Wojciech Pszoniak (1942)

Wojciech Zygmunt Pszoniak urodził 2 maja 1942 we Lwowie. Zmarł 19 października 2020 w Warszawie.

W 1944 jego rodzina musiała wyjechać ze Lwowa. Dorastał w Gliwicach. W młodości grał na skrzypcach i klarnecie, w średniej szkole muzycznej w Bytomiu uczył się gry na oboju, udzielał się też w orkiestrze wojskowej. Występował w teatrach amatorskich i studenckich, a także w kabaretach (w 1961 założył kabaret "Czerwona Żyrafa").

Ukończył studia na PWST w Krakowie, gdzie 4 kwietnia 1968 zadebiutował rolą błazna w „Wieczorze trzech króli" w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego. Występował na scenach Starego Teatru w Krakowie oraz Teatru Narodowego w Warszawie i Teatru Powszechnego w Warszawie.

W latach 1974-1980 był wykładowcą w warszawskiej PWST. W latach 70. występował także w kabarecie Pod Egidą. Od końca lat 70. grał w teatrach francuskich. W latach 80. wyjechał na stałe do Paryża. Od lat 90. grywa zarówno w przedstawieniach francuskich, jak i w polskich.
Wystąpił m.in. w przedstawieniach: Klątwa Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Konrada Swinarskiego (1970), Miłość i gniew Johna Osborne'a w reż. Zygmunta Hübnera (1973), Rewizor Nikołaja Gogola w reż. Jerzego Gruzy (1977), Siedem pięter Dino Buzattiego w reż. Andrzeja Barańskiego (1995), Śmieszny staruszek Tadeusza Różewicza w reż. Stanisława Różewicza (1997) oraz w wyreżyserowanym przez siebie Dożywociu Aleksandra Fredry (2001).

Na ekranie debiutował w bułgarskim serialu Proizszestwie na Cljapata ulica z 1965, debiut w kinie polskim miał miejsce w 1970 (Twarz anioła w reż. Zbigniewa Chmielewskiego). Wystąpił w kilkudziesięciu filmach polskich, francuskich i w produkcjach międzynarodowych. Zagrał m.in. tytułową rolę w Diable w reż. Andrzeja Żuławskiego (1972), rolę Mieszka I w Gnieździe w reż. Jana Rybkowskiego (1974), doktora Marglewskiego w Szpitalu przemienienia w reż. Edwarda Żebrowskiego (1978), Siedelmayera, dyrektora cyrku w Arii dla atlety w reż. Filipa Bajona (1979), Josełe w Austerii w reż. Jerzego Kawalerowicza (1982) oraz Kamińskiego w Strajku w reż. Volkera Schlöndorffa (2007).

Wystąpił także w filmach Andrzeja Wajdy: w roli Dziennikarza i Stańczyka w Weselu (1972), Moryca w Ziemi obiecanej (1974), Robespierre'a w Dantonie (1983) i tytułowej roli w Korczaku (1990).

Przez Gustawa Holoubka i Zbigniewa Zapasiewicza został uznany za jednego z największych polskich aktorów dramatycznych po 1960 roku, obok Piotra Fronczewskiego i Andrzeja Seweryna.

Odznaczenia:
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011)[2]
Złoty Krzyż Zasługi (1975)
Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2007)[3]
Narodowy Order Zasługi za wkład w rozwój stosunków polsko-francuskich w dziedzinie kultury (2008, Francja)
Nagrody i wyróżnienia:
- nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wybitne osiągnięcia aktorskie w teatrze i filmie (1975)
- nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza, przyznawana przez redakcję miesięcznika "Teatr" za sezon 2000/2001: role Leona w Pracowni krawieckiej Jean-Claude'a Grumberga w Teatrze Telewizji oraz François Pignona w Kolacji dla głupca Francisa Vebera w Teatrze Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie (2001)
- nagroda na 2. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku za pierwszoplanową rolę męską Moryca Welta w Ziemi obiecanej (1975)
- nagroda Światowego Festiwalu Filmowego w Montrealu za rolę Robespierre'a w Dantonie (1983)
- nagroda Przewodniczącego Komitetu Kinematografii za tytułową kreację aktorską w filmie Korczak (1991)
- dnia 2 maja 2012 roku podczas obchodów swoich 70 - tych urodzin z rąk prezydenta Gliwic Zygmunta Frankiewicza odebrał honorowe obywatelstwo miasta Gliwice (2012)

Źródła: E-teatr, Wikipedia, FilmPolski



opracował rk
Dziennik Teatralny
2 maja 2023