Teatr między Słowami

Paweł Passini, Mariusz Bonaszewski, Paweł Janyst i D'Roots Brothers, czyli neTTheatre w jubileuszowym koncercie. Master class z mistrzyniami słowa: Mają Komorowską i Ireną Jun. Do tego uznane spektakle i wydarzenia muzyczne z Portugalii, Izraela czy Grecji, opowieść o człowieku w zderzeniu z cyberświatem w premierowym dramacie w reżyserii Tomasza Rodowicza oraz... sekretne życie społeczne pszczół. Na przełomie sierpnia i września Teatr Chorea po raz kolejny zaprasza widzów do wspólnych poszukiwań w ramach Międzynarodowego Festiwalu Retroperspektywy. Tegoroczna edycja przebiegnie pod hasłem Teatr między Słowami.

Organizowane co dwa lata Retroperspektywy to miejsce konfrontacji artystycznych teatru niezależnego oraz mainstreamowego, platforma spotkań, warsztatów i dyskusji.

– Jako jedyny festiwal w Polsce odrzucamy podziały na gatunki i nurty. Nie różnicujemy artystów na zawodowców i amatorów. Prezentujemy najciekawsze zjawiska teatralne, definiując kulturową tożsamość współczesnego człowieka – mówi Tomasz Rodowicz, dyrektor artystyczny festiwalu. – Program tegorocznej edycji skonstruowaliśmy tak, by pokazać najbardziej skrajne i różnorodne sposoby użycia SŁOWA w teatrze współczesnym. Zobaczymy więc spektakle, które wyznaczają nowe myślenie o teatrze, zacierają różnice między koncertem i misterium, widowiskiem i rytuałem. Wcielają słowo w ciało, a aktora w pieśń i ruch – podkreśla Rodowicz.

Przed widzami, począwszy od 24 sierpnia, dwa weekendy przeglądów spektakli i wydarzeń muzycznych. Na sobotnie i niedzielne przedpołudnia zaplanowano warsztaty i master class, a po przedstawieniach rozmowy z twórcami.

W programie między innymi poetyckie spotkanie z jedną z najwybitniejszych polskich aktorek – Mają Komorowską, podczas którego poezja wielkich polskich mistrzów słowa jak Herbert, Miłosz, Pawlikowska-Jasnorzewska stanie się dla artystki narzędziem do tworzenia żywej relacji z widzem.

W głośnym monodramie Matka Makryna, stworzonym na podstawie powieści Jacka Dehnela zobaczymy z kolei Irenę Jun, uznawaną za jedną z najlepszych wykonawczyń ról Beckettowskich na świecie. Tym razem wystąpi w monologu przeoryszy klasztoru bazylianek w Rzymie, która w latach 40. XIX wieku stała się obiektem fascynacji i uwielbienia polskiej emigracji i europejskiej prasy. Tajemnicza kobieta sięgnęła szczytów władzy, zarówno świeckiej, jak i kościelnej.

Retroperspektywy to wydarzenie międzynarodowe. Dają możliwość prześledzenia zjawisk we współczesnym teatrze na świecie, stąd obecność zagranicznych gości. Wśród nich wybitna i wielokrotnie nagradzana grupa tancerzy z Portugali – Vortice Dance Company. Jej widowisko taneczne Home 2.0., w którym wizualizacje w pełni współgrają z tancerzami, mówi o kulturze i wartościach poprzez opowieść o psychospołecznej adaptacji astronautów, żyjących w odizolowanym środowisku statku kosmicznego, tworzącego swoisty dom w kosmosie.
Festiwalowa publiczność zobaczy też przedstawienie Lear The Bastard's Story (Lear. Puppets and People) izraelskiej grupy Malenki Theatre. Podtytuł spektaklu traktować można i dosłownie i w przenośni, bo grupa wykorzystuje na scenie laki teatralne i marionetki. W warstwie dramaturgicznej ta trawestacja na temat dzieła Wiliama Szekspira skupia się na bezwzględnej i niepohamowanej walce o dziedzictwo.

Z kolei spektakl ACESTICA – Nikos Kazantzakis: Śpiewy z Krety greckiego Omma Studio Theater, nazywany przez twórców „opusem", przyjmie formę teatralnego rytuału, czerpiącego siłę z ludzkiego głosu, będzie formą badania związków między teatrem i obrzędem. Sam tekst – AESCETIC: Salvatores Dei to seria duchowych ćwiczeń napisana przez uznanego na całym świecie greckiego autora Nikosa Kazantzakisa, pochodzącego z Heraklionu na Krecie.

W festiwalowym programie znalazł się też koncert Pokój jej cieniom tria wokalnego Trzy Dni Później. Utwory pochodzą z trzeciego albumu grupy o tym samym tytule i stanowią zbiór własnych oraz zebranych impresji muzycznych. Słowa i melodie ukazują wielokulturowość Dolnego Ś́ląska, z którego pochodzą wokalistki. Artystki opisują go jako tygiel wydarzeń historycznych i społecznych, widziany oczami kobiet na przestrzeni kilku wieków. Obok rodzinnych wspomnień, pojawiają się te, oparte na twórczości Anny Louise Karsch czy Ester Golan.

Do osobistych doświadczeń odwołuje się też Aurora Lubos w swoim performensie Welcome/Witajcie. Niezależna artystka związana z gdańską i brytyjską sceną tańca współczesnego ma na koncie kilka mocnych, autorskich spektakli solowych. Działanie, które zaprezentuje w Łodzi to jej komentarz w sprawie imigrantów ginących na morzu, próba przeniesienia odległych obrazów w naszą rzeczywistość, polską, namacalną, wzbudzenia empatii w oglądających, niereagujących, obserwatorach.

Natomiast Galeria i Pracownia Art Brut oraz Igor Gawlikowski zaprezentują Słowa – wystawę i multimedialny muzyczny performens, którego bezpośrednią inspirację stanowią prace twórców zrzeszonych we wrocławskiej Galerii i Pracowni Art Brut. Kluczem dla działań performatywnych jest „słowo", które w kontekście prac twórców zyskuje nowe, rozszerzone znaczenie.

Retrospektywy to również spektakle Teatru Chorea. Pierwsza z nich to premierowa 2.0.4.5. Miniopera metafizyczna w reżyserii Tomasza Rodowicza. Rok 2045 jest określany przez naukowców jako data, w której człowiek osiągnie nieśmiertelność. Spektakl ma być głosem w dyskusji o kondycji duchowej współczesnego człowieka i zagrożeń związanych z cyberświatem. Na ile prace nad sztuczną inteligencją i najnowszymi narzędziami do zabijania, stanowią rzeczywiste zagrożenie dla gatunku ludzkiego?

Druga z propozycji Teatru Chorea to Rój. Sekretne życie społeczne w inscenizacji Janusza Adama Biedrzyckiego, czyli historia o rolach społecznych, rodzinnych więziach, religijnym podporządkowaniu i miłosnej manipulacji, która stanowić ma źródło pogłębionej wiedzy o analogiach między światem ludzkim i światem pszczół. Po raz kolejny Teatr Chorea do współpracy zaprosił osoby niewidome i słabowidzące.

Organizatorzy festiwalu nie zapominają o najmłodszych widzach. Dla widzów od piątego roku życia mają widowisko Bracia polarnej zorzy, oparte na mało znanych baśniach i legendach krajów nadbałtyckich. Spektakl jest wielowarstwowy, bogaty i piękny na poziomie muzyki, obrazu oraz światła, a wielobarwne obrazy tworzą aktorzy Teatru Figur Kraków – jeden z najbardziej znanych teatrów cieni w Polsce.
Na finał festiwalu muzyka słów oraz słowa wydobyte z muzyki w ramach koncertu neTTheatre. Jego program z okazji dziesięciolecia formacji łączy fragmenty najgłośniejszych spektakli Kukła. Księga Blasku, Znak Jonasza, Bieguny, HIDEOUT/Kryjówka czy Hindełe. Siostra sztukmistrza". Na scenie wybitni twórcy: Mariusz Bonaszewski, Paweł Passini, Paweł Janyst, Beata Passini, D'Roots Brothers, Daniel Moński. Całość w efektownej oprawie wizualizacji Marii Porzyc.

Festiwalowy program dopełniają master class przygotowane przez festiwalowych gości: Słowo na scenie, niewykorzystany potencjał (Maja Komorowska), Słowo pisane a słowo mówione (Irena Jun), Słowo przemienione w gest sceniczny (Cláudia Martins and Rafael Carriço).
Będą też warsztaty dla najmłodszych odbiorców w wieku 0-6 lat. Zajęcia umuzykalniające wg teorii E.E. Gordona poprowadzi Natalia Wicher. Będą się one składać w dużej mierze ze śpiewanek zróżnicowanych tonalnie i rytmicznie oraz rytmiczanek w typowych i nietypowych metrach.

Pełen program festiwalu jest dostępny do wglądu na stronie: http://www.retroperspektywy.com/pl/wydarzenia/program/

Wszystkie festiwalowe wydarzenia odbędą się w Fabryce Sztuki w Łodzi.

Joanna Karpińska
Materiał organizatora
2 lipca 2018