Utwór na siedmiu solistów

Premiera opery Victora Ullmanna w Nowym Sączu

Podczas XV Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu, odbędzie się premiera wyjątkowego utworu – opery „Cesarz Atlantydy lub odmowa śmierci” Victora Ullmanna. Kompozytor zginął w Auschwitz-Birkenau, a partytura jego dzieła cudem ocalała z obozu koncentracyjnego. W spektaklu, w inscenizacji Opery Krakowskiej, wezmą udział laureaci Konkursów im. Ady Sari.

Victor Ullmann – Czech, żydowskiego pochodzenia, uważany jest za jednego z najważniejszych kompozytorów muzyki współczesnej. Kształcił się u Arnolda Schönberga, był asystentem Alexandra Zemlinskiego. Po krótkim pobycie w Stuttgarcie, powrócił do Pragi, gdzie został mianowany dyrygentem Nowego Teatru Niemieckiego. W 1942 roku trafił do obozu koncentracyjnego w Terezinie, nie przestał jednak komponować. W obozie napisał ok. 20 utworów, w tym 3 sonaty fortepianowe, pieśni chóralne, a także wiele pieśni do tekstów żydowskich, hebrajskich oraz do poezji Hölderlina, Meyera, Trakla i Rilkego. Organizował także koncerty dla współwięźniów.

„Cesarz Atlantydy lub odmowa śmierci” to bodajże najsłynniejszy utwór Ullmanna. Napisany został w 1944 roku w Terezinie do libretta jednego z towarzyszy niedoli – Petera Kiena. Ullmann niestety nie doczekał premiery swego dzieła. W październiku tego samego roku kompozytora deportowano do Auschwitz, podobnie jak młodego twórcę libretta. Ullmannowi w ostatniej chwili odradzono zabrania partytury. Obaj twórcy zginęli w Oświęcimiu, ale rękopis opery ocalał dzięki jednemu z więźniów obozu i po wielu latach został odnaleziony w Londynie. Premiera „Cesarza” odbyła się dopiero po 30 latach, w Amsterdamie, w Bellevue Theater w 1975 roku.

Opera ta stworzona w tak straszliwych warunkach jest utworem na siedmiu solistów i mały zespół instrumentalny. Imponuje bogactwem muzycznego arsenału, w którym tradycyjne formy operowe przeplatają się z tańcami o jazzowych rytmach, piosenkami wyjętymi jakby z teatru Kurta Weilla, a nawet dodekafonią. W nutach alegorycznej opowieści o żądnym wojny Cesarzu Atlantydy, kompozytor ukrył tragiczną rzeczywistość. Do najsłynniejszych realizacji opery należą produkcje z Berlina (1989) i Monachium (1992/3).

Premierowy spektakl Opery Krakowskiej rozpoczynający tegoroczny festiwal to kolejna próba zmierzenia się z tym wstrząsającym dziełem.  Solistami premiery podczas XV Międzynarodowego Festiwalu im. Ady Sari będą sami jego laureaci, m.in. Leszek Skrla, Stanisław Kierner, Adam Zdunikowski, Kamila Kułakowska, Agnieszka Tomaszewska i Anna Lubańska. Premierą wyreżyserowaną przez Beatę Redo-Dobber, w scenografii Marka Brauna dyrygował będzie Tomasz Tokarczyk.
 
W ramach Festiwalu trwającego od 17 kwietnia do 3 maja pokazanych zostanie w sumie siedem inscenizacji operowych. W spektaklach zaprezentują się zespoły operowe rodem ze Słowacji, Czech, Węgier i Niemiec. Festiwal zakończy plenerowa inscenizacja „Halki” Stanisława Moniuszki w wykonaniu zespołu Opery Śląskiej w Bytomiu. „Halka” wystawiona zostanie na specjalnie zbudowanej scenie na bulwarach rzeki Dunajec w Nowym Sączu.

(-)
Materiały Festiwalu
4 kwietnia 2009