Zmarł Jerzy Karpiński

Urodził się 14 września 1945 w Barcikowie. Zmarł 4 sierpnia 2024.

Z filmem na poważnie związał się, studiując na Politechnice Warszawskiej, gdzie działał aktywnie w Centralnym Klubie Studentów Politechniki Warszawskiej „Stodoła". „Zainteresowałem się klubem i działającymi w nim twórczymi grupami, m.in. Realizatorskim Klubem Filmowym" – mówił Jerzy Karpiński. – „Wkrótce zostałem szefem tej sekcji i zacząłem organizować produkcje w profesjonalnej technologii 16mm. Organizowaliśmy też coroczny kurs filmowy, który zaliczyło wielu znanych twórców". Wśród nich byli np. Robert Gliński, Krzysztof Lang czy Grzegorz Siedlecki. – „Kursy kończyły się realizacją etiudy z obróbką w laboratorium WFD. Przekonałem władze uczelni do udzielenia nam dofinansowania, uzasadniając, że studenci w przyszłości będą mogli stosować film w swoich zawodach".

Jerzy Karpiński nie tylko pomagał innym młodym filmowcom, ale również kręcił własne produkcje – zarówno obrazy naukowe, jak i ambitne projekty okołofilmowe. Jego debiutancka etiuda „Wojna z Eskimosami" zdobyła w 1972 roku Grand Prix na Studenckim Festiwalu Filmowym, jednak za faktyczny debiut uważa pełnometrażowy „Korowód" o klubie „Stodoła". „Kończył się sekwencją poloneza i zatrzymanych postaci z całego filmu, przechodzących w stopklatki, które paliły się na ekranie" – wspominał Karpiński. – „Jednocześnie, w sposób dla widza niezauważalny, podpalany był zbudowany na proscenium z papieru ekran, na którym odbywała się projekcja. Robiło to na ludziach piorunujące wrażenie, ale nie spodobało się cenzurze. Nawet w recenzjach wykreślono informacje o płonącym ekranie".

Choć Jerzy Karpiński uzyskał dyplom magistra inżyniera w 1972 roku, był związany z Politechniką przez kolejne lata, oficjalnie wiążąc się z branżą filmową w 1983, gdy ukończył Podyplomowe Studium Wiedzy o Teatrze, Filmie i Telewizji na Uniwersytecie Łódzkim. W międzyczasie tworzył rozmaite projekty, m.in. w Pracowni Filmowej Politechniki Warszawskiej, którą założył w 1979 roku. Od 1982 organizował, na zaproszenie Jerzego Grzegorzewskiego i Waldemara Dąbrowskiego, Pracownię Filmową w Centrum Sztuki Studio. „Chciałem zdawać do szkoły filmowej, ale już na wstępnej rozmowie prof. Wanda Jakubowska, po zapoznaniu się z moim dorobkiem, stwierdziła, że szkoda czasu i pieniędzy" – tłumaczył Karpiński. – „Niedługo potem (w 1985 roku – przyp. D.K.) dostałem od Ministra Kultury zawodową kategorię reżysera filmów dokumentalnych i oświatowych".

W Centrum Sztuki Studio zajął się rejestracją spektakli Jerzego Grzegorzewskiego, Krzysztofa Warlikowskiego, Józefa Szajny i innych. Dokumentował także występy artystów tworzących w Galerii Studio, Zachęcie i Centrum Sztuki Współczesnej. Efektem były zarówno filmy użytkowe, rejestracje spektakli teatralnych, wystaw malarstwa, przedstawień operowych, jak i pełnometrażowe dokumenty o sztuce. – „Często były to tylko notacje, ale cenne ze względów dokumentacyjnych. Zadowolenie malarzy z moich prac widać na ścianach mojego mieszkania. Obrazy wiszą w kilku rzędach, są nawet w łazience. Żartuję, że mieszkam w galerii domowej". Kolejne dekady spędził na pracy twórczej oraz realizowaniu takich projektów, jak film „Polska, Polen, Poland...", który był wyświetlany w Pawilonie Polskim na Światowej Wystawie EXPO w 1998 roku w Lizbonie.

Jerzy Karpiński pracował na zlecenie dla Kanału ARTE, Telewizji Polskiej czy Teatru Wielkiego. Najbardziej pasjonował go jednak zawsze montaż filmów dokumentalnych. „Montuję najczęściej sam, kontrolnie zapraszając reżysera raz na kilka dni" – wyznawał artysta. – „Mam gigantyczne archiwum w Instytucie Teatralnym i mimo że jestem na emeryturze, mam zamiar zmontować film z tych unikalnych materiałów". Jerzy Karpiński otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym m.in. Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1974), Odznakę Zasłużony Działacz Kultury (1977) oraz Złoty Krzyż Zasługi (2000).

Jerzy Karpiński w 2021 roku otrzymał Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich za wybitne osiągnięcia artystyczne i wkład w rozwój polskiej kinematografii.

gw
Stowarzyszenie Filmowców Polskich
12 sierpnia 2024