W kulturze płace nieduże

Dla większości pracowników instytucji kultury średnia krajowa pozostaje niespełnionym marzeniem. W mocno spauperyzowanej branży tylko dyrektorzy-menedżerowie nie muszą przy kasie lać łez - pisze Iwona Kłopocka w Nowej Trybunie Opolskiej.

W instytucjach kultury zarabia się słabo i Opolszczyzna nie jest tu wyjątkiem. Kiedy na początku roku były już minister kultury oznajmił, że średnie zarobki w tej branży to ponad 4,5 tys. zł, "kulturalni" zawyli z oburzenia, bo w rzeczywistości regułą są tu zarobki poniżej średniej krajowej (ta w II kwartale br. wyniosła 3854 zł). W naszym regionie pogarszająca się sytuacja finansowa samorządu wojewódzkiego sprawia, że od kilku lat marne pensje ludzi kultury stoją w miejscu. Przybywa za to obowiązków redukowanym załogom.

Bibliotekarze

Młody bibliotekarz z doktoratem zarabia w Opolu 1850 zł. Doświadczona pracownica biblioteki w bogatej podopolskiej gminie wyciąga niespełna 3,5 tys. Oczywiście brutto. Bibliotekarka to już od dawna nie jest jedynie miła pani podająca książkę z półki. To wszechstronnie wykształcona specjalistka ze studiami podyplomowymi włącznie. Ale przy wypłacie może poczuć się jak intelektualny leń, bo miesięczne wynagrodzenie (mediana) bibliotekarza w Polsce wynosi 2415 zł. Połowa fachowców w tej branży zarabia od 2070 do 3000 zł. Dobrze, jeśli można do tego dorzucić choćby skromną premię. W Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Opolu premii nie ma, podobnie jak trzynastek. Musi wystarczyć skromna goła pensja, tylko u nielicznych zbliżająca się do średniej krajowej.

Muzealnicy

Traktowani są, jakby byli zabytkami, których pilnują, i nie musieli jeść. Miesięczne wynagrodzenie (mediana) kustosza w Polsce wynosi 3220 zł. Połowa pracowników merytorycznych krajowych muzeów zarabia od 2645 do 3938 PLN. W opolskich muzeach stawki zasadnicze są o 10-25 proc. niższe. Nawet nie ma za bardzo komu zazdrościć, bo średnie zarobki pracowników Muzeum Narodowego w Krakowie wiosną tego roku wynosiły 3200 zł. Doszło tam do buntu i domagano się od ministra kultury 1500 zł podwyżki. W naszych muzeach, podległych samorządowi wojewódzkiemu, nie buntują się, choć coraz bardziej zaciskają pasa.

Aktorzy

Miesięczne wynagrodzenie (mediana) aktora w Polsce wynosi 3450 zł. Zarobki połowy krajowych aktorów wahają się od 2220 zł do 4160 PLN. 85 proc. tych kwot stanowi płaca podstawowa, zwana gażą. W Teatrze Kochanowskiego w Opolu pensje podstawowe aktorów wahają się od 1950 zł do 2320 zł brutto. Pensje zasadnicze od dłuższego czasu utrzymują się na tym samym poziomie. Oprócz gaży aktor dostaje honoraria za przedstawienia. W "Kochanowskim" stawki wahają się od 200 do 450 zł brutto. W Opolskim Teatrze Lalki i Aktora za spektakl można dostać od 150 do 350 zł. Wszystko zależy od wagi roli, aktorskiego doświadczenia i uznania dyrektora. Sama stawka to nie wszystko, trzeba jeszcze grać. Chodliwy tytuł wstawiony do miesięcznego repertuaru 10 razy da grającym w nim aktorom Kochanowskiego od 2 do 4,5 tys. zł. Kto nie gra - musi się zadowolić (choć o zadowoleniu trudno w tym przypadku mówić) gołą gażą. Aktor pojawiający się miesięcznie na scenie trzy razy, przymiera głodem. I z zazdrością patrzy na pracowników technicznych. Montażysta w "Kochanowskim" może wyciągnąć nawet 5 tys. zł miesięcznie.

Stara prawda, że na aktorstwie teatralnym nie zbuduje się fortuny, wciąż pozostaje aktualna. Agata Kulesza, jedna z najlepszych polskich aktorek, niedawno przyznała, że w teatrze zarabia 1600 zł. Prawdziwe pieniądze są w telewizji, np. gwiazda "Rancza" za dzień zdjęciowy dostaje 4 tys. zł, tyle, ile wyniosła polska średnia krajowa w lipcu.

Muzycy

Do zawodu przygotowują się znacznie dłużej niż lekarze, ale zarabiają tyle co kot napłakał. Sami o sobie mówią "żebracy we frakach". Edukacja muzyczna trwa 17-18 lat, bo zaczyna się zwykle u dziecka 7-letniego. Bez poświęcenia młodości na naukę o posadzie w orkiestrze nie ma co liczyć, a i tak wciąż trzeba ćwiczyć we własnym zakresie, by utrzymać formę. Marnie jest w Opolu, ale nie lepiej także w Filharmonii Narodowej w Warszawie, gdzie - jak obliczono w grudniu ub. roku - muzyk zarabiał mniej niż kierownik sklepu w "Biedronce". Miesięczne wynagrodzenie (mediana) muzyka w Polsce wynosi 2734 zł. Zarobki 50 proc. krajowych muzyków wahają się od 2192 do 3493 zł. 93 procent wynagrodzenia to pensja podstawowa. Może jeszcze być premia, ale w Filharmonii Opolskiej w ramach oszczędności ostatnio się jej nie wypłaca.

Muzyk Filharmonii Berlińskiej zarabia 90 tys. euro rocznie i nie robi nic innego poza graniem w orkiestrze. Ale to ekstraklasa. Zachodni filharmonik dobrego zespołu ma 3 tys. euro miesięcznie. Filharmonik opolski o średniej krajowej może tylko marzyć. A jego praca to opanowanie materiału nutowego w domu, godziny prób w filharmonii i koncerty w weekendy (4 w miesiącu - tak wysoka norma to rzadkość). Żeby wystarczyło na utrzymanie rodziny, musi dorabiać - w szkole muzycznej, na prywatnych lekcjach lub chałturach. Gra do kotleta - choćby to był de volaille na weselnym przyjęciu - nie jest czymś, do czego się chętnie przyznają.

***

Przykłady:

Młodszy bibliotekarz, 1 rok pracy, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu: 1850 PLN brutto

Kustosz, 10 lat pracy, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu: 2420-2620 PLN brutto plus dodatek stażowy 240-260 PLN plus dodatek funkcyjny 360-630 PLN miesięcznie. Razem do 3510 PLN brutto

Starszy kustosz, 20 lat pracy, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu: maksymalnie 3200 PLN brutto plus dodatek stażowy 320 PLN plus maksymalny dodatek funkcyjny 630 PLN miesięcznie. Razem do 4150 PLN brutto

Dyrektor biblioteki miejskiej w Kędzierzynie-Koźlu: do 5900 PLN brutto

Dyrektor biblioteki o statusie wojewódzkim w Opolu: 8550-11 600 PLN brutto

Muzealnik - pracownik merytoryczny, Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, 1890-3440 PLN pensji zasadniczej plus dodatek stażowy. Razem 2268-5272 PLN brutto

Muzealnik - pracownik merytoryczny. 20 lat pracy, kierownik działu, Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, 3440 PLN plus 680 PLN dodatek stażowy plus 600-800 PLN dodatek funkcyjny. Razem do 4920 PLN brutto

Muzealnik - pracownik obsługi. Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu 1800-3120 PLN brutto

Dyrektor muzeum o statusie wojewódzkim w Opolu: 7800-9100 PLN brutto

Aktor, 1 rok pracy, Opolski Teatr Lalki i Aktora: 1850 PLN brutto gaża plus 150-350 PLN za przedstawienie. Przy 10 spektaklach w miesiącu razem 3350-5350 PLN brutto

Aktor, 5 lat pracy, Teatr Kochanowskiego w Opolu: 1950 PLN brutto plus dodatek stażowy 98 PLN zł plus wynagrodzenie urlopowe 56 PLN plus 1555 PLN brutto za spektakle. Razem średnio na miesiąc: 3659 PLN brutto

Aktor, 25 lat pracy, Teatr Kochanowskiego w Opolu: 2320 PLN brutto plus dodatek stażowy 580 PLN brutto plus wynagrodzenie urlopowe 195 PLN brutto plus 1404 PLN brutto za spektakle. Razem średnio na miesiąc 4499 PLN brutto

Aktor, 32 lata pracy, Opolski Teatr Lalki i Aktora, gaża 2544 PLN brutto plus honoraria za spektakle 150-350 PLN brutto. Razem - przy 10 spektaklach miesięcznie do 6044 PLN brutto

Pracownik pracowni plastycznej, 20 lat pracy, Opolski Teatr Lalki i Aktora, 2434 PLN brutto plus premia do 30 proc. Razem do 3164 PLN brutto

Obsługa techniczna, 10 lat pracy, Teatr Kochanowskiego: 1783 PLN brutto plus premia 286 PLN brutto plus dodatki 1332 PLN brutto. Razem do 3401 PLN brutto

Obsługa techniczna, 25 lat, Teatr Kochanowskiego: 2077 PLN brutto plus premia 794 PLN brutto plus dodatki 2250 PLN brutto. Razem do 5121 PLN brutto

Kompozytor, Teatr Kochanowskiego, umowa o dzieło - od 5000 PLN brutto

Scenograf, Teatr Kochanowskiego, umowa o dzieło - od 7000 PLN brutto

Dyrektor teatru, Teatr Kochanowskiego w Opolu: 5600 PLN brutto plus dodatek funkcyjny 2800 PLN brutto plus dodatek stażowy 600 PLN brutto. Razem: 9000 PLN brutto

Reżyser, Teatr Kochanowskiego, umowa o dzieło - od 15 000 PLN brutto

Muzyk tutti, 10 lat pracy, Filharmonia Opolska: 2400 PLN brutto plus dodatek stażowy 240 PLN brutto. Razem 2640 PLN brutto

Muzyk solista, 10 lat pracy, Filharmonia Opolska: 2664 PLN brutto plus dodatek stażowy 266 PLN brutto. Razem 2930 PLN brutto

Muzyk koncertmistrz, 20 lat pracy, Filharmonia Opolska: 2976 PLN brutto plus dodatek stażowy 595 PLN. Razem 3571 PLN brutto

Dyrektor, Filharmonia Opolska: 5600 PLN brutto plus 50 proc. dodatku funkcyjnego plus dodatek stażowy. Razem do 9000 PLN brutto

Malarz, Opole, za namalowanie portretu dziecka dostał od zleceniodawcy 1800 PLN na rękę..

Iwona Kłopocka
Nowa Trybuna Opolska
9 września 2015