Perelman i liczby pierwsze

Świat widzialny i świat niewidzialny. Świat obrotów i ruchów spiralnych. To temat wystawy o twórczości Grigorija Jakowlewicza Perelmana, Karoliny Fandrejewskiej, Pawła Sokołowskiego, Doroty Walentynowicz, a także wszystkich realizatorów dramatu Nie trzeba Asji Wołoszynej w reżyserii Kamili Michalak, który ma prapremierę 27 czerwca 2015 roku we Wrocławskim Teatrze Współczesnym.

Na wystawie znajdującej się w foyer Teatru prezentowane są projekcje multimedialne dokumentacji filmowej i fotograficznej autorstwa Karoliny Fandrejewskiej, zdjęcia aktorów wykonane przez Pawła Sokołowskiego, obiekt instalacyjny zrealizowany przez Dorotę Walentynowicz oraz projekt scenografii Karoliny Fandrejewskiej, którego realizację można zobaczyć w spektaklu Nie trzeba na Scenie na Strychu.

Wystawa ma na celu wprowadzenie widzów w świat inspiracji realizatorów przedstawienia, ukazanie jego złożoności, połączenia sztuk interdyscyplinarnych w budowaniu swoistego wariantu teatru dokumentalnego.

RUCH – Inspiracje
Zaczęło się jesienią 2014 roku, kiedy grupa artystów w osobach reżyserki Kamili Michalak, scenografki Karoliny Fandrejewskiej, dramaturga Michała Pabiana, aktorów: Tomasza Orpińskiego, Tadeusza Ratuszniaka i Krzysztofa Zycha oraz kierownika literackiego WTW Maryli Zielińskiej, pojechała na wyjazd studyjny do Sankt Petersburga. Istotą pobytu było przybliżenie się do świata, w którym żyje słynny rosyjski matematyk Grigorij Perelman, a co za tym idzie zebranie inspiracji do scenariusza, spektaklu, postaci dramatu, scenografii oraz kostiumów.

Przez siedem dni, od 20 do 27 października, realizowany był intensywny program poznawania miejsc i kultury, z której pochodzi główna postać dramatu. Wszystkie wydarzenia jakie miały miejsce podczas wizyty studyjnej rejestrowane były kamerą przez scenografkę Karolinę Fandrejewską, która de facto była główną dokumentalistką wyjazdu. Umiejscowienie kamery na statywie piersiowym umożliwiło jej zespolenie się z okiem obiektywu. Zabieg ten nadał filmom i zdjęciom nie tylko bardzo intymny i poetycki charakter, ale także ukazał dualizm przestrzeni.

Artystka w naturalny sposób wnikała w świat ją otaczający. Płynnie przemierzała przestrzenie Nowej Sceny Teatru Aleksandryjskiego, gdzie grupa uczestniczyła w warsztatach teatralnych prowadzonych przez studentkę reżyserii Petersburskiej Akademii Sztuk Teatralnych, Jewgieniję Bogińską. Obserwowała współtowarzyszy podczas zwiedzania najważniejszych miejsc sztuki i kultury w Sankt Petersburgu: synagogi w szabat, Soboru Kazańskiego, Państwowego Muzeum Rosyjskiego czy Teatru Maryjskiego w czasie opery Kniaź Igor oglądanej z jaskółki, ulubionego miejsca Perelmana, miłośnika muzyki.

Zgłębianie postaci Grigorija Jakowlewicza odbywało się poprzez liczne spotkania i rozmowy z ludźmi, które znają go osobiście, jak nauczycielka matematyki w liceum Tamara Borisowna Jefimowa, obecny dyrektor tej szkoły Maksim Pratusiewicz, współpracownicy z Instytutu Matematycznego im. Stiekłowa Rosyjskiej Akademii Nauk – profesorowie Siergiej Kisliakow i Anatolij Wierszyk, a także poprzez wizytę w Pałacu Aniczkowa, dawnym Pałacu Pionierów, do którego Perelman uczęszczał na kółko matematyczne. Zebrany materiał filmowy cechuje wrażliwość na ruch, czas i przestrzeń, a intymność, kameralność spotkań staje się motywem przewodnim dokumentacji.

Szczególnym materiałem jest film z wizyty w prywatnym mieszkaniu na blokowisku Kupczino, peryferyjnej dzielnicy Petersburga, gdzie mieszka Grigorij Perelman. Wejście do przestrzeni, która jest wyobrażeniem miejsca, w jakim żyje bohater spektaklu, spojrzenie na powierzchnię, strukturę mieszkania, przedmioty w nim się znajdujące, ich barwy i fakturę, tworzy atmosferę bliskości i nadaje metafizyczny wymiar spotkania z matematykiem.

CZAS – Powrót do źródeł
Na wystawie oprócz stworzonej przez Karolinę Fandrejewską zdjęciowej i filmowej dokumentacji z Sankt Petersburga jako procesu powstawania dzieła literackiego i scenicznego, znajdują się również prace wykonane przez artystów zaproszonych do projektu przez reżyserkę Kamilę Michalak: Pawła Sokołowskiego oraz Dorotę Walentynowicz.

Paweł Sokołowski specjalizuje się w dziewiętnastowiecznej technice fotograficznej, tak zwanej technice mokrej płyty kolodionowej, charakteryzującej się krótszym czasem naświetlania szklanej płyty znajdującej się w aparacie fotograficznym, która pokryta jest substancją światłoczułą zawierającą jodek srebra. Artysta sportretował aktorów w scenografii spektaklu, a następnie zamknął portrety za szkłem https://www.youtube.com/watch?v=apec4CJV9qs

Dorota Walentynowicz zwróciła się w stronę prototypu aparatu fotograficznego i wykonała camerę obscurę, czarne pudełko zbudowane z dwunastościanu z niewielkim otworem przepuszczającym światło i matowymi szybkami w środku, dzięki któremu można uzyskać rozmyty lecz realistyczny obraz. Obiekt ten wykorzystywany jest w przedstawieniu, stanowi jego integralną część.

PRZESTRZEŃ – szklana spirala
Scenografia wykonana ze szkła, materiału praktycznie nieużywanego w teatrze, jest przejawem istnienia złotych proporcji w spirali Fibonacciego, w której występuje złoty podział w dwóch wymiarach przestrzeni. Ta forma powtarza się w przyrodzie w torach lotów owadów czy w kształcie muszli. Szklana spirala nawiązuje do budowy Wszechświata, ma ścisły związek z naturą i jest samoistnym dziełem sztuki nowoczesnej.

Zastosowanie jej w spektaklu obrazuje przeprowadzony przez Grigorija Perelmana dowód hipotezy Henri Poincarégo – w ogromnym uproszczeniu mówiąc – odnoszącej się do kształtu Wszechświata.

Katarzyna Śmielska – kuratorka wystawy

Wyjazd studyjny został dofinansowany ze środków Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
w ramach III Konkursu projektów, 2014.

(-)
Materiał Teatru
30 czerwca 2015