Podstawy prawne funkcjonowania teatrów publicznych

Publiczne teatry - samorządowe lub państwowe - działają na podstawie Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej z 25 października 1991 r.

Ustawa nie mogła rozwiązać podstawowego problemu – braku środków, ale zliberalizowała sytuację prawną i na nowo określała ramy prawne funkcjonowania instytucji kultury w odmiennych warunkach społeczno-politycznych i ekonomicznych. Dała instytucjom kultury znaczną swobodę merytoryczną i ekonomiczną (między innymi w sferze samodzielnego pozyskiwania środków). Umożliwiła swobodne zakładanie instytucji kultury przez różne podmioty, przekazywanie państwowych instytucji samorządom, tworzenie i finansowanie instytucji wspólnych oraz umocniła rolę terenowej administracji państwowej i samorządowej w życiu teatralnym kraju.

Z punktu widzenia gospodarki finansowej teatry, opery i filharmonie (a od 1996 r. także muzea, galerie, biblioteki, domy kultury) to instytucje artystyczne, czyli nie są zaliczane do tzw. sfery budżetowej – co oznaczało, że nie obowiązują w nich reguły prawa budżetowego (między innymi nie otrzymują dodatkowych środków na podwyżki płac przyznawanych przez państwo ustawowo dla całej gospodarczej sfery budżetowej).

W 1996 r. nowelizacja ustawy wprowadziła podział instytucji kultury na dwie kategorie: państwowe instytucje kultury (dla których organizatorem jest MKiS, inne urzędy centralne oraz wojewodowie) oraz samorządowe instytucje kultury (dla których organizatorem są władze samorządowe). W obrębie instytucji państwowych dokonano swoistej kategoryzacji ze względu na stopień odpowiedzialności państwa za ich utrzymanie – wyodrębniono instytucje narodowe, jako szczególnie istotne dla rozwoju kultury otrzymujące bezpośrednio dotacje z ministerstwa, i instytucje państwowe, podległe wojewodom.

(-)
Materiały KKP
1 lipca 2009