapie. Wiedzą, że niezależnie, co zagrają, świat będzie zmuszony gorzko zatańczyć w rytmie ich muzyki. Ofiarami odgórnie podejmowanych decyzję są zwykli ludzie, którzy podlegają bestialskiemu transferowi. Dla Stalina ludzie nie są żadnym problemem, gdyż problem można przecież zawsze wyeliminować.

Prawdziwe przeżycia głównych bohaterów są naprawdę poruszające i wstrząsające. Bardzo silnie oddziałuje na publiczność to, że ludzie, którzy przed nami stoją na scenie nie są aktorami, tylko naprawdę doświadczyli tych wszystkich okrucieństw, o których mówią.. Przesiedlenie Polaków z Kresów Wschodnich oraz wypędzenie Niemców są pokazane jako wydarzenia w równym stopniu tragiczne. Szczególnie straszne były historie niemieckich kobiet brutalnie gwałconych przez radzieckich żołnierzy.

Spektakl Jana Klaty nie sposób ocenić w kategoriach artystycznych. Jest to projekt kulturalny, który przedstawia historię zwaśnionych narodowych w celu wzajemnego pojednania. Jest to bardzo piękne, że Niemcy i Polacy występujący w przedstawieniu polubili się oraz zżyli się ze sobą. Pokazuje to, że jest to teatr społecznie zaangażowany, który nie tylko coś przedstawia, ale również zmienia otaczającą nas rzeczywistość. Ponadto należy docenić głównych bohaterów, którzy mieli odwagę wystąpić na wielu scenach na świecie, opowiadając swoje bardzo osobiste przeżycia, pomimo obaw, trudności i problemów zdrowotnych, Spektakl ,,Transfer!’’ jest znakomitą lekcją historii.

Adrian Walkus
Dziennik Teatralny Wrocław
17 lutego 2010