Zabawy jarmarczne, rytuały i obrzędy świąteczne

Spektakl opowiada biblijną historię Jana Chrzciciela podejmującego walkę z trawiącymi świat grzechami rozpusty, pychy, tchórzostwa i pazerności. Popada on w konflikt z prowadzącym hulaszcze życie Herodem, który przywłaszczył sobie żonę własnego brata.

Kluczowym elementem intrygi jest mityczny taniec córki Herodyjady (popularnie zwanej Salome), wskutek którego niepokorny święty pozbawiony zostaje głowy. Jednak u Gawatowica - niczym w średniowiecznym misterium - zło zostaje potępione, a winni niesprawiedliwości - ukarani.

Ten wczesnobarokowy tekst napisany w 1619 roku na jarmark świętojański w Kamionce Strumiłowej (dziś na Ukrainie) jest unikalnym zabytkiem języka polskiego i świadectwem tradycji teatru jarmarcznego. Całość odgrywana niegdyś przez uczniów kolegium jezuickiego z jednej strony zawiera elementy farsy i groteski, z drugiej boskiego lęku i grozy (mysterium tremendum). Żywy i dynamiczny język Gawatowica nie ustępuje mistrzom renesansowej literatury polskiej - Janowi Kochanowskiemu i Mikołajowi Rejowi. W dobie badań nad genami religijności VMAT2, ścierania się systemów ideologicznych i rozwoju sztucznej inteligencji warto zastanowić się nad tym, czy wiara jest w jakikolwiek sposób racjonalna? Skąd się bierze jej moc i czy ważna jest dzisiaj? Co odróżnia postawę ultrareligijną od postawy fanatycznej i jakie kanony wartości można uznać współcześnie za aktualne?

Zabawy jarmarczne, obrzędy i rytuały świąteczne o skomplikowanych korzeniach pogańsko-chrześcijańskich organizowały i nadal organizują rytm funkcjonowania naszej społeczności oraz nadają im sens. Łódzki Teatr CHOREA od lat eksperymentujący z pieśniami, obrzędami i starymi tekstami kultury jest jednym z niewielu zespołów, który może podjąć wyzwanie przywrócenia tego tekstu polskiemu teatrowi.

Katarzyna Spychała
Materiał Instytutu Grotowskiego
3 stycznia 2020