Zdzisław Mrożewski (1909 - 2002)

Urodził się 21 maja 1909 we Włocławku. Zmarł 5 lipca 2002 w Warszawie.

W 1932 ukończył Oddział Dramatyczny przy Konserwatorium Warszawskim. W tym samym roku debiutował na deskach Teatru Polskiego w Toruniu. Przed wojną był także aktorem: w 1933-34 Teatru Wołyńskiego w Łucku, w 1934-35 Teatru Reduta, w 1935-37 Teatru na Pohulance w Wilnie, w 1937-38 Teatru Polskiego w Poznaniu, 1938-39 Teatru Słowackiego w Krakowie.

W czasie okupacji pracował jako urzędnik w Zarządzie Miejskim w Krakowie, brał udział w konspiracyjnym życiu teatralnym.

W latach 1945-58 występował w krakowskich teatrach: Starym Teatrze i Teatrze im. J. Słowackiego. Od 1959 występował w teatrach warszawskich: Polskim (1958-1962, 1981-1987 ), Narodowym (1962-1969), Współczesnym (1969-1981).

Zagrał  około stu premier z najlepszymi reżyserami teatralnymi jak m. in.: Juliusz Osterwa, Władysław Woźnik, Teofil Trzciński, Emil Chaberski, Władysław Krzeminski, Janusz Warnecki, Bohdan Korzeniewski, Tadeusz Łomnicki, Erwin Axer, Maciej Englert, Jerzy Kreczmar.

Współpracował z Teatrem Polskiego Radia, gdzie uczestniczył w realizacji ponad trzystu słuchowisk. Po raz pierwszy wystąpił 20 maja 1952, w roli tytułowej spektaklu „Pan Graba" Elizy Orzeszkowej w reżyserii Jerzego Ronarda Bujańskiego, a zakończył współpracę słuchowiskami: „Wujaszek Wania" Antoniego Czechowa (Aleksander Sieriebriakow) w reż. Jana Świderskiego (29 marca 1981), „Kordian" Juliusza Słowackiego (Papież) w reż. Zbigniewa Kopalko (24 czerwca 1984) i „Dżuma" Alberta Camus'a w reż. Henryka Rozena (4 czerwca 1986).

W Teatrze Telewizji zagrał w około sześćdziesięciu przedstawieniach począwszy od „Anny Kareniny" Lwa Tołstoja w reżyserii Adama Hanuszkiewicza (29 maja 1961), na roli Hanzla w spektaklu „Pokój na godziny" Pavla Landovskýego w reżyserii Aleksandra Bardiniego (premiera 22 maja 1989) kończąc.

Pracował najczęściej z takimi reżyserami jak wspomniany Adam Hanuszkiewicz, Jerzy Antczak, Bohdan Trukan, Edward Dziewoński, Maryna Broniewska, Krystyna Skuszanka, Jerzy Kreczmar, Zygmunt Hübner, Jerzy Krasowski, Jan Świderski, Ludwik René, Kazimierz Dejmek, Gustaw Holoubek, Janusz Warmiński, Konstanty Ciciszwili, Krystyna Meissner, Stanisław Wohl, Olga Lipińska, Jan Englert. A w teatrze radiowym reżyserowali go: Wilam Horzyca, Jerzy Kaliszewski, Roman Zawistowski, Zbigniew Opałko, Janusz Warnecki, Wanda Tatarkiewicz-Małkowska, Zdzisław Nardelli, Jerzy Rakowiecki, Jerzy Markuszewski, Jerzy Kreczmar, Wojciech Maciejewski, Edward Płaczek, Juliusz Owidzki, Zofia Rakowiecka czy Henryk Rozen.

Zajmował się także reżyserią teatralną m. in.: „Legenda o miłości" Hikmeta Nazima (27 lutego 1955), w Starym Teatrze w Krakowie, „Posażna jedynaczka" Jana Aleksandra Fredry (16 sierpnia 1956) w Teatrze Polskiego Radia, „Gra miłości i śmierci" Rollanda Romaina (07 grudnia 1960) Teatr Polskim w Warszawie.

W filmie debiutował w 1932 w filmie „Ułani, ułani, chłopcy malowani" w reżyserii Mieczysława Krawicza. Po wojnie swoją niezwykle owocna karierę filmową rozpoczął w 1950 rolą Hrabiego Alfreda w „Warszawskiej premierze" w reżyserii Jana Rybkowskiego. Najważniejsze role filmowe: 1954 „Niedaleko Warszawy" – inż. Przewłocki, 1958 „Pożegnania" – ojciec Pawła, 1965 „Głos ma prokurator" – obrońca, 1967 „Westerplatte" – ppłk dypl. Wincenty Sobociński, 1967-1968 „Stawka większa niż życie" (serial telewizyjny) – płk Kraft (odc. 9, Genialny plan pułkownika Krafta), 1970 „Epilog norymberski" – David Maxwell Fyfe, oskarżyciel brytyjski, 1970 „Wakacje z duchami" – profesor, 1971 „Bolesław Śmiały" – kanclerz Radosz, 1975 „Noce i dnie" – Leon Woynarowski, sąsiad Niechciców, właściciel Pamiętowa, 1976 „Honor dziecka" – gen. Honorat Koszel, 1977 „Śmierć prezydenta" – prezydent Gabriel Narutowicz, 1980 „Polonia Restituta" – Arthur Balfour.

Profesor w krakowskiej PWST (1948-60), wykładał także w Warszawie. Od 1932 członek ZASP-u, od 1979 członek zasłużony.

Ojciec aktora Andrzeja Mrożewskiego.
Pochowany na cmentarzu komunalnym we Włocławku.

Nagrody i odznaczenia:
1952 - Nagroda Państwowa III stopnia za rolę Wielikatowa w "Talentach i wielbicielach"
1953 - Nagroda Państwowa II stopnia; zespołowa za wystawienie sztuki "Płody edukacji" i rolę Zwiezdincewa
1954 - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
1955 - Medal X-lecia
1969 - Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji I stopnia
1978 - Medal Komisji Edukacji Narodowej
1979 - Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za wybitne kreacje aktorskie w programach RiTv
1987 - Nagroda prezydenta m. st. Warszawy za rolę Magnusa w spektaklu "Kontrakt"
1987 - Nagroda na XXVI Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Magnusa w "Kontrakcie"
1988 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
1988 - Złota Syrenka
1989 - Nagroda ministra kultury i sztuki I stopnia za całokształt wybitnej twórczości aktorskiej
1989 - Zasłużony dla Kultury Narodowej
1990 - Nagroda - Złoty Wawrzyn Grzymały
1999 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski

Opracował Ryszard Klimczak
Dziennik Teatralny
5 lipca 2023