Wkrótce "Gorzkie Żale"

Tegoroczna edycja "Gorzkich Żali" odbędzie się od 7 do 27 marca. "Gorzkie Żale" w tym roku podzielono na cykle tematyczne przypisane do dni tygodnia. W trakcie festiwalu pojawią się m.in. Krzysztof Zanussi, Krystyna Janda, Maja Komorowska, Dorota Segda, Krzysztof Penderecki.

Koniec karnawału, posypanie głowy popiołem, okres Wielkiego Postu to moment zadumy i pytań, na które trudno udzielić jednoznacznych odpowiedzi. Pytania te od stuleci stawiają sobie wierzący, wątpiący, poszukujących, niewierzący. Festiwal "Gorzkie Żale" to wyjątkowa oferta kulturalna - dzięki niej nasze poszukiwania mogą być bardziej świadome, pogłębione, umieszczone w wielu kontekstach, takich jak historia Fausta czy podróż Dantego.

Tradycja gorzkich żali stanowi punkt wyjścia do myślenia o cierpieniu, śmierci, żałobie. Myślenie to jest z kolei punktem odniesienia w sztuce - teatr, koncert, film, debata, wystawa, które będą miały miejsce w trakcie festiwalu, służą jednemu celowi. Jest nim rozwinięcie i pogłębienie na wielu płaszczyznach motywu wiodącego festiwalu. Motyw ten, z każdą edycją inny, umieszczony jest zawsze w "cieniu Krzyża" i dotąd były nim wątki zaczerpnięte z Dantego, Dostojewskiego czy Becketta. W roku obecnym dominującym nurtem festiwalu będzie mit faustowski.

- Pojawia się naturalnie pytanie, co łączy Fausta z tematyką pasyjną. Uważna lektura nie pozostawia wątpliwości, że w akcję "Fausta" wpisane są wydarzenia z okresu Wielkiego Postu. Jest to kolejne dzieło po "Boskiej Komedii" Dantego, które pokazuje, jak wielcy pisarze mierzyli się z tajemnicą Krzyża. Takie bowiem są nasze "Gorzkie Żale". Od Biblii do Dostojewskiego i Becketta. Od Grotowskiego do Jana Pawła II. Nie bez powodu w podtytule "Gorzkich Żali" widnieje podpis "Festiwal, który uwiera" - mówi Michał Mizera, dyrektor programowy "Gorzkich Żali".

- Festiwal pomyślany jest w taki sposób, aby konfrontować klasyczne idee dobra i zła, tradycję z nowoczesnością. "Gorzkie Żale" wychodzą w ten sposób naprzeciw potrzeby dialogu na temat tożsamości kultury i człowieka, zwłaszcza w obliczu zmian społecznych, geopolitycznych i ekonomicznych, które odbywają się na naszych oczach - mówi Mizera.

Wokół Fausta (poniedziałki, wtorki, soboty)

Koncerty, spektakle, projekcie filmów i debaty - to tylko niektóre z wydarzeń w ramach cyklu. W programie znajdą się m.in. monodram "Hiob" w wykonaniu Stanisławy Celińskiej oraz przygotowany specjalnie na festiwal wieczór-niespodzianka, w którym zostanie przywołana legendarna inscenizacja "Doktora Faustusa" zakopiańskiego Teatru Witkacego. W sobotę (23 marca) na scenie ATM pojawi się gwiazda tegorocznej edycji: grupa Derevo. Uchodzi ona za jeden z najważniejszych teatrów alternatywnych w Europie. Mówi się o nim, że jest to grupa przełomowa, której nie można ani zdefiniować, ani w żaden sposób zaszufladkować. Ich występy to połączenie pantonimy, teatru i tańca, w którym kluczową rolę odgrywają aktorzy, nie odzywający się w trakcie spektaklu ani słowem. Derevo na festiwalu pojawi się po raz drugi.

Polski Faust (środy)

Będzie to cykl spotkań i wykładów, w których temat Fausta znajdzie odniesienie w myśleniu na temat Polski. Co bowiem łączy Fausta i Mefista z duchem polskiego romantyzmu? W jaki sposób dzieła Juliusza Słowackiego i Jerzego Grotowskiego mogą nam pomóc przełamywać impas, w którym zdaje się tkwić polska myśl na temat narodu czy podmiotowości? Czym wreszcie jest wolność, o którą bił się naród w latach rozbiorów, gdyby zestawić ją z dramatem Goethego? Na te oraz inne pytania odpowiedzi będą się starali udzielić m.in. Nikodem Bończa-Tomaszewski (historyk), Dariusz Kosiński (Instytut Grotowskiego) czy Bohdan Cywiński (działacz społeczny). Istotnym wydarzeniem tego cyklu będzie "Irydion" wystawiony w Teatrze Polskim w adaptacji Andrzeja Seweryna, a także sceniczna opowieść Włodzimierza Szturca o niezrealizowanym scenariuszu Jerzego Grotowskiego do "Samuela Zborowskiego" Juliusza Słowackiego.

Armine, Sister (czwartki)

Historia ludobójstwa, zakłamania i ignorancji, które dotknęły Ormian, dopełnia wątek polskiego Fausta. W ramach cyklu będzie można zobaczyć wystawę przed kościołem św. Anny, a spotkaniom i rozmowom na temat historii Armenii towarzyszyć będzie niepowtarzalna okazja wysłuchania Arama Kerovpyana, śpiewaka z katedry ormiańskiej w Paryżu, który wraz z Virginią Kerovpyan prowadzi pracę nad śpiewem modalnym w ramach najnowszego projektu "Kolumny" realizowanego przez Teatr ZAR. W spotkaniach wezmą udział m.in. Szewach Weiss (były ambasador Izraela w Polsce), Krzysztof Czyżewski (Fudacja Pogranicze), Ara Sarafian (Instytut Komitasa w Londynie), Ragp Zarakolu (kandydat do pokojowej nagrody Nobla).

Musica Crucis (piątki)

W piątki odbędą się koncerty utworów wielkopostnych na podstawie rękopisów z XVIII wieku, wydobytych z polskich archiwów (utwory będzie można usłyszeć po raz pierwszy od dwustu lat). Wykonają je zespół Musica Maxima, Margreet van der Heyden (skrzypce), Mike Diprose (trąbka naturalna) oraz Chór Centrum Myśli Jana Pawła II. W ramach cyklu będzie można także zobaczyć teatralną wariację na temat "Pasji" Krzysztofa Pendereckiego, którą przygotowuje Tomasz Cyz (będzie to debiut reżyserski znanego krytyka muzycznego). Muzyka Pendereckiego stanie się podstawą kameralnego spektaklu, opowiadającego historię pasyjną surowymi środkami, na niemal nagiej scenie we wnętrzu świątyni. W rolę Ewangelisty wcieli się Maja Komorowska.

Gorzkie Żale (niedziele)

W niedziele odbywać się będzie przegląd filmów wykorzystujących mit Fausta. Wśród nich: "Mefisto" Istvana Szabo, "Dotknięcie ręki" Krzysztofa Zanussiego czy "Solaris" Andrieja Tarkowskiego. Towarzyszyć im będą homilie, które wygłosi ks. Stanisław Adamiak w Kościele Środowisk Twórczych. Homilie będą bezpośrednio powiązane z głównym motywem "Gorzkich Żali" i skoncentrują się na faustowskich tematach zakładu, władzy, postępu czy miłosierdzia.

Rada programowa

W skład Rady Programowej festiwalu wchodzą: Marcin Bornus-Szczyciński (śpiewak, badacz muzyki dawnej), Sebastian Duda (doktor teologii, redaktor "Więzi", wykładowca w IBL PAN), Dariusz Karłowicz (doktor filozofii, założyciel i wydawca rocznika "Teologia Polityczna"), Dariusz Kosiński (profesor UJ, dyrektor naukowy Instytutu im. Jerzego Grotowskiego), Marek Kraszewski (dyrektor Biura Kultury m. st. Warszawy), Alina Mądry (doktor muzykologii, wykładowca UAM), ks. prof. Henryk Paprocki (duchowny prawosławny, profesor teologii), Maria Prussak (profesor w IBL PAN), Krzysztof Rutkowski (profesor UW, tłumacz), Bożena Sawicka (Departament Narodowych Instytucji Kultury MKiDN), Lech Sokół (profesor w Instytucie Sztuki PAN oraz Akademii Teatralnej w Warszawie).



(-)
Materiał Teatru
5 marca 2013
Festiwale
4. Gorzkie Żale