Wojciech Artur Kilar
Urodził się 17 lipca 1932 we Lwowie, zmarł 29 grudnia 2013 w Katowicach
Ojciec kompozytora był lekarzem, matka Neonilla Kilar – aktorką teatralną. Jako dziecko brał lekcje gry na fortepianie. Po wysiedleniu ze Lwowa, w latach 1946-1947 kontynuował naukę gry na fortepianie w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej nr 2 w Rzeszowie u K. Mirskiego.
Jako pianista zadebiutował w 1947 na konkursie Młodych Talentów, wykonując własne miniatury dziecięce (II nagroda). W latach 1947–1948 uczęszczał do Państwowego Liceum Muzycznego w Krakowie w klasie M. Bilińskiej-Riegerowej (fortepian) oraz A. Malawskiego (harmonia – prywatnie), zaś w latach 1948–1950 do Państwowego Liceum Muzycznego w Katowicach. Pobierał prywatne lekcje u kompozytora, pianisty i pedagoga Bolesława Woytowicza. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Studiował u Władysławy Markiewiczówny (fortepian), Artura Malawskiego (teoria muzyki) i Bolesława Woytowicza (fortepian i kompozycja). Dyplom ukończenia studiów z wyróżnieniem uzyskał w 1955 roku. W tym samym roku otrzymał II nagrodę za „Małą uwerturę” na Konkursie Utworów Symfonicznych na V Festiwalu Młodzieży w Warszawie.
W latach 1955–1958 był asystentem Woytowicza w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W 1957 uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. W latach 1959–1960 jako stypendysta rządu francuskiego kształcił się pod kierunkiem Nadii Boulanger w Paryżu.
W 1960 otrzymał za „Odę Béla Bartók in memoriam” nagrodę fundacji im. L. Boulanger w Bostonie. Występował także jako pianista wykonując własne utwory. 1979-81 pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich. W 1977 został członkiem-założycielem Towarzystwa im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem.
Wojciech Kilar zadebiutował w końcu lat 50. na pierwszych edycjach festiwalu Warszawska Jesień. Początkowo jego twórczość pozostawała pod wpływem polskiego i europejskiego neoklasycyzmu.
Od początku lat sześćdziesiątych współtworzył wraz z Krzysztofem Pendereckim i Henrykiem Góreckim nową, polską szkołę awangardową oraz nowy kierunek we współczesnej muzyce zwany sonoryzmem, nawiązywał do serializmu i dodekafonii.
W połowie lat siedemdziesiątych Kilar uprościł swój język muzyczny, zaczął coraz wyraźniej nawiązywać do tradycji, w jego muzyce pojawiły się inspiracje ludowe i religijne. Punktem zwrotnym był Krzesany (1974).
Z okazji przypadającego Jubileuszu 100-lecia Filharmonii Warszawskiej, na zamówienie jej dyrektora Kazimierza Korda skomponował mszę w intencji pokoju na nowe tysiąclecie: „Missa pro pace”, której światowe prawykonanie miało miejsce 12 stycznia 2001 w Filharmonii Narodowej w Warszawie.
Niekwestionowana jest pozycja Kilara jako jednego z najwybitniejszych kompozytorów muzyki filmowej. Napisał muzykę do ponad 130 filmów. Jego związki z filmem zaczęły się już w 1958, kiedy napisał muzykę do Narciarzy N. Brzozowskiej. Współpracował z wieloma reżyserami: Bohdanem Porębą (Hubal,Lunatycy), Andrzejem Wajdą, Kazimierzem Kutzem, Krzysztofem Zanussim (począwszy od Struktury kryształu stworzył muzykę do niemal wszystkich filmów tego reżysera), Krzysztofem Kieślowskim, Stanisławem Różewiczem, Wojciechem Hasem, Tadeuszem Konwickim, Markiem Piwowskim, Romanem Polańskim, Francisem Fordem Coppolą, Jane Campion. O ile sukcesy religijnych utworów komponowanych w ostatnich latach właściwie ograniczają się do polskiej publiczności, to międzynarodowym uznaniem i popularnością cieszy się jego muzyka filmowa, a wyjątkowy sukces odniósł kompozytor Drakulą.
W 1999 otrzymał propozycję od reżysera Petera Jacksona na napisanie muzyki do filmu Władca Pierścieni. Kompozytor początkowo się zgodził, ale ostatecznie do współpracy nie doszło.
Niewiele wiadomo o twórczości teatralnej. Tymczasem Wojciech Kilar napisał muzykę do niemal pięćdziesięciu spektakli teatralnych w tym kilka dla Teatru Telewizji. Zadebiutował 5 grudnia 1954 w spektaklu „Konderla z pokładu Idy” Gustawa Morcinka w Teatrze Banialuka w Bielsku-Białej. Oprócz Banialuki jako kompozytor uczestniczył w realizacji przedstawień w Teatrze Śląskim w Katowicach, Teatrze Mickiewicza w Częstochowie, w krakowskich teatrach: Stary Teatr, Teatr Słowackiego, Teatr Młodego Widza i Teatr Rozmaitości, w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, Teatrze Dramatycznym w Warszawie, Teatrze Jaracza i Teatrze Nowym w Łodzi, Wrocławskim Teatrze Współczesnym, Teatrze Dramatycznym w Białymstoku, Teatrze Studio w Warszawie, Teatrze A. Fredry w Gnieźnie, w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu, w Operze Śląskiej w Bytomiu, Teatrze Wielkim w Poznaniu, w Operze Narodowej i w Teatrze Narodowym w Warszawie.
Współpracował z największymi reżyserami: Jerzy Jarocki, Józef Wyszomirski, Mieczysław Daszewski, Józef Para, Ignacy Gogolewski, Krzysztof Zanussi, Henryk Konwiński, Laco Adamik, Ewa Wycichowska, Andrzej Wajda.

Odznaczenia i nagrody:
Postanowieniem z 18 kwietnia 2012 Wojciech Kilar został „w uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej, za wybitne osiągnięcia w pracy twórczej” odznaczony Orderem Orła Białego, którym został uhonorowany 3 maja 2012.
W 2002 r. był odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002), a postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 19 listopada 2008 „za wybitne osiągnięcia w twórczości artystycznej, za propagowanie polskiej kultury w kraju i za granicą” został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, którym został udekorowany tego samego dnia w Katowicach w ramach obchodów 90. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
W 2005 został odznaczony przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" za wybitne osiągnięcia kulturalne rangi międzynarodowej.
8 czerwca 2009, podczas targów Sacroexpo w Kielcach, odebrał z rąk JE arcybiskupa Gianfranco Ravasiego medal Per artem ad Deum (Przez sztukę do Boga), przyznawany przez Papieską Radę ds. Kultury.
1947 – II nagroda na konkursie Młodych Talentów za własne Dwie miniatury dziecięce
1955 – II nagroda za Małą uwerturę na Konkursie Utworów Symfonicznych na V Festiwalu Młodzieży w Warszawie.
1960 – nagroda fundacji im. L. Boulanger w Bostonie za Odę Béla Bartók in memoriam
1967, 1975 – nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia i I stopnia
1980 – nagroda państwowa I stopnia
1971, 1976, 1980 – nagroda muzyczna województwa katowickiego
1975 – nagroda Związku Kompozytorów Polskich
1975, 1992 – nagroda miasta Katowice
1984 – nagroda fundacji im. A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku
1989 – Nagroda Artystyczna Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ „Solidarność”
1990 – Nagroda Trzech Powstańczych Skrzydeł
1990 – Nagroda TV Katowice
1995 – Nagroda im. W. Korfantego
1995 – Nagroda Arcybiskupa Metropolity Katowickiego „Lux ex Silesia”
1996 – Sonderpreis des Kulturpreises Schlesien des Landes Niedersachsen
2000 – Nagrodę Złotego berła
2008 – Nagrodę Feniksa
2011 – nagroda im. Lecha Kaczyńskiego[11]

Ponadto otrzymał nagrody za muzykę filmową: na festiwalach filmowych:
w Łagowie (1970 – Czerwone i złote, 1971 – Romantyczni)
w Gdańsku (1975 – Ziemia obiecana, Bilans kwartalny, Linia, Znikąd donikąd, 1978 – Spirala)
w Katanii (1981 – Da un paese lontano)
na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cork w Irlandii (1973 – Szklana kula, 1981 – Da un paese lontano)
na Prix Louis Delluc (1980 – Le roi et 1’oiseau)
Nagrodę Przewodniczącego Komitetu Kinematografii (1991)
za muzykę do filmu Bram Stoker’s Dracula – ASCAP Award 1992 w Los Angeles, nagrodę Best Score Composer for a 1992 Horror Film w San Francisco.
Za muzykę do filmu Pan Tadeusz Kilar otrzymał Złotą Kaczkę oraz Platynową Płytę za 20 tysięcy sprzedanych egzemplarzy. Za ścieżkę muzyczną do filmu Dracula otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Kompozytorów Amerykańskich.
W 1998 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. 16 października 1998 na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd.
10 października 2009 został laureatem specjalnej, jubileuszowej nagrody Totus 2009, przyznawanej przez Fundację Konferencji Episkopatu Polski Dzieło Nowego Tysiąclecia. Artysta został wyróżniony za: wytrwałe otwieranie dróg piękna, wiodących ku wierze, nadziei i miłości, dokonywanego przez wiele lat i w wielu wymiarach życia.
18 czerwca 2012 Uniwersytet Śląski w Katowicach uhonorował artystę tytułem doktora honoris causa.

rk