Trzy, czyli dwa

W przyszłym roku kończą się kadencje dyrektorów Polskiej Filharmonii Bałtyckiej, Opery Bałtyckiej i Teatru Wybrzeże. O sposobach wyłaniania dyrektorów instytucji i powszechnym zainteresowaniu tym procesem, z Beatą Jaworowską, zastępcą Dyrektora Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, rozmawia Piotr Wyszomirski z Gazety Świętojańskiej.

Piotr Wyszomirski: Zbierając w internecie informacje na temat Opery Bałtyckiej na stronie www.bip.pomorskie.eu, znalazłem ogłoszenie o konkursie na kandydata na dyrektora Opery. Ogłoszenie zostało zamieszczone na podstawie uchwały Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 3 listopada 2015 roku. Szukając komentarzy i artykułów na temat konkursu na dyrektora tak ważnej instytucji, znalazłem oprócz BIPu tylko dwie strony ogłoszeniowe gazet. Poza tym kilka stron zajmujących się ofertami pracy, na których np. na hasło "Opera" można znaleźć ofertę pracy dla oświetleniowca a poniżej dla dyrektora. Nie ma ani jednego artykułu w lokalnej prasie, ogólnopolskie wortale milczą na ten temat. Skąd takie małe zainteresowanie i tak niskie rangowanie konkursu na "perłę w koronie" pomorskiej kultury wysokiej?

Beata Jaworowska* [na zdjęciu]: Ogłoszenie o konkursie na kandydata na dyrektora Opery Bałtyckiej zostało umieszczone w Gazecie Wyborczej ogólnokrajowej, dodatku regionalnym, WWW.bip.pomorskie.eu, a także wywieszone w Operze i UMWP. Jest to zgodne z Rozporządzeniem Ministra Kultury z dnia 30 czerwca 20014 roku w sprawie organizacji i trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko instytucji kultury. W ten sposób zamieszczane są wszystkie ogłoszenia o konkursach organizowanych przez Zarząd Województwa Pomorskiego (w 2013 roku - 3, w 2014 - 4). Reakcje mediów na poszczególne konkursy są bardzo różne i - niestety - nie potrafię ich wytłumaczyć.

W ogłoszeniach o konkursach odstąpiliście państwo od pomysłu tandemu - wspólnych aplikacji na dyrektora i dyrektora artystycznego. Dlaczego? Czy jest to tak naprawdę konkurs na dyrektora naczelnego i artystycznego?

- Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej jednoznacznie określa, kto kieruje instytucją. W przypadku Opery Bałtyckiej jej statut pozwala bądź na powołanie zastępcy dyrektora do spraw artystycznych bądź na zrezygnowanie z jego powoływania. Jest oczywiste, że kandydat na dyrektora powinien znać tak podstawowe dokumenty jak statut instytucji i określić swoje zamiary w koncepcji działalności.

Z tą samą datą jest publikowane ogłoszenie konkursowe na kandydata na dyrektora naszej Filharmonii. Czy będzie także trzeci konkurs - na kandydata na dyrektora Teatru Wybrzeże? W przypadku opery i filharmonii Organizator zamierza przeprowadzić konkurs na dyrektora (kandydata na dyrektora), a w przypadku teatru odstępuje się od tej formy wyłonienia zarządzającego placówką. Czy ten fakt można rozumieć jako ocenę pracy wszystkich trzech, dotychczasowych dyrektorów, czyli Romana Peruckiego, Marka Weissa i Adama Orzechowskiego? Tylko ten ostatni w oczach urzędu zasłużył na automatyczne przedłużenie?

- Zarząd Województwa Pomorskiego podjął dwie uchwały dotyczące ogłoszenia konkursów na kandydatów na dyrektorów: Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. Fryderyka Chopina w Gdańsku oraz Opery Bałtyckiej w Gdańsku. Kadencje dyrektorów tych instytucji kończą się 31 sierpnia 2016 roku. Wtedy też kończy się kadencja dyrektora Teatru Wybrzeże. Umowa z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Państwowego Teatru Wybrzeże w Gdańsku - zawarta między Skarbem Państwa - Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwem Pomorskim i Gminą Miasta Sopot, a w następstwie tej umowy statut Teatru Wybrzeże, stanowią, że: "Dyrektor Teatru powoływany będzie w trybie określonym w Ustawie przez Zarząd Województwa Pomorskiego z tym, że powołanie i odwołanie Dyrektora następuje w uzgodnieniu z Ministrem i po zasięgnięciu opinii Gminy". Marszałek Województwa Pomorskiego, mając na uwadze fakt, że Dyrektor Teatru jest pomysłodawcą i realizatorem rozpoczętej w bieżącym roku inwestycji "Poprawa stanu zabytkowego budynku Starej Apteki z XVII wieku wraz z Przejściem Bramnym i murami obronnymi Głównego Miasta w Gdańsku poprzez nadanie nowych funkcji kulturalnych", a także wysoko oceniając sprawowanie przez Niego obowiązków dyrektora, zwrócił się do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (zgodnie z zapisami Umowy) z prośbą o odstąpienie od procedury konkursowej. Obecnie oczekujemy na odpowiedź. W przypadku dyrektorów PFB i OB zasadnicze znaczenie miały - często rozbieżne - opinie ciał społecznych działających w tych instytucjach, a niekiedy także mediów, odnośnie ich funkcjonowania.

Jak wygląda procedura przedłużenia kadencji? Do czego organizator jest zobowiązany po uzyskaniu pozytywnej odpowiedzi od ministra?

- Zgodnie z ustawą o prowadzeniu i organizowaniu działalności kulturalnej Dyrektor instytucji kultury powoływany jest na czas określony (w instytucjach artystycznych od trzech do pięciu sezonów artystycznych). Powołanie na kolejny okres możliwe jest albo w wyniku konkursu (art. 16.2 ustawy) albo bez przeprowadzenia konkursu po zasięgnięciu opinii Ministra (art. 16. 3, 3a). W obu przypadkach przed powołaniem Organizator zawiera z kandydatem umowę określająca warunki organizacyjno-finansowe działalności instytucji.

W najbliższym czasie, tj. w perspektywie kilkunastu miesięcy, kończą się kadencje dyrektorów innych instytucji kultury. W których z nich będą przeprowadzone konkursy, a którzy dyrektorzy mogą liczyć na "łatwiejszą ścieżkę"? Wybory w instytucjach kultury, których organizatorem lub współprowadzącym jest sejmik województwa pomorskiego, będą odbywać się już w nowej sytuacji politycznej. Czy obawia się pani upolitycznienia konkursów? Czy jest możliwa sytuacja, że np. wszystkie decyzje będą wstrzymane do czasu uporządkowanie sytuacji przez nowe władze centralne i, co nie jest nieprawdopodobne, dojdzie do przełożenia tych konkursów na czas bardzo możliwych nowych, przedterminowych wyborów samorządowych? Czy można mówić o pewnym pośpiechu z państwa strony w celu uniknięcia takiej sytuacji?

- W 2017 roku kończą się kadencje dyrektorów (mowa wyłącznie o instytucjach, w których wyłanianie dyrektora prowadzi ZWP): Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej (30.06), Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej (30.06), Teatru Muzycznego (31.08). Decyzje dotyczące trybu wyłaniania kandydatów zostaną podjęte z podobnym wyprzedzeniem czasowym jak obecnie (zgodnie z zaleceniem podręcznika dobrych praktyk MKiDN). To pozwala z jednej strony na odpowiednie przygotowanie nowego dyrektora i płynne przekazanie instytucji , jeżeli następuje zmiana na stanowisku, z drugiej na uniknięcie perturbacji w przypadku przedłużenia procedury, nierozstrzygnięcia konkursu czy innych nieprzewidzianych sytuacji.

***

*Beata Jaworowska - Zastępca Dyrektora Departamentu Kultury w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, z samorządem wojewódzkim związana od początku jego istnienia. Zajmuje się współpracą z instytucjami kultury, związkami i stowarzyszeniami twórczymi, stowarzyszeniami kulturalnymi, partnerami zagranicznymi w zakresie kultury. Absolwentka filmoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim (dyplom w 1986 r.) Zainteresowania filmowe związane głównie z wczesnym okresem kina - bardzo intensywnym rozwojem myśli i teorii filmowych, poszukiwaniem nowatorskich rozwiązań stylistycznych (np. dzięki odmiennemu spojrzeniu twórców na montaż). Wcześniej związana zawodowo m.in. z Nadbałtyckim Centrum Kultury (wicedyrektor w latach 1993-1997), Uniwersytetem Gdańskim (zajęcia z przedmiotów związanych z historią i teorią filmu oraz wprowadzeniem do wiedzy o kulturze w latach 1986-1988), współpracowała z prasą, telewizją oraz dyskusyjnymi klubami filmowymi. Członek kolegiów doradczych m.in.: Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, Nadbałtyckiego Centrum Kultury, Pomorskiej Fundacji Filmowej, Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie.

Piotr Wyszomirski
Gazeta Świętojańska
21 listopada 2015