Maria Nurowska
Powieściopisarka i nowelistka.
Urodziła się 3 marca 1944 we wsi Okółek w Suwalskiem. Zmarła 3 lutego 2022.
W 1944, debiutowała w 1974 r. na łamach miesięcznika "Literatura". Jej twórczość utrzymana w konwencji romansu, melodramatu połączonego z elementami powieści obyczajowej i historycznej uczyniły ją jedną z najbardziej poczytnych pisarek.
Książki Marii Nurowskiej godzące różne rejestry literatury i przełamujące podziały na twórczość "wysoką" i "niską" mogły w mniej lub bardziej jawny sposób czerpać z biografii samej autorki – wnuczki arystokraty, właściciela pałacu w Homlu, córki legionisty i żołnierki AK, późniejszej żarliwej komunistki. Jej bohaterkami są kobiety nieprzeciętne i namiętne, którym nie są w stanie dotrzymać kroku ich partnerzy, uwikłani w politykę, w ideę, złamani ciśnieniem historii.
Nurowska reprezentowała nurt tzw. prozy kobiecej. Autorka często sięgała do konwencji melodramatu (np. powieści "Hiszpańskie oczy", "Listy miłości", "Panny i wdowy"), by zarysować portret psychologiczny postaci lub ukazać konflikt bohatera ze światem zewnętrznym. W tym drugim przypadku umieszczała akcję w określonej rzeczywistości historycznej (okres drugiej wojny światowej) lub we współczesności (np. powieści "Po tamtej stronie śmierć", "Kontredans", "Postscriptum").
Jej pisarstwo bazuje przede wszystkim na poetyce romansu i powieści psychologicznej, lecz chętnie wplata również elementy powieści obyczajowej i społeczno-politycznej. Pisarska nie stroniła od kiczu i emocji, które on prowokuje; zderzała stereotyp z niepowtarzalnym, banalne z rzadkim, wywoływała łatwe wzruszenia i nieoczekiwanie głęboką refleksję; z dużą wprawą konstruowała postaci, lekko prowadziła opowieść, balansowała na granicy świadomie wybranej przesady i naiwności, dowodziła jak groteskowy może być los kobiety głęboko i uparcie zakochanej. Maria Nurowska był bez wątpienia jedną z najpłodniejszych i najbardziej poczytnych pisarek swego pokolenia. O swojej popularności mówiła:
Zawsze chcę sprzedać to, co przeżywam, na tym polega mój zawód. Myślę, że nie powinno to być zarzutem. Przecież literatura jest sprzedawaniem siebie, swojego doświadczenia.
Jej książki tłumaczone były na niemiecki, francuski i czeski, szczególnie duży sukces odniosły za naszą zachodnią granicą. Krytycy do jej twórczości podchodzą z większym dystansem, choć doceniają warsztat i wyobraźnię autorki, niestrudzenie zgłębiającej zarówno tematy historyczne (książki o Kuklińskim czy Andersie), jak i skomplikowany świat ludzkich uczuć. Eliza Szybowicz pisała:
Jej twórczość można oceniać optymistycznie - jako dowód wielkiego zapotrzebowania na literaturę popularną, ale podejmującą trudne tematy, otwartą na inność, odważną obyczajowo. I pesymistycznie - jako dowód na zachowawczość rynku, który premiuje jedynie nieudolne imitacje.
"Magazyn Książki", marzec 2012
Wybrana bibliografia:
- "Nie strzelać do organisty", (Opowiadania), Warszawa, Czytelnik, 1975.
- "Moje życie z Marlonem Brando", Warszawa: Czytelnik, 1976.
- "Po tamtej stronie śmierć", Warszawa: Czytelnik, 1977.
- "Reszta świata", Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1981.
- "Kontredans", Warszawa: Czytelnik, 1983.
- "Innego życia nie będzie", Warszawa: PIW, 1987.
- "Postscriptum", Kraków: WL, 1989.
- "Hiszpańskie oczy," Warszawa: "Alfa", 1990.
- "Listy miłości", Warszawa: "Alfa", 1991.
- "Panny i wdowy", (cz. 1: Zniewolenie, 1991; cz.2: Poker, 1991; Piołun, 1992; Czyściec, 1992) wszystkie części: Warszawa: NOWA.
- "Gry małżeńskie", Warszawa: NOWA, 1994.
- "Rosyjski kochanek", Warszawa: W.A.B., 1996.
- "Wiek samotności", Wrocław: Siedmioróg, 1996.
- "Tango dla trojga", Wrocław: Siedmioróg, 1997.
- "Miłośnica", Londyn: Puls, 1998.
- "Niemiecki taniec", Warszawa: W.A.B., 2000.
- "Mój przyjaciel zdrajca" - powieść biograficzna o Ryszardzie Kuklińskim (2002)
- Cykl: "Imię twoje..." (2002); "Powrót do Lwowa" (2005); "Dwie miłości" (2006);
- "Gorzki romans", Warszawa: Świat Książki, 2003.
- "Anders", Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.
- "Sprawa Niny S.", Warszawa: W.A.B., 2009.
- "Nakarmić wilki", Warszawa: W.A.B., 2010.
- "Wybór Anny", Warszawa: W.A.B., 2010.
- "Requiem dla wilka", Warszawa: W.A.B., 2011.
- Cykl: "Daria": "Drzwi do piekła", "Dom na krawędzi", Kraków: Znak 2012.
- "Sergiusz, Czesław, Jadwiga", Warszawa: W.A.B., 2013 - opowieść biograficzna o Sergiuszu Piaseckim i Czesławie Miłoszu.
- "Miłość rano, miłość wieczorem", Warszawa: W.A.B., 2014.
- "Wariatka z Komańczy", Prószyński i S-ka, Warszawa 2015.
- "Bohaterowie są zmęczeni", Zwierciadło, Warszawa 2016.
Tłumaczenia:
Niemiecki: "Jenseits ist der Tod" ("Po tamtej stronie śmierć"), Reinbeck: Rowohlt, 1981, "Das Mädchen im Elfenbeinturm" ("Reszta świata"), Berlin: Verlag Neues Leben, 1985, "Ein anderes Leben gibt es nicht" ("Innego życia nie będzie"), Frankfurt a.M.: S. Fischer, 1994, "Briefe der Liebe" ("Listy miłości"), Frankfurt a.M.: S. Fischer, 1992, "Ehespiele" ("Gry małżeńskie"), Frankfurt a.M.: Fischer, 1995, "Postscriptum für Anna und Myriam", Frankfurt a.M.: Fischer, 1991, "Spanische Augen" ("Hiszpańskie oczy"), Frankfurt a.: Fischer Taschenbuch, 1994, "Der russische Geliebt" ("Rosyjski kochanek"), Bern: Scherz Verlag, 1998.
Francuski: "Post-scriptum pour Myriam et Anna", Paris: Deno'l, 1993.
NMR Culture.pl
W 1944, debiutowała w 1974 r. na łamach miesięcznika "Literatura". Jej twórczość utrzymana w konwencji romansu, melodramatu połączonego z elementami powieści obyczajowej i historycznej uczyniły ją jedną z najbardziej poczytnych pisarek.
Książki Marii Nurowskiej godzące różne rejestry literatury i przełamujące podziały na twórczość "wysoką" i "niską" mogły w mniej lub bardziej jawny sposób czerpać z biografii samej autorki – wnuczki arystokraty, właściciela pałacu w Homlu, córki legionisty i żołnierki AK, późniejszej żarliwej komunistki. Jej bohaterkami są kobiety nieprzeciętne i namiętne, którym nie są w stanie dotrzymać kroku ich partnerzy, uwikłani w politykę, w ideę, złamani ciśnieniem historii.
Nurowska reprezentowała nurt tzw. prozy kobiecej. Autorka często sięgała do konwencji melodramatu (np. powieści "Hiszpańskie oczy", "Listy miłości", "Panny i wdowy"), by zarysować portret psychologiczny postaci lub ukazać konflikt bohatera ze światem zewnętrznym. W tym drugim przypadku umieszczała akcję w określonej rzeczywistości historycznej (okres drugiej wojny światowej) lub we współczesności (np. powieści "Po tamtej stronie śmierć", "Kontredans", "Postscriptum").
Jej pisarstwo bazuje przede wszystkim na poetyce romansu i powieści psychologicznej, lecz chętnie wplata również elementy powieści obyczajowej i społeczno-politycznej. Pisarska nie stroniła od kiczu i emocji, które on prowokuje; zderzała stereotyp z niepowtarzalnym, banalne z rzadkim, wywoływała łatwe wzruszenia i nieoczekiwanie głęboką refleksję; z dużą wprawą konstruowała postaci, lekko prowadziła opowieść, balansowała na granicy świadomie wybranej przesady i naiwności, dowodziła jak groteskowy może być los kobiety głęboko i uparcie zakochanej. Maria Nurowska był bez wątpienia jedną z najpłodniejszych i najbardziej poczytnych pisarek swego pokolenia. O swojej popularności mówiła:
Zawsze chcę sprzedać to, co przeżywam, na tym polega mój zawód. Myślę, że nie powinno to być zarzutem. Przecież literatura jest sprzedawaniem siebie, swojego doświadczenia.
Jej książki tłumaczone były na niemiecki, francuski i czeski, szczególnie duży sukces odniosły za naszą zachodnią granicą. Krytycy do jej twórczości podchodzą z większym dystansem, choć doceniają warsztat i wyobraźnię autorki, niestrudzenie zgłębiającej zarówno tematy historyczne (książki o Kuklińskim czy Andersie), jak i skomplikowany świat ludzkich uczuć. Eliza Szybowicz pisała:
Jej twórczość można oceniać optymistycznie - jako dowód wielkiego zapotrzebowania na literaturę popularną, ale podejmującą trudne tematy, otwartą na inność, odważną obyczajowo. I pesymistycznie - jako dowód na zachowawczość rynku, który premiuje jedynie nieudolne imitacje.
"Magazyn Książki", marzec 2012
Wybrana bibliografia:
- "Nie strzelać do organisty", (Opowiadania), Warszawa, Czytelnik, 1975.
- "Moje życie z Marlonem Brando", Warszawa: Czytelnik, 1976.
- "Po tamtej stronie śmierć", Warszawa: Czytelnik, 1977.
- "Reszta świata", Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1981.
- "Kontredans", Warszawa: Czytelnik, 1983.
- "Innego życia nie będzie", Warszawa: PIW, 1987.
- "Postscriptum", Kraków: WL, 1989.
- "Hiszpańskie oczy," Warszawa: "Alfa", 1990.
- "Listy miłości", Warszawa: "Alfa", 1991.
- "Panny i wdowy", (cz. 1: Zniewolenie, 1991; cz.2: Poker, 1991; Piołun, 1992; Czyściec, 1992) wszystkie części: Warszawa: NOWA.
- "Gry małżeńskie", Warszawa: NOWA, 1994.
- "Rosyjski kochanek", Warszawa: W.A.B., 1996.
- "Wiek samotności", Wrocław: Siedmioróg, 1996.
- "Tango dla trojga", Wrocław: Siedmioróg, 1997.
- "Miłośnica", Londyn: Puls, 1998.
- "Niemiecki taniec", Warszawa: W.A.B., 2000.
- "Mój przyjaciel zdrajca" - powieść biograficzna o Ryszardzie Kuklińskim (2002)
- Cykl: "Imię twoje..." (2002); "Powrót do Lwowa" (2005); "Dwie miłości" (2006);
- "Gorzki romans", Warszawa: Świat Książki, 2003.
- "Anders", Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.
- "Sprawa Niny S.", Warszawa: W.A.B., 2009.
- "Nakarmić wilki", Warszawa: W.A.B., 2010.
- "Wybór Anny", Warszawa: W.A.B., 2010.
- "Requiem dla wilka", Warszawa: W.A.B., 2011.
- Cykl: "Daria": "Drzwi do piekła", "Dom na krawędzi", Kraków: Znak 2012.
- "Sergiusz, Czesław, Jadwiga", Warszawa: W.A.B., 2013 - opowieść biograficzna o Sergiuszu Piaseckim i Czesławie Miłoszu.
- "Miłość rano, miłość wieczorem", Warszawa: W.A.B., 2014.
- "Wariatka z Komańczy", Prószyński i S-ka, Warszawa 2015.
- "Bohaterowie są zmęczeni", Zwierciadło, Warszawa 2016.
Tłumaczenia:
Niemiecki: "Jenseits ist der Tod" ("Po tamtej stronie śmierć"), Reinbeck: Rowohlt, 1981, "Das Mädchen im Elfenbeinturm" ("Reszta świata"), Berlin: Verlag Neues Leben, 1985, "Ein anderes Leben gibt es nicht" ("Innego życia nie będzie"), Frankfurt a.M.: S. Fischer, 1994, "Briefe der Liebe" ("Listy miłości"), Frankfurt a.M.: S. Fischer, 1992, "Ehespiele" ("Gry małżeńskie"), Frankfurt a.M.: Fischer, 1995, "Postscriptum für Anna und Myriam", Frankfurt a.M.: Fischer, 1991, "Spanische Augen" ("Hiszpańskie oczy"), Frankfurt a.: Fischer Taschenbuch, 1994, "Der russische Geliebt" ("Rosyjski kochanek"), Bern: Scherz Verlag, 1998.
Francuski: "Post-scriptum pour Myriam et Anna", Paris: Deno'l, 1993.
NMR Culture.pl
