Urodził się 11 marca 1912 w Dębowej Górze (obecnie dzielnica Sosnowca). Zmarł 21 lutego 1986 w Będzinie.
W 1933 ukończył Męskie Seminarium Nauczycielskie w Sosnowcu. W latach 1936-38 był nauczycielem na Polesiu. W 1938 zaczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, które kontynuował po wojnie na Wydziale Malarstwa. Lalkami zainteresował go ojciec - strażak w sosnowieckim teatrze - angażując syna w tworzenie szopki Krowoderskie zuchy. Niemały wpływ na późniejszą twórczość Dormana miało również dzieciństwo spędzone na wsi, w atmosferze licznych gier i zabaw dziecięcych oraz kultywowanych obyczajów ludowych.
W 1945 w Sosnowcu założył Międzyszkolny Teatr Dzieci Sosnowiec, z którym 22 grudnia 1945 przygotował premierę „Malowanych dzbanków”. W 1950 Dorman przeniósł go do Będzina i zmienił nazwę na Teatr Dzieci Zagłębia, który funkcjonuje do dziś, nosząc imię swego założyciela.
U początku twórczości Dormana za najważniejszy można uznać spektakl „Krawiec Niteczka” (1958), w którym dziecięca zabawa była zasadą organizującą spektakl, a aktorzy wyszli zza parawanu, poszerzając tym samym zakres semantyczny lalek i nadając nowe znaczenie swoim żywoplanowym kreacjom. Lalki pozostawały znakami plastycznymi, nie pełniły funkcji postaci scenicznych. Spektakl został jednak doceniony dopiero po piętnastu latach, kiedy środowisko lalkarskie i krytycy zauważyli, że Jan Dorman zaczął kształtować nowy język teatralny, a Alexander Andrzej Łabiniec mówił wręcz, że Jan Dorman plasuje się obok Kantora.
Charakterystyczne w pracy Dormana było wykorzystywanie, przetwarzanie i doskonalenie tych samych chwytów teatralnych. Echa poprzednich spektakli rozbrzmiewały w nowych także pod postacią cytatów. Udało się Dormanowi stworzyć bardzo interesujący zespół aktorski, który funkcjonował jak świetnie zorganizowany mechanizm, doskonale wpisując się w rytm, konstytutywny dla spektakli Teatru. Twórczość Dormana charakteryzuje także nowatorskie podejście do tekstu. Podjął on nowoczesne strategie czytania klasycznych tekstów, a także dodawał do nich fragmenty własnego autorstwa, cytował inne utwory, szafował znaczeniami. Znalazła tu wyraz zasada mnożenia asocjacji, które wywoływane były przez znane motywy, zastosowane w nowym kontekście. Spektaklem realizującym te założenia był m. in. „Szczęśliwy książę” Oskara Wilde'a (premiera 23 kwietnia 1967).
Dorman realizował także kolejny ze swoich niezwykle ważnych postulatów - wyzwolenie się z hegemonii literatury i sięgnięcie po inne struktury tworzyw teatralnych. „ Kandyd” (premiera 5 września 1972), ze scenografią Jacka Dormana - syna twórcy, bardzo bliskiego i inspirującego współpracownika, zrealizowany został w warszawskiej "Lalce" i zasłynął śmiałym rozwiązaniem scenograficznym. Symultaniczność przestrzeni osiągnięto dzieląc teatr na kilka oddzielnych miejsc akcji odseparowanych od siebie kotarami, a każdemu z tych miejsc była przypisana jedna scena, a widzowie się przemieszczali. Poprzez słyszalność głosów aktorów ze wszystkich "mansjonów" udało się uzyskać specyficzną polifoniczność przedstawienia.
Spośród przedstawień dla najmłodszych widzów za ważne uznaje się „Niezwykłą przygodę Pana Kleksa” zrealizowana 26 lutego 1966, w krakowskiej "Grotesce", w której tekst Brzechwy stał się dla Dormana pretekstem do stworzenia autorskiej opowieści przybierającej formę ronda.
Niezwykłym pomysłem była również „Kaczka” Jana Dormana w Będzinie (30 września 1968). Aktorzy przyprowadzali pewnego dnia do przedszkola wielką kaczką na kółkach i znikali, przedmiot wtapiał się w życie codzienne przedszkola i był oswajany przez dzieci. Po piętnastu dniach kaczka znikała z przedszkola, by następnie dzieci mogły odnaleźć ją w teatrze, jako element spektaklu.
Zaczął wykładać na Wydziale Lalkarskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu. W 1978 roku zrealizował tam udane Herody, po których otrzymał stały angaż w szkole i zaczął prowadzić przedmiot elementarne zadania aktorskie. Za swoją działalność ze studentami otrzymał liczne nagrody. Brał na warsztat teksty często nierealizowane jeszcze w ramach działań teatrów lalkowych, np. "Szkołę błaznów" (1981) Michela de Ghelderode, "Publiczność" Federica Garcii Lorki (1984) czy "Powiedz, że jestem" Hanny Krall (1985).
Współpracował z teatrami w Bielsku-Białej, Lublinie, Łodzi, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Słupsku, Wrocławiu. W Jeleniej Górze przygotował ostatnią autorską sztukę – „Noc Walpurgii” (premiera 26 stycznia 1986).
W 1981 roku odbył się wernisaż prac Jana Dormana, z udziałem czterech jego przedstawień teatrów z całej Polski. W 1986 roku podczas 1. Spotkań Teatru Wizji i Plastyki w Katowicach odbyła się również wystawa Teatr Jana Dormana - ostatnia zorganizowana za życia artysty.
Był twórcą niezwykle płodnym i pracowitym. Zrealizował lub współrealizował ponad 100 premier w tym dwie w Teatrze Telewizji i kilka przedstawień dyplomowych i warsztatowych ze studentami wydziału lalkarskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.
Do najważniejszych jego inscenizacji należą m.in.: "Która godzina?" Zbigniewa Wojciechowskiego w Teatrze Dzieci Zagłębia (premiera 21 września 1964) i dwukrotnie w Teatrze Lalek w Wałbrzychu (premiery 15 listopada 1980 i 29 kwietnia 1984), wspomniany już "Szczęśliwy książę" (1967), adaptacje „Hamleta” Williama Szekspira (1968) i "Kubusia Fatalisty" Diderota (1968) oraz jego własne teksty: "Kaczka i Hamlet" oraz "Konik" (1975).
Jan Dorman stworzył zupełnie odmienną od dotychczasowych wizję teatralnej formy polegającą na nadaniu lalce całkowicie innej funkcji. Tworzy jednocześnie nowatorski, niespotykany wcześniej w teatrze dla dzieci język służący do komunikowania się z widzem i przekazywania także nowych, nie realizowanych wcześniej treści.
W marcu 1996, w 10. rocznicę śmierci i 50-lecie teatru, Teatr przyjął patronat swego założyciela i twórcy.


Nagrody i odznaczenia:
1961 - Nagroda prezesa rady ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży
1962 - Nagroda Prezesa Rady Ministrów za działalność artystyczną
1962 – Opole - I Śląski Festiwal Teatrów Lalek - I nagroda za incenizację,reżyserię i scenografię spektakli "Przygody Wiercipięty" J. Pehra i "Koziołek Matołek" K. Makuszyńskiego w Teatrze Dzieci Zagłębia w Będzinie oraz nagroda UNIMA dla najlepszego teatru festiwalu
1963 - Zasłużony Działacz Kultury
1963 - Odznaka za zasługi dla woj. Katowickiego
1964 - Nagroda PMRN w Będzinie
1964 - Opole - II Festiwal Teatrów Lalek - wyróżnienie za widowiska "Niebieski ptak" M.Maeterlincka i "Która godzina" T.Wojciechowskiego w Teatrze Dzieci Zagłębia w Będzinie
1966 - Odznaka 1000-lecia
1967 - Opole - III Ogólnopolski Festiwal Teatrów Lalek - II nagroda dla przedstawienia i I nagroda za inscenizację i reżyserię przedstawienia "Szczęśliwy książę" Oscara Wilde'a w Teatrze Dzieci Zagłębia w Będzinie
1969 - Krzyż Kawalerski OOP
1971 - Nagroda ministra kultury i sztuki za działalność artystyczną w zakresie teatru dla dzieci i za upowszechnianie teatru
1973 - Poznań - I Biennale Sztuki dla Dziecka - nagroda indywidualna
1979 - Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia przyznana z okazji 35-lecia PRL "za działalność artystyczną w dziedzinie teatru dla dzieci i młodzieży"
1984 - Dyplom Honorowy przyznany z okazji 35-lecia ITI (Międzynarodowego Instytutu Teatralnego) oraz 25-lecia Polskiego Ośrodka w uznaniu wybitnych osiągnięć popularyzujących w świecie polską sztukę teatralną
1984 - Poznań - VI Biennale Sztuki dla Dziecka - Srebrne Koziołki dla Teatru Lalek w Wałbrzychu za przedstawienie "Która godzina"
1985 - Wałbrzych - IV OFSDiM - nagroda za reżyserię przedstawienia "Powiedz, że jestem" Hanny Krall w Teatrze Dramatycznym im.Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu

Oprac. RK
Źródła: Culture.pl, Wikipedia, "Jan Dorman i Jego Teatr"